بیماری پریودنتال (پریودنتیت) یا بیماری لثه، عفونت بسیار شدید لثه است. عامل عفونت لثه‌ها باکتری‌هایی هستند که بر روی دندانها و لثه‌ها تکثیر پیدا میکنند. با پیشرفت پریودنتیت احتمال دارد که استخوانها و دندانها آسیب ببینند، اما درمان به موقع بیماری لثه و رعایت بهداشت دهان و دندان از این آسیب‌ها جلوگیری میکند.
مراحل پریودنتیت چیست؟
پریودنتیت یا بیماری لثه با التهاب شروع میشود و با گذشت زمان بدتر میشود.
التهاب (التهاب لثه)
پریودنتیت یا بیماری لثه با التهاب شروع میشود که به آن ژنژیویت گفته میشود. یکی از اولین نشانه‌های التهاب لثه، خونریزی لثه‌ها در هنگام مسواک زدن و یا کشیدن نخ دندان است.
همچنین با التهاب لثه‌ها ممکن است دندانها نیز دچار تغییر رنگ شوند. دلیل تغییر رنگ دندانها تجمع پلاک بر روی آن‌هاست. پلاک حاوی باکتریها و باقیمانده مواد غذایی است. در دهان همه ما باکتریهای زیادی زندگی میکنند. عدم رعایت بهداشت دهان و دندان باعث تکثیر بیش از حد این باکتریها شده و به تبع آن بر روی دندانها پلاک و جرم تشکیل میشود.
پریودنتیت اولیه
در مراحل اولیه پریودنتیت لثه‌ها فرسایش پیدا میکنند و از دندانها فاصله می‌گیرند. همچنین در فاصله بین لثه‌ها و دندانها ساختارهایی به نام پاکت شکل می‌گیرد. این پاکت‌ها محلی برای رشد و تجمع باکتریها هستند. در این شرایط سیستم ایمنی شروع به مبارزه با باکتریها میکند. علائمی که ممکن است در مراحل اولیه پریودنتیت تجربه کنید شامل خونریزی لثه‌ها در هنگام مسواک زدن و کشیدن نخ دندان و همچنین از دست دادن استخوان می‌باشد.
پریودنتیت متوسط
اگر بیماری لثه در مراحل اولیه درمان نشود وارد این فاز میشود. در این مرحله از بیماری علائمی مانند خونریزی و درد در نواحی اطراف دندانها مشاهده میشود. همچنین فرسایش لثه‌ها نیز ادامه پیدا میکند، استخوانها اطراف دندانها از بین می‌رود و دندانها لق میشوند. گسترش عفونت در این مرحله ممکن است باعث ایجاد پاسخ‌های التهابی در سراسر بدن شود.
پریودنتیت پیشرفته
در مراحل پیشرفته بیماری پریودنتال بافت همبندی که وظیفه نگه داشتن دندانها در جای خود را دارد از بین می‌رود. لثه‌ها، استخوانها و سایر بافت‌هایی که وظیفه محافظت از دندانها را بر عهده دارند نیز تخریب میشوند. از علائم پریودنتیت پیشرفته میتوان به احساس درد شدید در هنگام جویدن غذا، بوی بسیار بد دهان و بد مزه شدن دهان اشاره کرد. در این شرایط احتمالا دندانهای بیمار از دست میروند.
علائم بیماری لثه یا پریودنتیت چیست؟
علائمی که بیمار تجربه میکند به مرحله بیماری بستگی دارد، اما به صورت کلی شامل موارد زیر می‌باشد:
- خونریزی از لثه‌ها در هنگام مسواک زدن و کشیدن نخ دندان
- بوی بد دهان
- جابجایی یا لق شدن دندانها
- فرسایش لثه‌ها
- تورم و قرمزی لثه‌ها
- تشکیل پلاک و جرم بر روی دندانها
- احساس درد در هنگام جویدن غذا
- لق شدن دندانها
- احساس طعم ناخوشایند در دهان
- پاسخ‌های التهابی در کل بدن
علائم مراحل اولیه بیماری لثه معمولا خفیف هستند. معمولا در این مرحله تنها دندانپزشک میتواند بیماری لثه را تشخیص دهد.
چه عواملی باعث ابتلا به بیماری لثه میشوند؟
در دهان افراد سالم به طور معمول صدها نوع باکتری مختلف زندگی میکند. اغلب این باکتریها بی ضرر هستند. عدم رعایت بهداشت دهان و دندان باعث رشد بیش از حد این باکتریها و تجمع آنها بر روی دندانها میشود. بیماری لثه در اکثر موارد به دلیل عدم رعایت بهداشت دهان ایجاد میشود.
اگر درست مسواک نزنید و نخ دندان نکشید، باعث می‌شوید که دهان و دندانهایتان دچار مشکلات زیر شوند:
- باکتریهای دهان شروع به تکثیر میکنند و ماده‌ای به نام پلاک را تشکیل می‌دهند.
- اگر پلاک‌ها با مسواک از بین نروند، به مرور زمین باکتریها باعث رسوب مواد معدنی در داخل آنها میشوند.
- در نهایت فعالیت باکتریها منجر به تشکیل جرم بر روی دندانها میشود. جرم باعث تکثیر بیشتر باکتریها و تسهیل ورود آنها به ریشه دندانها میشود.
- پاسخ سیستم ایمنی بدن به تکثیر باکتریها منجر به التهاب لثه‌ها میشود.
- اتصال لثه به ریشه دندانها به مرور زمان از بین می‌رود و پاکت پریودنتال بین لثه و ریشه دندانها تشکیل میشود.
- باکتریهای بی هوازی با تکثیر در پاکت پریودنتال سمومی را آزاد میکنند که به لثه‌ها، دندانها و استخوانها آسیب می‌زند.
عواملی وجود دارند که احتمال ابتلا به بیماری لثه را افزایش می‌دهند. از جمله:
- کشیدن سیگار که یکی از مهم ترین عوامل ابتلا به بیماری لثه است.
- دیابت نوع دو
- چاقی
- تغییرات هورمونی در زنان که باعث حساس شدن لثه‌ها میشوند. مانند تغییراتی که در زمان قاعدگی، بارداری و یا یائسگی اتفاق می‌افتند.
- بیماریهایی که سیستم ایمنی را تحت تاثیر قرار می‌دهند. مانند HIV و یا سرطان خون
- داروهایی که باعث کاهش ترشح بزاق در دهان میشوند.
- عوامل ژنتیکی
- تغذیه نامناسب و کمبود ویتامین C
تشخیص پریودنتیت
دندانپزشک میتواند بیماری پریودنتال را در همان مراحل اولیه و با یک معاینه ساده تشخیص دهد. به همین دلیل مراجعه منظم به دندانپزشک بسیار مهم است. معمولا دندانپزشک از ابزاری به نام پروب استفاده میکند تا پاکت‌های پریودنتال را تشخیص دهد. در طول این معاینه معمولا بیمار احساس درد نمی‌کند.
اگر بر روی دندانها پلاک یا جرم تشکیل شده باشد باید جرم گیری انجام شود تا از ابتلا به انواع شدید بیماری لثه جلوگیری شود. برای معاینه دقیق تر ممکن است تصویربرداری ایکس-ری نیز انجام شود.
عوارض بیماری لثه چیست؟
اگر بیماری پریودنتال درمان نشود، ساختارهای محافظت کننده دندان از جمله استخوان‌های فک از بین میروند. همچنین امکان دارد که دندانها لق شوند و یا از بین بروند. گاهی نیز دندانپزشک مجبود میشود که دندانها آسیب دیده را بکشد. سایر عوارض بیماری پریودنتال عبارت اند از:
- آبسه‌های دردناک
- جابجایی دندانها که در غذا خوردن اختلال ایجاد میکند
- تحلیل لثه‌ها و در معرض قرار گرفتن ریشه دندانها
- افزایش احتمال وزن نگرفتن نوزاد در دوران بارداری و پره اکلامپسی
- افزایش خطر ابتلا به بیماریهای قلبی، تنفسی و دیابت
درمان بیماری پریودنتال
کار اصلی که باید در درمان بیماری لثه انجام شود، از بین بردن پلاک‌ها و جرم‌های شکل گرفته بر روی دندانها و لثه‌ها می‌باشد.
اقدامات لازم برای رعایت بهداشت دهان و دندان
دندانپزشک دستورالعمل‌های لازم برای کاهش تعداد باکتریهای دهان و همچنین تمیز نگه داشتن فضای دهان و دندانها را در اختیار بیمار میگذارد. چگونگی استفاده صحیح از مسواک و نخ دندان، معرفی محصولات بهداشتی مناسب مانند دهانشویه و تغییر عادت‌های غلط بهداشتی از جمله مواردی هستند که توسط دندانپزشک به بیمار آموزش داده میشوند.
موارد زیر از جمله راهکارهایی هستند که در حفظ بهداشت دهان و دندان به شما کمک میکنند:
- روزی دو بار با استفاده از خمیر دندانهای فلوراید دار مسواک بزنید.
- استفاده از مسواک‌های برقی میتواند در از بین بردن پلاک‌ها موثر تر باشد.
- حداقل روزی یک بار نخ دندان بکشید.
- حداقل سالی دو بار برای جرم گیری به دندانپزشک مراجعه کنید.
- از کشیدن سیگار و یا مصرف تنباکوی جویدنی اجتناب کنید.
جرم گیری
در طول جرم گیری پلاک‌ها و جرم‌هایی که بر روی دندانها شکل گرفته‌اند از بین میروند. سپس دندانها پلیش داده شده و تحت فلوراید درمانی قرار می‌گیرند.
در صورتی که در اطراف دندانها پاکت پریودنتال تشکیل شده باشد، باید جرم گیری عمیق انجام شود. به جرم گیری عمیق “اسکیلینگ و روت پلنینگ” گفته میشود. این روش درمانی به حذف پلاک از ریشه‌های دندانها و از بین بردن تجمعات باکتریها در این نواحی کمک میکند.
آنتی بیوتیک ها
در بعضی موارد ممکن است برای از بین بردن عفونت لثه‌ها نیاز به استفاده از آنتی بیوتیک باشد. آنتی بیوتیک‌ها معمولا زمانی تجویز میشوند که عفونت لثه‌ها با جرم گیری از بین نرود. آنتی بیوتیک ممکن است به اشکال مختلفی مانند ژل، دهانشویه، قرص و کپسول مورد استفاده قرار بگیرد.
جراحی
اگر پیشرفتی در روند بهبودی بیماری لثه حاصل نشود و هیچ یک از روش‌های قبلی موثر نباشند ممکن است جراحی انجام شود.
در صورت پایداری التهاب لثه‌ها و عدم دسترسی به جایگاه‌های تجمع باکتریها، جراحی فلپ انجام میشود. با استفاده از این جراحی جرمی که در زیر خط لثه تشکیل شده است را از بین می‌برند.
برای انجام این جراحی ابتدا بیمار را بیهوش میکنند و سپس لثه‌ها را برش داده و ریشه دندانها را تمیز میکنند. سپس با بخیه زدن لثه‌ها را در جای خود قرار می‌دهند.
در صورتی که استخوان‌های فک از بین رفته باشند، بیمار نیاز به پیوند استخوان دارد. معمولا عمل پیوند استخوان را به صورت همزمان با جراحی فلپ انجام می‌دهند.
سخن آخر
بیماری پریودنتال با تشخیص و درمان زود هنگام به راحتی از بین می‌رود. درمان این بیماری معمولا با موفقیت همراه است. اگر به بیماری لثه مبتلا هستید باید تحت نظر دندانپزشک باشید و با استفاده از دستورالعمل‌هایی که دندانپزشک در اختیارتان قرار میدهد بهداشت دهان و دندان را به خوبی رعایت کنید. این کار مانع از پیشرفت بیماری خواهد شد. روند درمان به تلاش شما برای مراقبت از دندانهایتان بستگی دارد.
پیشرفت بیماری لثه در افراد سیگاری بسیار سریع است و این افراد معمولا به راهکارهای درمانی پاسخ مناسبی نمی‌دهند. به همین دلیل اگر سیگار می‌کشید باید آن را ترک کنید.
سوالات متداول
بیماری پریودنتال که با نامهای بیماری لثه یا پریودنتیت نیز شناخته میشود، با رشد باکتریها در دهان شروع میشود. در صورتی که این بیماری درمان نشود و بافت اطراف دندان آسیب ببیند، ممکن است منجر به از دست دادن دندان شود.
برای کنترل تشکیل پلاک، روزی دو بار دندانهایتان را با خمیر دندان فلورایددار مسواک بزنید و نخ دندان بکشید. استفاده از دهانشویههای ضدباکتریایی نیز میتواند رشد باکتریها را در دهان کاهش دهد. به صورت منظم برای جرم گیری دندانها به دندانپزشک مراجعه کنید (در مورد زمانبندی مناسب با دندانپزشک خود مشورت کنید). استفاده از پوشش محافظ یا سیلانت بر سطح جونده دندانهای عقبی که اغلب دچار پوسیدگی میشوند نیز میتواند برای شما مفید باشد. میتوانید در این باره با دندانپزشک خود صحبت کنید.
تحقیقات نشان میدهد که بین بیماری پریودنتال و ابتلا به گروهی از بیماریها ارتباط وجود دارد. اما هنوز دلیل اصلی این ارتباط را متوجه نشدهاند. متخصصان معتقدند که احتمالا باکتریهای دهان از طریق جریان خون به اندامهای دیگر میروند و به آنها آسیب میزنند. از جمله این بیماریها میتوان به موراد زیر اشاره کرد:
1. بیماریهای قلبی
2. دیابت
3. زوال عقل
4. روماتیسم مفصلی
5. زایمان زودرس
اگر بیماری پریودنتال باعث لق شدن دندان شود، دندانپزشک ممکن است دندان شما را بکشد. در بیماری پریودنتال عفونت عفونت در بافت‌ها و استخوان‌های اطراف دندان گسترش پیدا میکند و به دندان آسیب می‌زند.
مطالعات انجام شده در مورد ارتباط بین بیماری پریودنتال و زایمان زودرس نتایج متناقضی را به همراه داشته است. بعضی از این تحقیقات نشان میدهد که احتمال زایمان زودرس در زنان بارداری که مبتلا به بیماری لثه هستند بیشتر است. اما سایر تحقیقات نشان میدهد که هیچ ارتباط مشخصی بین بیماری لثه و زایمان زودرس وجود ندارد. مطالعاتی نیز وجود دارد که نشان میدهد درمان بیماری پریودنتال در زنان باردار به آنها کمک میکند تا دوران بارداری سالمی را بگذرانند. همچنین ثابت شده است که احتمال زایمان زودرس در زنان بارداری که بیماری پریودنتال خود را قبل از هفته 35ام درمان کرده‌اند، کمتر است.
آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی یک بیماری خود ایمنی است که با التهاب و درد مفاصل همراه است. احتمال بروز بیماری لثه و از دست دادن دندان در افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید در مقایسه با سایرین بیشتر است. التهاب مزمن در مبتلایان به بیماری لثه و روماتیسم مفصلی بسیار شایع است. اگرچه شواهد خاصی مبنی بر تاثیر این دو بیماری بر هم پیدا نشده است، اما تحقیقات نشان میدهد که درمان بیماری پریودنتال در افراد مبتلا به روماتیسم مفصلی باعث کاهش درد، تورم و سفت شدن مفاصل در آنها میشود.
تحقیقات نشان میدهد که بیماری لثه خطر ابتلا به زوال عقل را افزایش میدهد. دانشمندان معتقدند که ممکن است بین بیماری بیماری پریودنتال و اختلالات شناختی مانند مشکلات حافظه نیز ارتباط وجود داشته باشد. این امر میتواند فعالیتهای روزانه بیمار را با مشکلات جدی همراه کند. در یکی از تحقیقاتی که اخیرا انجام شده است، ثابت شد بیمارانی که مبتلا به اشکال شدیدتری از بیماری لثه بودند، موفقیت کمتری در آزمایشهای مربوط به حافظه و محاسبات ریاضی را به دست آوردند.
استعمال سیگار و انواع دیگر دخانیات برروی اتصال استخوانها با بافت نرم لثه اثر میگذارد و باعث ابتلا به بیماری لثه میشود. از طرف دیگر به نظر میرسد دخانیات در عملکرد طبیعی سلولهای بافت لثه اختلال ایجاد میکنند. این اختلال باعث میشود که افراد سیگاری نسبت به ابتلا به عفونتها (مانند بیماری پریودنتال) مستعد شوند. همچنین دخانیات در خون رسانی به بافت لثه اختلال ایجاد میکنند که میتواند بر روند ترمیم زخم اثر منفی بگذارد.
پلاک که لایه چسبندهای از باکتریها است، عامل اصلی بیماری لثه است که به آن بیماری پریودنتال نیز گفته میشود. دلایل دیگر ابتلا به بیماری پریودنتال عبارتند از:
1. تغییرات هورمونی در دوران بارداری، بلوغ، یائسگی و دوره ماهانه. این عوامل لثههای شما را حساستر میکنند.
2. بیماریهایی مانند سرطان یا HIV که در سیستم ایمنی بدن اختلال ایجاد میکنند.
3. دیابت نیز احتمال ابتلا به بیماری لثه را افزایش میدهد.
4. داروهایی که باعث کاهش جریان بزاق میشوند. بزاق به محافظت از دندان و لثه کمک میکند، بنابراین کاهش آن احتمال ابتلا به بیماری لثه را افزایش میدهد.
5. سیگار کشیدن، به دلیل اینکه ترمیم بافت لثه را سختتر میکند.
6. عدم رعایت بهداشت و روتین روزانه دهان و دندان که شامل 2 بار مسواک زدن و 1 بار نخ دندان کشیدن در طول روز است.
7. سابقه خانوادگی ابتلا به بیماریهای دهان و دندان.
زمانی که استخوان و بافت لثه اطراف دندان اتصال خود را از دست بدهند، پاکت پریودنتال شکل می‌گیرد. باکتری‌هایی که در دهان هستند، به این پاکت‌ها حمله میکنند و به دندانها و استخوان فک آسیب میزنند. درمان‌هایی که برای درمان این بیماری وجود دارد، شامل روش‌هایی مانند درمان ریشه و یا جراحی لثه می‌باشد. امروزه روش‌های جدید ترمیمی برای درمان بیماری لثه گسترش پیدا کرده است. به عنوان مثال، استفاده از لیزر، ممبرین یا غشا، پیوند استخوان و یا پروتئین‌هایی که تقسیم سلولهای بافت لثه را تحریک میکنند، از جمله روش‌های ترمیمی هستند که باعث بازسازی استخوان و بافت لثه میشوند و بیماری لثه را درمان میکنند.
کلرهگزیدین که با اسامی تجاری Peridex ، PerioChip ، PerioGard و بسیاری از نامهای دیگر عرضه میشود، یک ترکیب ضد میکروبی است که برای کنترل پلاک، التهاب لثه یا پاکت‌های پریودنتال استفاده میشود. این دارو به صورت دهانشویه یا ژل در دسترس است.
بیماری لثه یا بیماری پریودنتال در اثر عفونت باکتریایی لثه تشکیل میشود که میتواند باعث از بین رفتن لثه و بافت استخوانی که دندانها را نگه می‌دارد، شود. بیماری لثه عامل اصلی به عقب رانده شدن لثه‌ها است.
اگر لثههای شما به راحتی خونریزی میکنند، میتواند نشانه بیماری پریودنتال باشد. در صورت ابتلا به این بیماری ممکن است دندانهای شما شل شوند یا بیفتند. پریودنتیت میتواند باعث بوی بد دهان، طعم بد دهان، تغییر در نحوه قرارگیری دندانها هنگامی که روی هم قرار می‌گیرند و لثههای قرمز، متورم و حساس شود. اگر بیماری پریودنتال را درمان نکنید، امکان دارد که برخی از دندانهای خود را از دست بدهید.
متخصصان معتقدند التهاب یک حد واسط است که میتواند منجر به بروز انواع بیماریها شود. بیماری پریودنتال که مشخصه اصلی آن التهاب لثه است، میتواند باعث گسترش التهاب در کل بدن شود. التهاب دلیل اصلی بیماریهایی مانند بیماریهای قلبی و روماتیسم مفصلی است.
دیدگاهتان را بنویسید