تحلیل لثه (به انگلیسی: gum recession) شرایطی است که در آن لثهها شروع به عقب رفتن از سطح دندانها میکنند تا جایی که ممکن است ریشه‌های دندانها در معرض قرار بگیرند. این عارضه یکی از انواع بیماری پریودنتال است و نتیجه بهداشت ضعیف دهان و دندان است. تحلیل لثه ممکن است در نهایت باعث از دست رفتن دندانها شود. بر اساس شدت بیماری روش‌های مختلف درمانی برای این بیماری در دسترس است. هرچقدر تشخیص بیماری زودتر انجام شود، درمان راحت‌تر و موثرتر خواهد بود. به طور خلاصه میتوان گفت:
- تحلیل لثه اغلب میتواند به دلیل مسواک زدن بیش از حد سفت و با فشار زیاد رخ دهد. حتی میتواند نشانه‌ای از بیماری لثه باشد.
- بیماری لثه که به عنوان التهاب لثه نیز شناخته میشود، عفونتی است که باعث تورم در امتداد لثه میشود.
- هنگامی که پلاک دندان جمع شده و به حالت جرم یا تارتار متراکم شود، باعث جداشدن بافت لثه از دندان میشود. اما بیماری لثه مطمئنا تنها علت تحلیل لثه نیست.
دلایل تحلیل لثه
دندانپزشکان معقدند که از چهار نفر، سه نفر نوعی از بیماری پریودنتال را در طول زندگی خود تجربه میکنند. که یکی از این بیماری‌ها تحلیل لثه است. بیماری لثه یا بیماری پریودنتال (به انگلیسی: periodontal disease) شکل پیشرفته التهاب لثه است. شروع بیماری با تجمع باکتری‌ها و پلاکها در لثه و دندانها است. با گذشت زمان پلاکها به لثهها آسیب می‌زنند و باعث از بین رفتن لثهها میشوند. در موارد شدید این بیماری، بین دندان و لثهها یک سری پاکت شکل میگیرد که زمینه را برای رشد بیشتر باکتری‌ها و شکل گیری پلاک‌های بیشتر فراهم می‌کند. تحلیل لثه ممکن است به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد که از جمله آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- محکم مسواک زدن دندانها در طولانی مدت
- تجمع جرم بر روی دندانها
- کشیدن سیگار
- تغییرات هورمونی در زنان
- سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری لثه
- ابتلا به دیابت و HIV
- استرس
تاثیر مصرف برخی از داروها
داروهایی که باعث خشکی دهان میشوند نیز احتمال تحلیل لثهها را افزایش می‌دهند. کاهش ترشح بزاق در دهان باعث خشکی دهان میشود. در نتیجه آن بافت دهان نسبت به عفونت‌های باکتریایی و جراحت آسیب پذیر میشود. برای اطلاعات بیشتر در مورد خشکی دهان می‌توانید به مقاله بهترین راه محافظت از غدد بزاقی مراجعه کنید.
تحلیل لثه در افراد 40 سال به بالا بیشتر اتفاق می‌افتد. به همین دلیل بعضی از افراد گمان میکنند که تغییر شکل لثه‌هایشان به دلیل افزایش سن است و مشکل خاصی را ایجاد نمی‌کند. همچنین ثابت شده است که تحلیل لثهها در مردان بیشتر از زنان اتفاق می‌افتد.
استرس یکی از عوامل مهم تحلیل رفتن لثهها است
شما همیشه نمی‌توانید تاثیر آن را ببینید، اما استرس تأثیر زیادی در سلامت دهان و دندان شما دارد. آیا در انتهای یک روز طولانی و سخت، دهان یا فک شما احساس درد می‌کند؟ اگر پاسخ شما مثبت است، احتمالاً این درد به دلیل داشتن تنش و استرس در طول روز است.
ارتباط استرس، دندان قروچه و تحلیل لثه
هنگامی که دندانهای خود را روی هم فشار می‌دهید و آنها را روی هم می‌سایید، این کار روی سلامت لثه تأثیر می‌گذارد. بنابراین ممکن است باعث تحلیل رفتن آن شود. همچنین انجام این کار به مدت طولانی میتواند مینای دندان را از بین ببرد.
اگر فقط شب‌ها دندانهای خود را روی هم می‌سایید و دندان قروچه دارید، احتمالاً مانند بسیاری از افراد تا زمانی که دندانپزشک مشکلی را متوجه نشود، شما نیز متوجه نمی‌شوید که این کار را انجام می‌دهید. احساس درد بدون دلیل در فک یا سر دردهای مداوم نیز میتواند نشانه‌ای باشد که مبتلا به دندان قروچه هستید.
اگر ممکن است سعی کنید مقداری از استرس‌های روزانه را در زندگی خود را از بین ببرید. یک تمرین مدیتیشن (برای شروع برنامه‌های ذهن آگاهی را امتحان کنید) یا ورزش منظم میتواند به شما در کاهش استرس کمک کند. در ضمن می‌توانید از دندانپزشک بخواهید که یک محافظ دهان مناسب برای شما تجویز کند.
علائم تحلیل لثه
- خونریزی لثه بعد از مسواک زدن یا کشیدن نخ دندان
- تورم و قرمزی لثهها
- بوی بد دهان
- احساس درد در لثهها
- کوچک شدن لثهها
- خارج شدن ریشه‌های دندانها از لثهها
- لق شدن دندانها
تشخیص بیماری تحلیل لثه
تحلیل لثه که یکی از انواع بیماری پریودنتال است توسط دندانپزشک صورت میگیرد. دندانپزشک با یک معاینه ساده میتواند بیماری را تشخیص دهد. گاهی ممکن است برای اندازه گیری پاکتهای لثه از یک پروب استفاده کنند. اندازه طبیعی پاکتهای لثه بین 1 تا 3 میلی متر است. اگر از این مقدار بزرگ‌تر باشد نشان دهنده ابتلا به بیماری لثه است. در بعضی موارد برای تشخیص دقیق‌تر از بیمار می‌خواهند که به پریودنتیست مراجعه کند.
درمان تحلیل لثه
درمان دارویی
پریودنتیست میتواند با تشخیص درست لثهها و دندانهای بیمار را نجات دهد. در مرحله اول اگر عفونت لثهها تشخیص داده شود، برای بیمار آنتی بیوتیک تجویز میشود. داروهای دیگری نیز ممکن است برای این بیماری تجویز شود از جمله:
- ژل موضعی آنتی بیوتیک
- تراشه‌های ضد عفونی کننده
- دهانشویههای ضد باکتری
- مهارکننده‌های آنزیم
درمان جراحی
در شدیدترین انواع تحلیل لثه از جراحی استفاده میشود. به طوری کلی دو نوع جراحی وجود دارد: جراحی فلپ و پیوند لثه
جراحی فلپ (open flap)
جراحی فلپ در صورتی استفاده میشود که سایر روش‌های درمانی موثر نباشند. در طی آن یک پاکسازی عمیق بر روی لثهها انجام میگیرد. دندانپزشک یا پریودنتیست در طول این عمل بافت آسیب‌دیده را کنار می‌زند، باکتری‌های مضر را از پاکت حذف می‌کند و سپس به راحتی بافت لثه را بر روی ریشه دندان برمی گرداند. در نتیجه پاکت‌ها از بین می‌روند و یا اندازه آنها را کاهش می‌یابد. گاهی اوقات بعد از جراحی فلپ دندانها بلندتر به نظر می‌رسند، زیرا لثهها کاملا اطراف آنها را می‌پوشانند.
regeneration
اگر استخوان اطراف دندانها در نتیجه تحلیل لثه تخریب شده باشد، روشی برای بازسازی استخوان و بافت از دست رفته ممکن است توصیه شود. بعد از کنار زدن بافت لثه یک ماده ترمیمی مانند غشا، بافت پیوندی و یا پروتیین تحریک کننده بافتی، برای تحریک بدن به کار میرود تا به طور طبیعی منجر به ساخت استخوان و بافت در آن ناحیه شود. پس از قرار دادن این مواد، بافت لثه بر روی ریشه دندان برگردانده میشود.
پیوند بافت نرم
انواع مختلفی از روش‌های پیوند بافت لثه وجود دارد. اما رایج‌ترین آنها، پیوند بافت همبند نامیده میشود. در جراحی پیوند هدف اصلی بازسازی بافت لثه و یا استخوانها است. برای این کار پریودنتیست از مواد پیوندی مصنوعی و یا بافت‌های طبیعی استفاده می‌کند تا به رشد مجدد لثهها کمک کند. در این روش، یک فلپ پوستی از سقف دهان (کام) و بافت زیر آن که بافت همبند زیر اپی تلیالی نامیده میشود، برداشته و سپس به لثه اطراف ریشه چسبانده میشود. سپس بخیه زده میشود.
پیوند لثه آزاد
بافت مستقیما از سقف دهان گرفته میشود. اگر بافت لثه کافی در اطراف دندان مبتلا داشته باشید، دندانپزشک قادر خواهد بود که پیوند را از نزدیک دندان بردارد. باید به یاد داشته باشید که در صورت عدم رعایت بهداشت دهان و دندان این روش در بلند تاثیرگذار نخواهد بود.
عوارض تحلیل لثه
مطالعات نشان می‌دهد که تحلیل لثهها در 70% موارد علت اصلی از دست دادن دندانهای بزرگسالان است. زمانی که بافت لثه ا کاهش پیدا کند و نتواند از ریشه‌های دندانها محافظت کند، دندان به شدت آسیب پذیر میشود. گاهی اوقات دندانپزشک مجبور میشود چندین دندان را به علت لق شدن بکشد.
پیشگیری از تحلیل لثهها
یکی از بهترین راه‌های پیشگیری از تحلیل لثهها، مراجعه منظم به دندانپزشک است. این کار باعث میشود که بیماری در مراحل اولیه (حتی زمانی که هیچ علائمی ندارد) تشخیص داده شود. مسواک زدن و کشیدن نخ دندان میتواند ذرات غذا و باکتری‌ها از بین ببرد ولی برای از بین جرم‌هایی که بر روی دندانها شکل گرفته است باید حتما به دندانپزشک مراجعه شود. از آنجایی که جرم‌ها عامل اصلی ابتلا به بیماری لثه و تحلیل لثهها هستند، مراجعه منظم به دندانپزشک و جرم گیری بسیار مهم است.
در پایان به یاد داشته باشید که درمان بیماری لثه در صورتی که در مراحل اولیه تشخیص داده شود بسیار راحت است. بنابراین به محض مشاهده کوچک‌ترین مشکلی در دهان و لثهها به دندانپزشک مراجعه کنید تا دچار دردسر نشوید.
مواردی که در ادامه بیان میشود را برای حفظ سلامت دهان و دندان و پیشگیری از ابتلا به بیماری تحلیل لثه به کار بگیرید.
نحوه درست مسواک زدن را یاد بگیرید
- به نظر می‌رسد مسواک زدن دندانها کار ساده‌ای باشد، اما اگر مبتلا به بیماری تحلیل لثه هستید، حتما اشتباهاتی در نحوه مسواک زدن شما وجود دارد.
- دستورالعمل صحیح در مورد مسواک زدن بسیار مهم است. شما می‌توانید از مراکز بهداشت دهان و دندان و یا از دندانپزشک خود بخواهید تا این موضوع را به شما آموزش دهد.
با مسواک نرم و با ملایمت مسواک بزنید
- در مورد استفاده از مسواک‌های با سر سفت و حتی متوسط احتیاط کنید. همیشه از مسواک‌هایی با برس نرم استفاده کنید.
- سبک مسواک زدن تهاجمی همراه با یک مسواک سفت، میتواند باعث شود بافت لثه از دندانها جدا شود و منجر به خونریزی، التهاب و تحلیل لثهها شود.
از مسواک برقی استفاده کنید
- دندانپزشکان استفاده از مسواک برقی را برای بهبود وضعیت بهداشت دهان و دندان توصیه میکنند. مسواک‌های برقی دارای سر گرد شکل است و با حرکات دایره وار، دندانهای شما را به خوبی تمیز می‌کند.
- برخی از این مسواک‌ها قابلیت اتصال به تلفن‌های هوشمند را دارند و با در نظر گرفتن زمان مسواک زدن، می‌توانید اطمینان داشته باشید که به اندازه کافی، یعنی دو دقیقه کامل، مسواک زده‌اید.
- همچنین برخی از این مسواک‌ها مجهز به سیستم هشدار هستند. زمانی که فشاری بیشتر از حد مجاز به دندانهای خود وارد کنید، با علامتی به شما اطلاع داده و به محافظت از لثه کمک میکنند.
هر روز از نخ دندان استفاده کنید
- استفاده از نخ دندان به طور منظم نه تنها از ایجاد پلاک در اطراف لثه جلوگیری می‌کند، بلکه بهترین راه برای جلوگیری از بوی بد دهان است. برای مطالعه بیشتر به مقاله نحوه صحیح نخ دندان کشیدن مراجعه کنید.
سوالات متداول
اگر دندانها به درستی روی یکدیگر قرار نگیرند، فشار زیادی به لثهها و استخوان فک وارد میشود. این امر میتواند منجر به فرسایش و رکورد لثهها شود.
افرادی که از دخانیات استفاده میکنند، به احتمال زیاد بر روی دندانهای خود پلاکهایی دارند که از بین بردن آنها دشوار است. وجود این پلاکها بر روی دندانها میتواند منجر به فرسایش و از بین رفتن لثهها شود.
تغییرات هورمونی در طول زندگی زنان (بلوغ، بارداری و یائسگی) میتواند لثهها را مستعد فرسایش کند.
اگر دندانها را به خوبی مسواک نزنیم، خوب نخ دندان نکشیم و از دهانشویههای ضد باکتریایی استفاده نکنیم، پلاکها به راحتی به جرم تبدیل میشوند. جرم مادهای سخت است که بین دندانها و روی آنها تشکیل میشود و فقط با جرم گیری حرفهای در مطب دندانپزشکی میتوان آن را از بین برد. جرم روی دندان میتواند باعث از بین رفتن لثهها نیز بشود.
اگر دندانهای خود را خیلی محکم و یا با روش اشتباه مسواک بزنید، ممکن است مینای دندان ولثههای شما از بین برود.
ممکن است بعضی افراد در مقایسه با سایرین بیشتر به بیماری لثه مبتلا شوند. در حقیقت مطالعات نشان می‌دهد که 30 درصد افراد علیرغم رعایت بهداشت دهان و دندان، مستعد ابتلا به بیماری لثه هستند.
اگر میزان کمی از لثهها از بین رفته باشند، دندانپزشک میتواند با تمیز کردن عمیق ناحیه آسیب دیده مشکل شما را برطرف کند. اما اگر فرسایش لثه به دلیل از بین رفتن زیاد استخوانها و پاکتهای پریودنتال با تمیز کردن قابل درمان نباشد، ممکن است نیاز به جراحی لثه داشته باشید تا آسیبهای ناشی از رکود لثه ترمیم شود.
عواملی وجود دارد که باعث میشود طول لثه کم یا زیادتر شود. در صورتی که لثهها بخش بزرگی از دندانها را بپوشانند، میتوانند دندانها را کوچک جلوه دهند. این موضوع ممکن است به دلایل ژنتیکی، بهداشتی یا مصرف داروهای خاص باشد. لثههایی که خیلی بلند هستند و باعث بلندتر دیده شدن دندانها میشوند، معمولا در اثر رکورد لثه ایجاد میشوند. هنگام تحلیل لثه، بافت لثه نسبت به دندان عقبتر میرود و ریشه در معرض دید قرار میگیرد. تحلیل لثه علاوه بر اینکه باعث میشود دندان بلندتر به نظر برسد، میتواند منجر به مشکلات جدی دندان مانند پوسیدگی و افتادن دندان شود. تحلیل لثه همچنین ممکن است نشانه بیماری پریودنتال، از بین رفتن ساختارهای پشتیبان دندانها (لثه و استخوان) باشد.
دیدگاهتان را بنویسید