بیماری پریودنتال (پریودنتیت)

بیماری پریودنتال که با نام‌های بیماری لثه یا پریودنتیت نیز شناخته می‌شود، با رشد باکتری‌ها در دهان شروع می‌شود. در صورتی که این بیماری درمان نشود و بافت اطراف دندان آسیب ببیند، ممکن است منجر به از دست دادن دندان شود.

فقط دندانپزشک یا پریودنتیست می‌تواند بیماری لثه را تشخیص داده و آن را درمان کند، زیرا ممکن است حتی در مراحل آخر بیماری نیز علائم واضحی نداشته باشید. اما به طور کلی، علائم بیماری لثه عبارتند از:
1. خونریزی لثه‌ها در طی مسواک زدن یا بعد از آن
2. بوی بد دهان یا احساس طعم بد در دهان
3. تحلیل لثه
4. تشکیل پاکت‌های عمیق بین دندان‌ها و لثه‌ها
5. شل شدن یا جابجایی دندان‌ها
6. تغییر در نحوه قرارگیری روی هم یا تغییر مکان جزئی پروتزهای جزئی

برای تشخیص بیماری لثه، دندانپزشک در طول معاینه معمولا این موارد را بررسی می‌کند:
1. خونریزی لثه، تورم، شل نبودن دندان‌ها و عمق پاکت (فضای بین لثه و دندان؛ هرچه پاکت بزرگتر و عمیق‌تر باشد، بیماری شدیدتر است)
2. حرکت و جابجایی دندان، حساسیت دندان و عدم تراز و قرارگیری مناسب دندان‌ها
3. بررسی تغییرات استخوان فک، برای کمک به تشخیص شکستگی استخوان دربرگیرنده دندان‌ها

پلاک که لایه چسبنده‌ای از باکتری‌ها است، عامل اصلی بیماری لثه است که به آن بیماری پریودنتال نیز گفته می‌شود. دلایل دیگر ابتلا به بیماری پریودنتال عبارتند از:
1. تغییرات هورمونی در دوران بارداری، بلوغ، یائسگی و دوره ماهانه. این عوامل لثه‌های شما را حساس‌تر می‌کنند.
2. بیماری‌هایی مانند سرطان یا HIV که در سیستم ایمنی بدن اختلال ایجاد می‌کنند.
3. دیابت نیز احتمال ابتلا به بیماری لثه را افزایش می‌دهد.
4. داروهایی که باعث کاهش جریان بزاق می‌شوند. بزاق به محافظت از دندان و لثه کمک می‌کند، بنابراین کاهش آن احتمال ابتلا به بیماری لثه را افزایش می‌دهد.
5. سیگار کشیدن، به دلیل اینکه ترمیم بافت لثه را سخت‌تر می‌کند.
6. عدم رعایت بهداشت و روتین روزانه دهان و دندان که شامل 2 بار مسواک زدن و 1 بار نخ دندان کشیدن در طول روز است.
7. سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری‌های دهان و دندان.

برای کنترل تشکیل پلاک، روزی دو بار دندان‌هایتان را با خمیر دندان فلورایددار مسواک بزنید و نخ دندان بکشید. استفاده از دهانشویه‌های ضدباکتریایی نیز می‌تواند رشد باکتری‌ها را در دهان کاهش دهد. به صورت منظم برای جرم گیری دندان‌ها به دندانپزشک مراجعه کنید (در مورد زمانبندی مناسب با دندانپزشک خود مشورت کنید). استفاده از پوشش محافظ یا سیلانت بر سطح جونده دندان‌های عقبی که اغلب دچار پوسیدگی می‌شوند نیز می‌تواند برای شما مفید باشد. می‌توانید در این باره با دندانپزشک خود صحبت کنید.

تحقیقات نشان می‌دهد که بین بیماری پریودنتال و ابتلا به گروهی از بیماری‌ها ارتباط وجود دارد. اما هنوز دلیل اصلی این ارتباط را متوجه نشده‌اند. متخصصان معتقدند که احتمالا باکتری‌های دهان از طریق جریان خون به اندام‌های دیگر می‌روند و به آن‌ها آسیب می‌زنند. از جمله این بیماری‌ها می‌توان به موراد زیر اشاره کرد:
1. بیماری‌های قلبی
2. دیابت
3. زوال عقل
4. روماتیسم مفصلی
5. زایمان زودرس

اگر بیماری پریودنتال باعث لق شدن دندان شود، دندانپزشک ممکن است دندان شما را بکشد. در بیماری پریودنتال عفونت عفونت در بافت‌ها و استخوان‌های اطراف دندان گسترش پیدا می‌کند و به دندان آسیب می‌زند.

مطالعات انجام شده در مورد ارتباط بین بیماری پریودنتال و زایمان زودرس نتایج متناقضی را به همراه داشته است. بعضی از این تحقیقات نشان می‌دهد که احتمال زایمان زودرس در زنان بارداری که مبتلا به بیماری لثه هستند بیشتر است. اما سایر تحقیقات نشان می‌دهد که هیچ ارتباط مشخصی بین بیماری لثه و زایمان زودرس وجود ندارد. مطالعاتی نیز وجود دارد که نشان می‌دهد درمان بیماری پریودنتال در زنان باردار به آن‌ها کمک می‌کند تا دوران بارداری سالمی را بگذرانند. همچنین ثابت شده است که احتمال زایمان زودرس در زنان بارداری که بیماری پریودنتال خود را قبل از هفته 35‌ام درمان کرده‌اند، کمتر است.

آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی یک بیماری خود ایمنی است که با التهاب و درد مفاصل همراه است. احتمال بروز بیماری لثه و از دست دادن دندان در افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید در مقایسه با سایرین بیشتر است. التهاب مزمن در مبتلایان به بیماری لثه و روماتیسم مفصلی بسیار شایع است. اگرچه شواهد خاصی مبنی بر تاثیر این دو بیماری بر هم پیدا نشده است، اما تحقیقات نشان می‌دهد که درمان بیماری پریودنتال در افراد مبتلا به روماتیسم مفصلی باعث کاهش درد، تورم و سفت شدن مفاصل در آن‌ها می‌شود.

تحقیقات نشان می‌دهد که بیماری لثه خطر ابتلا به زوال عقل را افزایش می‌دهد. دانشمندان معتقدند که ممکن است بین بیماری بیماری پریودنتال و اختلالات شناختی مانند مشکلات حافظه نیز ارتباط وجود داشته باشد. این امر می‌تواند فعالیت‌های روزانه بیمار را با مشکلات جدی همراه کند. در یکی از تحقیقاتی که اخیرا انجام شده است، ثابت شد بیمارانی که مبتلا به اشکال شدیدتری از بیماری لثه بودند، موفقیت کمتری در آزمایش‌های مربوط به حافظه و محاسبات ریاضی را به دست آوردند.

استعمال سیگار و انواع دیگر دخانیات برروی اتصال استخوان‌ها با بافت نرم لثه اثر می‌گذارد و باعث ابتلا به بیماری لثه می‌شود. از طرف دیگر به نظر می‌رسد دخانیات در عملکرد طبیعی سلول‌های بافت لثه اختلال ایجاد می‌کنند. این اختلال باعث می‌شود که افراد سیگاری نسبت به ابتلا به عفونت‌ها (مانند بیماری پریودنتال) مستعد شوند. همچنین دخانیات در خون رسانی به بافت لثه اختلال ایجاد می‌کنند که می‌تواند بر روند ترمیم زخم اثر منفی بگذارد.

زمانی که استخوان و بافت لثه اطراف دندان اتصال خود را از دست بدهند، پاکت پریودنتال شکل می‌گیرد. باکتری‌هایی که در دهان هستند، به این پاکت‌ها حمله می‌کنند و به دندان‌ها و استخوان فک آسیب می‌زنند. درمان‌هایی که برای درمان این بیماری وجود دارد، شامل روش‌هایی مانند درمان ریشه و یا جراحی لثه می‌باشد. امروزه روش‌های جدید ترمیمی برای درمان بیماری لثه گسترش پیدا کرده است. به عنوان مثال، استفاده از لیزر، ممبرین یا غشا، پیوند استخوان و یا پروتئین‌هایی که تقسیم سلول‌های بافت لثه را تحریک می‌کنند، از جمله روش‌های ترمیمی هستند که باعث بازسازی استخوان و بافت لثه می‌شوند و بیماری لثه را درمان می‌کنند.

کلرهگزیدین که با اسامی تجاری Peridex ، PerioChip ، PerioGard و بسیاری از نام‌های دیگر عرضه می‌شود، یک ترکیب ضد میکروبی است که برای کنترل پلاک، التهاب لثه یا پاکت‌های پریودنتال استفاده می‌شود. این دارو به صورت دهانشویه یا ژل در دسترس است.

بیماری لثه یا بیماری پریودنتال در اثر عفونت باکتریایی لثه تشکیل می‌شود که می‌تواند باعث از بین رفتن لثه و بافت استخوانی که دندان‌ها را نگه می‌دارد، شود. بیماری لثه عامل اصلی به عقب رانده شدن لثه‌ها است.

اگر لثه‌های شما به راحتی خونریزی می‌کنند، می‌تواند نشانه بیماری پریودنتال باشد. در صورت ابتلا به این بیماری ممکن است دندان‌های شما شل شوند یا بیفتند. پریودنتیت می‌تواند باعث بوی بد دهان، طعم بد دهان، تغییر در نحوه قرارگیری دندان‌ها هنگامی که روی هم قرار می‌گیرند و لثه‌های قرمز، متورم و حساس شود. اگر بیماری پریودنتال را درمان نکنید، امکان دارد که برخی از دندان‌های خود را از دست بدهید.

متخصصان معتقدند التهاب یک حد واسط است که می‌تواند منجر به بروز انواع بیماری‌ها شود. بیماری پریودنتال که مشخصه اصلی آن التهاب لثه است، می‌تواند باعث گسترش التهاب در کل بدن شود. التهاب دلیل اصلی بیماری‌هایی مانند بیماری‌های قلبی و روماتیسم مفصلی است.

بیماری لثه اغلب با درمان به موقع و انجام اقدامات بهداشتی برای حفظ سلامت دهان، قابل درمان است. انجام معاینات منظم دندانپزشکی، مسواک زدن و استفاده از نخ دندان از مهمترین عوامل بهبودی هستند. مسواک زدن باعث پاک شدن سطح دندان از پلاک که یک لایه چسبنده از باکتری است، می‌شود. استفاده از نخ دندان، ذرات غذا و پلاک را از بین دندان‌ها و زیر خط لثه جدا می‌کند. شستشوی دهان با دهانشویه‌های ضد باکتریایی می‌تواند باکتری‌هایی که باعث ایجاد پلاک و بیماری لثه می‌شوند را از بین ببرد.

تحقیقات بسیاری نشان می‌دهد که احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی در افرادی که مبتلا به بیماری لثه هستند، بیشتر است. دندانپزشکان به پزشکان قلب و عروق توصیه می‌کنند که از بیمارانشان با سابقه ابتلا به بیماری لثه سوال کنند. همچنین بررسی سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری‌های قلبی در بیمارانی که مبتلا به بیماری لثه هستند می‌تواند مفید باشد. پریودنتیست‌ها باید در مورد وضعیت سلامت قلب بیمار نیز با او صحبت کنند.

با وجود رعایت بهداشت فردی دهان و دندان و اصلاح شیوه زندگی، ممکن است حداکثر 30% افراد از نظر ژنتیکی مستعد ابتلا به بیماری لثه باشند. افرادی که از نظر ژنتیکی مستعد هستند، ممکن است تا 6 برابر بیشتر از افراد دیگر دچار نوعی از این بیماری شوند. اگر کسی در خانواده شما مبتلا به بیماری لثه باشد، ممکن است به این معنی باشد که شما در معرض خطر بیشتری هستید. اگر مستعد ابتلا به بیماری لثه هستید، ممکن است دندانپزشک یا پریودنتیست به شما تعداد معاینات بیشتر، تمیز کردن و درمان‌های دیگری را برای مدیریت بهتر این شرایط توصیه کند.

علاوه بر معاینات منظم دندانپزشکی، مسواک زدن و استفاده روزانه از نخ دندان، با بکارگیری راهکارهای زیر می‌توانید احتمال ابتلا به بیماری لثه را کاهش دهید:
1. سیگار را ترک کنید. افراد سیگاری 7 برابر بیشتر از افراد غیر سیگاری به بیماری لثه مبتلا می‌شوند.
2. استرس را کاهش دهید. استرس ممکن است سیستم ایمنی بدن را برای مقابله با عفونت تضعیف کند.
3. برای داشتن سیستم ایمنی قوی، رژیم غذایی سالم داشته باشید. غذاهایی با خاصیت آنتی اکسیدان، مانند ویتامین E (روغن‌های گیاهی، آجیل، سبزیجات با برگ سبز) و ویتامین C (مرکبات، کلم بروکلی، سیب زمینی) مصرف کنید.
4. دندان‌های خود را روی هم فشار ندهید و نسایید. این کار روی بافت‌هایی که دندان‌ها شما را پشتیبانی می‌کنند فشار می‌آورد و می‌تواند به آن‌ها آسیب رسانده یا آن‌ها را از بین ببرد.