محققان معتقدند که ارتباط مستقیمی بین دیابت و بیماری لثه وجود دارد. آن‌ها می‌گویند احتمال ابتلا به بیماری لثه در افرادی که در معرض ابتلا به دیابت هستند بسیار زیاد است. در ایران 11% جمعیت بالای 25 سال مبتلا به دیابت هستند و سالانه افراد بسیاری در اثر ابتلا به این بیماری جان خود را از دست می‌دهند.
دیابت به عنوان عامل اصلی بیماری‌هایی مانند نارسایی کلیه، بیماری‌های قلبی و سکته مغزی شناخته شده است. تشکیل پلاک‌ها، عامل اصلی ایجاد بیماری لثه است، اما شاید برایتان جالب باشد که بدانید دیابت نیز می‌تواند باعث ایجاد بیماری لثه شود. محققان در ابتدا تصور می کردند که تنها افرادی که مبتلا به دیابت هستند، مستعد ابتلا به بیماری لثه می‌باشند.
بیماران دیابتی عموما مستعد ابتلا به عفونت‌های باکتریایی هستند و بنابراین در مقابل حمله باکتری‌ها به لثه‌ها کاملا آسیب پذیر و ضعیف هستند. این به آن معنا است که این افراد در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به پریودنتیت که شکل شدید بیماری لثه است، قرار دارند. جالب است بدانید که مطالعات اخیر نشان می‌دهد که احتمال ابتلا به بیماری لثه حتی در افرادی که در مرحله پیش دیابت هستند نیز زیاد است.
پیش دیابت و بیماری لثه
پیش دیابت به شرایطی گفته می‌شود که در آن سطح قند خون بالاتر از حد طبیعی است، اما هنوز به میزانی نیست که بگوییم فرد به دیابت مبتلا شده است. فردی که در چنین شرایطی قرار دارد ممکن است هیچ وقت به دیابت مبتلا نشود، اما پیش دیابت، هم برای سلامت دندان‌ها و هم سلامت کل بدن شرایط جدی محسوب می‌شود و باید به آن توجه کرد.
محققان معتقدند که رابطه بین بیماری لثه و دیابت، یک رابطه دو طرفه است. یعنی افرادی که در شرایط پیش دیابت هستند، مستعد ابتلا به بیماری لثه هستند. همچنین احتمال پیش دیابتی در افرادی که مبتلا به بیماری لثه هستند نیز بیشتر است. اگر بیماری لثه کنترل نشود ممکن است باعث پیشرفت دیابت در افراد پیش دیابتی شود و در نهایت آن‌ها را به دیابت مبتلا کند. در بعضی از مطالعات ثابت شده است، احتمال ایجاد اختلال در غلظت قند خون در افرادی که دارای علائم بالینی بیماری لثه هستند نیز بیشتر است.
اختلالات قند خون یک علامت شایع در بین بیماران دیابتی است. دندانپزشک می‌تواند با یک معاینه ساده و با توجه به علائم بیماری لثه یعنی التهاب لثه و خون ریزی آن را تشخیص دهد.
ارتباط بین بیماری لثه و قند خون چیست؟
عفونت لثه می‌تواند میزان قند خون رو بالا ببرد. قند خون بالا، مبارزه با عفونت‌ها را سخت می‌کند، زیرا باعث ضعیف شدن گلبول‌های سفید خون (نوتروفیل‌ها) می‌شود. در نتیجه بدن توانایی حذف باکتری‌ها را از دست می‌دهد. به علاوه پریودنتیت ممکن است میزان سایتوکاین‌های التهابی و لیپید‌ها را نیز در سرم افزایش دهد.
تحقیقات نشان می‌دهد که سایتوکاین‌ها می‌توانند باعث ایجاد سندرم مقاوت به انسولین در بدن بیمار شوند. سندرم مقاوت به انسولین مشابه شرایطی است که در بیماری دیابت مشاهده می‌شود که در آن سلول‌های بتا پانکراس شروع به تخریب می‌کنند و در نتیجه میزان تولید انسولین در بدن کاهش پیدا می‌کند و فرد مبتلا به دیابت می‌شود. محققان ثابت کرده‌اند که بیماری لثه می‌تواند در تنظیم متابولیسم گلوکز (قند خون) نیز تغییر ایجاد کند که باعث پیشرفت روند ابتلا به دیابت نوع دو در بدن فرد می‌شود.
همه ما در دهان خود هزاران باکتری داریم و این کاملا طبیعی است. اما حضور باکتری‌های مضر در دهان ما و رشد آن‌ها می‌تواند باعث ایجاد التهاب مزمن در لثه‌ها شود، لثه‌ها را تخریب کند و به دندان‌ها و استخوان‌های ما آسیب وارد کند. این امر در افراد دیابتی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. اگر میزان قند خودن در بیمار دیابتی تحت کنترل نباشد، می‌تواند بیمار را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری لثه قرار دهد.
مشکلات مرتبط با قند خون کنترل نشده
دیابت کنترل نشده می‌تواند باعث ابتلا به سایر مشکلات دهان از جمله برفک دهان، عفونت قارچی به نام کاندیدیاز و خشکی دهان شود. خشکی دهان خود می‌تواند باعث سوزش، زخم، عفونت و پوسیدگی دندان‌ها شود. در شرایطی که میزان قند در بزاق دهان زیاد باشد، قارچ‌ها به سرعت رشد می‌کنند که در این صورت به صورت یک لایه سفید رنگ بر روی زبان و گونه‌ها (از داخل) مشخص می‌شوند. بیماری دیابت می‌تواند در فرآیند ترشح بزاق توسط غدد بزاقی نیز اختلال ایجاد کند و باعث خشکی دهان شود.
بزاق با شستن باکتری‌ها و باقیمانده‌های غذا می‌تواند از دندان‌های ما محافظت کند. کاهش ترشح بزاق محیط مناسبی را برای رشد باکتری‌ها ایجاد می‌کند و منجر به التهاب و خون ریزی لثه‌ها و همچنین ایجاد حفره در دندان‌ها و پوسیدگی شود. افراد مبتلا به دیابت ممکن است نسبت به عفونت‌های دهانی حساس‌تر باشند و در فهمیدن طعم غذاها دچار مشکل شوند.
در کودکان مبتلا به دیابت ممکن است دندان‌های اصلی زودتر از زمان معمول دربیایند. دیابت می‌تواند با ایجاد اختلال در عملکرد جوانه‌های چشایی باعث شود که بیمار متوجه میزان قند موجود در مواد غذایی نشود و از شکر یا قند بیشتری استفاده کند. این کار نه تنها بر سلامت کل بدن تاثر منفی می‌گذارد بلکه باعث پوسیدگی دندان‌ها نیز می‌شود.
سایر مشکلات مرتبط با قند خون کنترل نشده
هم دیابت و هم بیماری لثه می‌توانند باعث ایجاد التهاب در کل بدن شوند. سایتوکاین‌های التهابی باعث التهاب رگ‌های خونی و ایجاد زخم‌های کوچک می‌شوند. ممکن است رگ‌های خونی توسط پلاک‌ها مسدود شوند که چنین انسدادهایی با عوارض عمده دیابت از جمله بیماری‌های قلبی، کلیوی و سکته مغزی در ارتباط هستند.
طی یکی از تحقیقات، محققان 200 فرد را انتخاب کردند که نیمی از آن‌ها دچار حمله قلبی و یا سکته مغزی شده بودند. در این مطالعه سابقه خانوادگی، سکته مغزی، رژیم غذایی، مصرف سیگار و الکل، دیابت، فشار خون، چربی خون و سطح تحصیلات در نظر گرفته شد. نتایج این مطالعه نشان داد که احتمال سکته مغزی در افرادی که در آن‌ها عمق پاکت لثه بیشتر از 5/4 میلی‌متر بود، بیشتر است.
آیا هرکسی که بیماری لثه داشته باشد به دیابت مبتلا می‌شود؟
لزوما این اتفاق نمی‌افتد. تحقیقات انجام شده تاکنون تنها نشان می‌دهد که بین بیماری لثه و دیابت ارتباط وجود دارد. چه در کسانی که در شرایط پیش دیابت هستند و چه در افراد مبتلا به دیابت. ابتلا به یکی از این دو بیماری، احتمال ابتلا به بیماری دیگر را افزایش می‌دهد.
بیماری لثه و کنترل دیابت
از آنجا که باکتری‌های موجود در دهان می‌توانند باعث ابتلا ما به بیماری‌هایی مانند دیابت و یا بیماری‌های قلبی شوند، باید توجه ویژه‌ای به سلامت دهان و دندان خود داشته باشیم. با درمان عفونت لثه و یا بیماری لثه ما به سیستم ایمنی خود این فرصت را می‌دهیم تا با سایر عفونت‌ها که ممکن است زندگی ما را تهدید کنند، به خوبی مبارزه کند.
عفونت گینگیویتیس که نقطه شروع بیماری لثه است را می‌توان با مسواک زدن و نخ دندان کشیدن منظم و جرم گیری به راحتی از بین برد و درمان کرد. هنگام مراجعه به پزشک ممکن است برای شما آزمایش خون نوشته شود تا تشخیص دهند که شما در فاز پیش دیابت هستید و یا به دیابت مبتلا شده‌اید. اگر نتایج تست نشان دهد که میزان قند خون شما بالاست، باید از طریق رژیم غذایی مناسب و ورزش قند خون خود را کنترل کنید.
پزشک می‌تواند توصیه‌های لازم درمورد کنترل قند خون را به شما ارائه دهد. همچنین ممکن است شما را به یک متخصص تغذیه که در زمینه کار با افراد دیابتی تخصص دارد، ارجاع دهد. از آنجا که دیابت ممکن است بر نحوه درمان بیماری لثه تاثیر بگذارد، باید حتما در مورد داروهایی که مصرف می‌کنید با دندانپزشک‌تان صحبت کنید تا او بتواند بهترین روش درمان را برای شما انتخاب کند. قبل از مراجعه به دندانپزشکی (در صورت اورژانسی نبودن) باید میزان قند خون خود را چک و کنترل کنید. دیابت و بیماری لثه جزء بیماری‌هایی هستند که ممکن است خطرناک باشند، اما با مراقبت و درمان مناسب می‌توان به راحتی آن‌ها را کنترل و درمان کرد.
علائم دیابت
علائم اولیه دیابت شامل موارد زیر است:
- تکرر ادرار
- احساس تشنگی و یا گشنگی خیلی زیاد
- احساس خستگی زیاد
- تاری دید
- ترمیم کند زخم‌ها و سوختگی
- کاهش وزن با وجود تغذیه مناسب (دیابت نوع 1)
- سوزن سوزن شدن، درد و یا بی حسی در اندام‌ها (دیابت نوع 2)
در صورتی که هر یک از این علائم را تجربه کردید، به پزشک مراجعه کنید. ممکن است حتی با وجود این علائم نیز به دیابت مبتلا نباشید، اما با مراجعه به پزشک از عدم ابتلای خود مطمئن می‌شوید و اضطراب شما از بین می‌رود. در صورت مثبت بودن نتایج آزمایش و ابتلا به دیابت نیز، می‌توانید به جای ترس از بیماری، درمان خود را به سرعت آغاز کنید.
باید در نظر داشته باشید که در برخی از افراد که مبتلا به دیابت نوع 2 هستند، علائم بیماری به قدری خفیف هستند که ممکن است بیمار متوجه آن نشود. رئیس انجمن دیابت ایران در گزارشی اعلام کرد که 70% افراد دیابتی از بیماری خود آگاه نیستند در حالی که با یک آزمایش خون ساده می‌توان به راحتی این بیماری را تشخیص داد. دیابت می‌تواند توانایی فرد را در مبارزه با میکروب‌ها کاهش دهد. در نتیجه خطر ابتلا به عفونت لثه و عفونت استخوان‌هایی که دندان‌ها را در جای خود نگه داشته‌اند، در افراد دیابتی افزایش پیدا می‌کند. اگر لثه‌ها شروع به فاصله گرفتن از دندان‌ها کنند، ممکن است دندان‌ها لق شوند، لثه‌ها زخم شوند و یا در آن‌ها آبسه ایجاد شود.
سایر علائم هشدار دهنده
یکی دیگر از علائم بیماری لثه، خون ریزی لثه در هنگام مسواک زدن و یا کشیدن نخ دندان است. همچنین علائمی مانند قرمزی، تورم، فاصله گرفتن لثه‌ها از دندان‌ها، عفونت بین دندان و لثه، بوی بد دهان، لق شدن دندان، عدم تراز دندان‌ها در هنگام گاز زدن و همچنین تغییر جای دندان مصنوعی و یا بریج، می‌توانند از جمله نشانه‌های بیماری لثه باشند.
باید توجه داشته باشید که خون ریزی لثه اصلا طبیعی نیست و معمولا نشان دهنده عفونت لثه است. اگر عفونت لثه درمان نشود ممکن است منجر به از بین رفتن لثه و یا پوسیدگی دندان شود. بیماری لثه اغلب بدون درد است. افرادی که در فاز پیش دیابت هستند، باید به صورت منظم لثه‌های خود را بررسی کنند تا دیابت آن‌ها پیشرفت نکند.
دیدگاهتان را بنویسید