زرد شدن رنگ زبان اغلب خطر خاصی ندارد و به مرور زمان از بین می‌رود. این عارضه می‌تواند نشانه اولیه ابتلا به عارضه زبان سیاه مودار یا نشان دهنده ابتلا به چند بیماری محدود مانند یرقان باشد.
دلایل زرد شدن زبان
علت اصلی زرد شدن رنگ زبان تجمع سلول‌های پوستی و باکتری‌ها بر روی زبان است که به دلیل عدم رعایت بهداشت دهان و دندان است. از جمله دلایل دیگر این عارضه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
یرقان یا زردی
زردی یا یرقان یک بیماری است که در آن پوست و سفیدی چشم‌ها به رنگ زرد در می‌آیند. این اتفاق بر اثر آسیب دیدگی کبد رخ می‌دهد که در اثر آن کبد نمی‌تواند به درستی بیلی روبین را دفع کند. بیلی روبین یک رنگدانه زرد رنگ است که در اثر تجزیه گلبول‌های قرمز تولید می‌شود. وقتی بیلی روبین دفع نشود در خون رها شده و باعث زرد شدن زبان، پوست و سفیدی چشم‌ها می‌شود.
زبان سیاه مودار
این وضعیت زمانی اتفاق می‌افتد که برجستگی‌های کوچکی که روی نوک و دو طرف زبان وجود دارند، بزرگ‌تر شوند. باکتری‌ها، آلودگی‌ها و مواد غذایی روی این برآمدگی‌ها تجمع کرده و رنگ آن‌ها را علاوه بر سیاه، به زرد یا رنگ‌های دیگر تغییر می‌دهند. با اینکه اسم این اختلال “زبان سیاه مودار” است، زبان قبل از سیاه شدن، می‌تواند به رنگ زرد یا دیگر رنگ‌ها تبدیل شود.
خشکی دهان و تنفس دهانی
کمبود بزاق باعث خشکی دهان می‌شود. بزاق باعث از بین رفتن باکتری‌های دهان شده و بدین ترتیب از پوسیدگی دندان‌ها جلوگیری می‌کند. تنفس دهانی در هنگام خواب یا عوارض برخی از داروها نیز می‌تواند باعث خشکی دهان شود.
زبان جغرافیایی
زبان جغرافیایی زمانی اتفاق می‌افتد که تکه‌هایی از پاپیلاهای سطح زبان از بین بروند. رنگ این تکه‌ها اغلب قرمز هستند، اما می‌توانند زرد شده و باعث تغییر رنگ زبان شوند و گاهی اوقات نیز دردناک هستند. این عارضه معمولا به صورت ارثی در خانواده رخ می‌دهد. تکه‌های پاپیلای از دست رفته در سطح زبان مانند یک نقشه به نظر می‌رسند و به همین دلیل این بیماری این نام را گرفته است.
مصرف بعضی داروها
برخی از داروها مواد رنگی دارند که باعث تغییر رنگ رنگدانه‌ها یا تضعیف سیستم ایمنی بدن می‌شوند. مواد و داروهای زیر احتمال زرد شدن زبان را افزایش می‌دهند:
- دیابت و داروهای کنترل دیابت
- داروهای رقیق‌کننده خون
- آنتی‌بیوتیک‌ها
- لانزوپرازول
- کلرهگزیدین (در برخی دهانشویه‌های ضدعفونی‌کننده موجود است.)
- نمک آهن
- مینوسیکلین
- بیسموت ساب سالیسیلات (داروهای حاوی بیسموت می‌توانند رنگ زبان را از زرد تا سیاه تغییر دهند.)
- داروهای سرطان و استفاده از اشعه
- داروهای ضد روان‌پریشی
- برخی مواد غیرقانونی مانند کوکائین
دهانشویه‌های حاوی مواد اکسید کننده
برخی از دهانشویه یا خمیر دندان‌ها مواد شیمیایی یا ذراتی دارند که باعث خشکی دهان، تحریک سلول‌های روی سطح زبان و تغییر رنگ آن می‌شوند. معمولا ترکیباتی شامل پراکسیدها، الکل، تیمول، منتول و اکالیپتوس باعث زرد شدن زبان می‌شوند. استفاده از دهانشویه‌های حاوی پراکسید، نارون کوهی یا جوهر نعنای خشک، می‌توانند رنگ زبان را تغییر دهند.
کشیدن سیگار
تنباکو حاوی ترکیبات و سمومی است که باعث تغییر رنگ سلول‌های پوست می‌شوند یا آن‌ها را تحریک می‌کنند. تنباکو همچنین می‌تواند باعث بزرگ‌شدن سلول‌ها شده و احتمال به دام انداختن ذرات و باکتری‌ها را افزایش دهد. بنابراین مواد شیمیایی موجود در دود تنباکو و سیگار می‌تواند باعث این عارضه شود.
بهداشت دهان و دندان نامناسب
اگر به بهداشت دهان و دندان خود رسیدگی نکنید و دندان‌ها را به طور کامل مسواک نزنید، سلول‌های پوستی و باکتری‌ها در پاپیلاهای زبان تجمع پیدا می کنند. این باکتری‌ها رنگدانه‌هایی را آزاد می‌کنند که دلیل تغییر رنگ زبان به رنگ زرد هستند. مواد غذایی، تنباکو، و دیگر مواد نیز می‌توانند در زبان به دام افتاده و رنگ زبان را به زرد تغییر دهند.
خلط بینی
جمع شدن خلط یا مخاط پشت بینی یا گلو می‌تواند باعث سفید یا زرد شدن زبان شود. این مشکل همچنین می‌تواند باعث بوی بد دهان شده و معمولا به علت آلرژی، رفلاکس معده یا اختلالات بلع به وجود می‌آید.
عفونت معده
اگر پوشش معده به دلایلی ملتهب شود، می‌تواند باعث زرد شدن زبان شود. طبق تحقیقات انجام شده، پوشش ضخیم و زرد رنگ زبان با بیماری مزمن گاستریت یا التهاب مخاط معده مرتبط است. تحقیقات نشان داده است که اگر بیماری توسط باکتری هلیکوباکترپیلوری ایجاد شود، احتمال این عارضه بالاتر می‌رود.
عفونت ادراری
زرد شدن زبان، به‌ویژه پوشش ضخیم انتهای آن، یکی از علائم هشدار دهنده اولیه عفونت دستگاه ادراری است. اگر زردی در قسمت جلویی زبان باشد، احتمالا به عفونت ادراری مربوط نبوده و می‌تواند نشان دهنده عفونت دستگاه تنفسی فوقانی باشد.
عمل لوزه
عفونت جزء عوارض معمول بعد از انجام هر نوع جراحی است. اگر بعد از انجام عمل لوزه دچار عفونت دهان یا دندان شوید، امکان دارد دچار زرد شدن زبان شوید. پس باید بعد از عمل مراقبت‌های دهان و دندان را بیش از قبل رعایت کنید.
زرد شدن زبان نوزاد
از دلایل اصلی زرد شدن زبان در نوزادان زردی است. زردی در چند روز اول پس از تولد شایع است و به علت بالا بودن سطح بیلی روبین ایجاد می‌شود. در این حالت علاوه بر زبان، پوست، سفیدی چشم و داخل دهان نوزاد نیز زرد می‌شود.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر زردی زبان به تنهایی بروز پیدا کند و با علائم دیگری همراه نباشد نیازی نیست که به پزشک مراجعه کنید. اما اگر زرد شدن زبان همراه با علائم زیر باشد باید در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید:
- درد شکم
- خونی شدن مدفوع
- استفراغ
- تب
- ماندگاری رنگ زرد به مدت دو هفته
- زردی پوست و سفیدی چشم
- زبان درد
آیا زردی زبان عوارض دارد؟
زردی زبان معمولا عارضه‌ای ایجاد نمی کند. با این حال بیماری‌هایی که باعث زردی می‌شود می‌توانند مشکلات زیر را ایجاد کنند:
- اسکار کبدی
- نارسایی کبدی
- تورم پاها و شکم
- بزرگ شدن طحال
- خونریزی دستگاه گوارش
- سرطان کبد
درمان زرد شدن زبان
برای درمان زردی زبان می‌توانید روزی یک بار زبانتان را با استفاده از محلول رقیق شده پراکسید هیدروژن (به نسبت یک به پنج) مسواک بزنید. سپس دهانتان را چندین بار با آب بشویید.
اگر عامل زرد شدن زبان ابتلا به یک بیماری باشد، برای از بین بردن آن باید بیماری را درمان کنید.
- اگر عامل زردی هپاتیت باشد، پزشک برای درمان آن دارو تجویز می‌کند.
- برای درمان زردی ناشی از اختلالات کم خونی مانند کم خونی داسی شکل درمان معمولا با تزریق خون یا داروهای شلاته کننده آهن همراه است.
- برای حفظ سلامت کبد از مصرف الکل اجتناب کنید.
- اگر علت زردی بیماری‌های شدید کبدی باشد ممکن است برای درمان پیوند کبد انجام شود.
بهبود بهداشت دهان و دندان
- دندان‌های خود را روزی دو بار با خمیر دندان‌های فلوراید دار مسواک بزنید. مسواکی که انتخاب می‌کنید باید برس نرم داشته باشد.
- حداقل روزی یک بار نخ دندان بکشید.
- روزانه از دهانشویه‌های فلوراید دار استفاده کنید.
- هر شش ماه یک بار برای معاینه و جرم گیری به دندانپزشک مراجعه کنید.
- مصرف مواد غذایی شیرین و چسبناک مانند تافی و آبنبات را به حداقل برسانید.
داروهای درمان زرد شدن زبان
زمانی که زرد شدن زبان باعث درد، سوزش یا ناراحتی شخص شود، ممکن است پزشک داروهای خاصی را تجویز کند. برخی از این داروها عبارتند از:
- استروئیدهای موضعی یا محلول شستشو
- دهانشویه اسید سالیسیلیک
- داروهای رتینوئید (ویتامین A)
- آنتی‌هیستامین‌ها
- داروهای ضدقارچ موضعی برای برفک دهان
- داروهای بی‌حس‌کننده موضعی
- کرم‌های موضعی با ۳۰% اوره
- آنتی‌بیوتیک‌ها یا ضد ویروس‌ها برای درمان عفونت زمینه‌ای
- داروهای ضد درد
پیشگیری از زرد شدن زبان
برای کاهش تعداد باکتری‌ها و میزان تجمع سلول‌ها در دهان که باعث زردی زبان می‌شوند، می‌توانید از راهکارهای زیر استفاده کنید:
- کشیدن سیگار را ترک کنید.
- روزی دو بار مسواک بزنید و روزی یک بار نخ دندان بکشید.
- برای از بین بردن سلول‌های مرده و ذرات غذا از روی زبان، از اسکرپر زبان استفاده کنید.
- مقدار مصرف فیبر را افزایش دهید. فیبر به کاهش باکتری‌های دهان کمک می‌کند.
دیدگاهتان را بنویسید