حفره خشک یا درای ساکت (به انگلیسی: Dry socket) معمولا بعد از کشیدن دندان ایجاد میشود. به این عارضه ورم استخوان سوراخ‌دار یا اُستئیت آلوئولار (به انگلیسی: Alveolar osteitis) و آرَک‌آماس هم می‌گویند. البته تشکیل حفره خشک به ندرت اتفاق می‌افتد. یکی از عوامل تاثیرگذار بر تشکیل درای ساکت، نوع کشیدن دندان است. احتمال تشکیل درای ساکت بعد از کشیدن دندان عقل بیشتر است.
بعد از کشیدن دندان، یک لخته خون بر روی لثه ایجاد میشود تا از حفره‌ای که بر روی لثه تشکیل شده است محافظت کند. اگر لخته خون به درستی تشکیل نشود و یا از جای خود خارج شود، حفره خشک تشکیل میشود.
درای ساکت باعث میشود که اعصاب و استخوان‌های زیر لثه در معرض قرار بگیرند. به همین دلیل درمان آن بسیار مهم است. اگر حفره خشک درمان نشود، ممکن است منجر به عفونت و عوارض دیگر شود.
علائم حفره خشک
اگر در جای دندان کشیده شده به جای لخته خون، استخوان ببینید، احتمالا دچار درای ساکت شدید. یکی دیگر از علائم درای ساکت احساس درد تپنده در فک است. این درد ممکن است از جایگاه دندان کشیده شده تا گوش، چشم، شقیقه و یا گردن گسترش پیدا کند. معمولا درد ناشی از درای ساکت در همان سمتی احساس میشود که دندان قرار داشته است. این درد معمولا ظرف سه روز بعد از کشیدن دندان ایجاد میشود. البته ممکن است در هر زمانی بعد از کشیدن نیز ایجاد شود. سایر علائم این عارضه عبارتند از بوی بد و احساس طعم نامطبوع در دهان.
اگر هریک از این علائم را تجربه کردید، باید در اسرع وقت به دندانپزشک مراجعه کنید.
عوامل موثر در ایجاد حفره خشک
اگر بعد از کشیدن دندان، لخته خون در حفره دندان تشکیل نشود، درای ساکت ایجاد میشود. همچنین اگر لخته خون تشکیل شده از بین برود نیز درای ساکت تشکیل خواهد شد. هنوز درباره این که چه عواملی باعث از بین رفتن لخته خون میشوند اطلاعات کافی به دست نیامده است.
به نظر می‌رسد که آلودگی‌های باکتریایی یکی از مهم‌ترین عوامل تشکیل درای ساکت باشند. وارد شدن ضربه به حفره دندان نیز یکی دیگر از عوامل موثر در تشکیل درای ساکت است. ضربه یا تروما ممکن است در هنگام کشیدن دندان و یا در طی مراقبت‌های بعد از کشیدن به حفره وارد شود. مثلا کشیدن مسواک بر روی حفره دندان میتواند لخته خون را از بین برده و درای ساکت را ایجاد کند.
چه کسانی دچار حفره خشک میشوند؟
احتمال تشکیل درای ساکت در افرادی که قبلا دچار آن شده باشند، بیشتر است. اگر سابقه ابتلا به درای ساکت دارید باید حتما دندانپزشک را در جریان بگذارید. اگرچه دندانپزشک نمی‌تواند اقدامی برای جلوگیری از تشکیل درای ساکت انجام بدهد، اما در صورت تشکیل آن، میتواند روند درمان را سریع‌تر آغاز کند.
احتمال ایجاد درای ساکت در افراد زیر نیز بیشتر است:
- مصرف سیگار و سایر انواع تنباکو: نه تنها این نوع از مواد شیمیایی روند بهبود زخم را کند می‌کنند و باعث آلودگی آن میشوند بلکه استنشاق آن‌ها میتواند لخته خون را هم از جای خود خارج کند.
- قرص‌های ضد بارداری: بعضی از این قرص‌ها حاوی مقادیر بالایی از استروژن هستند که میتواند در فرآیند بهبود زخم اختلال ایجاد کند.
- عدم مراقبت از زخم: نادیده گرفتن دستورالعمل‌های دندانپزشکی و عدم رعایت بهداشت دهان و دندان میتواند منجر به تشکیل درای ساکت شود.
تشخیص حفره خشک
اگر بعد از کشیدن دندان، درد بسیار شدیدی را تجربه کردید باید حتما با دندانپزشک‌تان تماس بگیرید. دندانپزشک با انجام معاینه میتواند درای ساکت را تشخیص دهد. گاهی نیز برای بررسی سایر احتمالات، تصویر برداری ایکس-ری انجام میشود. زیرا ممکن است درد به دلیل عفونت استخوان و یا باقی ماندن قطعات دندان و یا ریشه‌ها در حفره دندان ایجاد شده باشد.
عوارض احتمالی
درای ساکت به ندرت عوارض خاصی را ایجاد میکند. اما اگر درمان نشود ممکن است عوارض زیر را در پی داشته باشد:
- تاخیر در روند بهبودی
- عفونت در حفره
- گسترش عفونت در استخوان‌ها
درمان حفره خشک
برای درمان درای ساکت، دندانپزشک حفره دندان را تمیز میکند. این کار به تسکین درد و جلوگیری از عفونت کمک میکند. گاهی بر روی حفره، پانسمان حاوی ژل بی حسی قرار می‌دهند تا درد را متوقف کنند. بعد از برداشتن پانسمان، حفره باید مجددا تمیز شود. احتمالا دندانپزشک به بیمار پیشنهاد میکند که دهان خود را با محلول آب نمک شستشو دهد. اگر درای ساکت از نوع شدید آن باشد از بیمار خواسته میشود که مجددا بر روی حفره پانسمان قرار دهد.
استفاده از مسکن‌های ضد التهابی مانند ایپوبروفن و آسپرین و همچنین استفاده از کمپرس یخ در کنترل درد ناشی از این عارضه بسیار موثر است. اگر درد خیلی شدید باشد ممکن است پزشک مسکن‌های قویتری را برای تسکین آن تجویز کند.
پیشگیری از تشکیل حفره خشک
با استفاده از راهکارهای زیر می‌توانید احتمال تشکیل درای ساکت را کاهش دهید:
- اطمینان حاصل کنید که دندانپزشک‌تان تجربه لازم در کشیدن دندان را دارد.
- در صورتی که داروی خاصی مصرف میکنید (داروهای بدون نسخه و یا داروهایی که تحت نظر پزشک مصرف میشوند) حتما دندانپزشک‌تان را در جریان بگذارید. بعضی از داروها مانع از تشکیل لخته خون میشوند.
- کشیدن سیگار را ترک کنید یا به حداقل برسانید. می‌توانید در طول درمان از پچ‌های نیکوتین استفاده کنید. حتما در این باره با دندانپزشک‌تان مشورت کنید.
بعد از کشیدن دندان دندانپزشک دستورالعمل‌هایی را در مورد چگونگی مراقبت از حفره دندان در اختیار شما قرار میدهد. عمل به این دستورات بسیار مهم است و نقش موثری در روند بهبودی شما دارد. گاهی بعد از کشیدن دندان برای بیمار آنتی بیوتیک تجویز میشود، به ویژه اگر سیستم ایمنی بیمار ضعیف باشد.
سوالات متداول
زمانی که دندان خود را میکشید، در محل کشیدگی و بر روی استخوان دهانتان یک حفره ایجاد میشود. با گذشت زمان یک لخته در این حفره ایجاد میشود تا از استخوان و اعصاب زیر آن محافظت کند. گاهی اوقات ممکن است لخته خون چند روز بعد از کشیدن دندان از بین برود یا حل شود. به این عارضه حفره خشک (درای ساکت) گفته میشود. این امر باعث میشود که استخوان و اعصاب آن ناحیه در معرض هوا، غذا، مایعات و هر چیز دیگری که وارد دهان میشود قرار بگیرند. درای ساکت در نهایت میتواند منجر به عفونت و درد شدید شوید که ممکن است 5 تا 6 روز طول بکشد. حفرههای خشک رایجتر از آن چیزی هستند که فکر میکنید. در واقع، تقریبا در 2 تا 5 درصد از تمام دندانهایی که کشیده میشوند، این عارضه رخ میدهد و بیشتر در دندانهای عقل کشیده شده در فک پایین رایج هستند.
اگر در جایگاه دندان کشیده شده به جای لخته خون، استخوان سفید رنگی را می‌بینید، دچار درای ساکت شده‌اید. در این شرایط حدود دو روز بعد از کشیدن، در حفره خالی دندان احساس درد میکنید. این درد به مرور زمان شدت پیدا میکند و حتی ممکن است گوش‌های شما را نیز درگیر کند. بوی بد و طعم نامطبوع دهان از دیگر علائم ابتلا به درای ساکت است.
احتمال ابتلا به حفره خشک در بعضی از افراد بیشتر است. عوامل زیر از جمله موارد تاثیر گذار بر این امر می‌باشند:
1. کشیدن سیگار
2. بهداشت ضعیف دهان و دندان
3. کشیدن دندان عقل
4. آسیب بیش از حد معمول در طول جراحی دندان
5. استفاده از قرص‌های ضد بارداری
6. سابقه ابتلا به حفره خشک
شستشوی دهان، تف کردن و نوشیدن آب با نی بعد از کشیدن دندان، احتمال ایجاد درای ساکت را افزایش میدهد.
دندانپزشک ابتدا حفره را تمیز میکند و اگر چیزی داخل حفره باقی مانده باشد، آن را در میآورد. در مرحله بعد، حفره را با استفاده از پانسمان و یا خمیر مخصوصی پر میکند تا به روند بهبودی کمک کند.احتمالا بیمار باید برای تعویض پانسمان هر روز به مطب مراجعه کند. این کار باید تا زمان بهبودی حفره و کاهش درد ادامه پیدا کند. در این شرایط گاهی برای جلوگیری از عفونت حفره، آنتی بیوتیک نیز تجویز میشود.
استفاده از مشکنهای ضد التهابی و غیر استروئیدی مانند آسپرین و ایبوپروفن میتواند درد حاصل از درای ساکت را کاهش دهد. در شرایطی که این مسکها تاثیری بر درد نداشته باشند، پزشک برای شما داروهای قویتری تجویز میکند و حتی ممکن است حفره دندان را بی حس کند.
۲روز بعد از جراحی دندون عقل بخیه من باز شد و الان که میتونم جای جراحی رو ببینم بعد ۲هفته انگار یه سوراخ هست رو لثه ، انگار که جوش نخورده لثه هام بهم، ولی درد نمیکنه
ممکنه حفره خشک باشه؟ دوباره نیاز به بخیه داره؟ من و راهنمایی کنید لطفا