روکش دندان

روکش دندان در واقع پوششی برای دندان‌های آسیب دیده است و با استفاده از فلز، پرسلن یا مواد دیگر ساخته می‌شود. جنس روکش‌هایی که برای دندان‌های آسیاب یا مولار استفاده می‌شود، معمولا با جنس روکش‌هایی که برای دندان‌های جلو استفاده می‌شود متفاوت است، زیرا دندان‌های آسیاب کمتر در معرض دید قرار می‌گیرند، اما دندان‌های جلو کاملا در معرض دید هستند و بنابراین باید از روکش‌هایی برای آن‌ها استفاده کرد که همرنگ دندان‌های دیگر باشند.

هزینه، استحکام و دوام از جمله فاکتورهای مهم و تاثیرگذار در انتخاب نوع روکش هستند. روکش‌های دندانی تاثیر زیادی در ظاهر دندان‌ها می‌گذارد، بنابراین یکی از مهم ترین فاکتورها در انتخاب آن‌ها حفظ زیبایی ظاهری دندان است. برای انتخاب نوع روکش با دندانپرشک خود مشورت کنید و از او بخواهید تا بهترین گزینه‌های ممکن را با توجه به شرایط به شما معرفی کند.

انواع روکش‌های دندانی

روکش‌های دندانی را با استفاده از مواد مختلفی می‌سازند که از جمله آن‌ها مواد زیر است:

• سرامیک
• زیرکونیا
• فلز
• رزین کامپوزیت
• ترکیبی (مثلا روکشی می‌سازند که دارای یک تاج سرامیکی متصل به فلز است.)

دندانپزشک برای انتخاب نوع روکش فاکتورهای زیر را در نظر می‌گیرد:

• موقعیت دندان
• مشخص بودن دندان در هنگام لبخند زدن
• بافت لثه
• نوع عملکرد دندان
• میزان آسیب دیدگی دندان
• رنگ دندان‌های مجاور دندان آسیب دیده

اگر اولویت خاصی در انتخاب نوع روکش دارید حتما آن را با دندانپزشک خود در میان بگذارید.

روکش موقت

این نوع روکش فقط برای مدت کوتاهی بر روی دندان قرار می‌گیرد. چسبی که برای آن‌ها استفاده می‌شود خیلی مقاوم نیست و به همین دلیل به راحتی از دندان جدا می‌شود. برای ساخت روکش‌های دائمی ممکن است به چند روز زمان نیاز باشد و در این مدت بر روی دندان روکش موقت قرار می‌دهند تا دندان آسیب نبیند.

روکش یک روزه

این نوع روکش با استفاده از طراحی کامپیوتری (CAD/CAM) ساخته می‌شود و در همان روز درمان بر روی دندان قرار داده می‌شود، بنابراین دندان آسیب دیده دیگر نیازی به روکش موقت ندارد. روکش یک روزه در مطب دندانپزشک طراحی شده و با استفاده از یک بولک سرامیکی ساخته می‌شود.

Onlay یا روکش ¾

اگر کل دندان نیاز به روکش نداشته باشد به جای روکش کامل از روکش آنله (onlay) یا 4/3  استفاده می‌شود.

چه دندان‌هایی نیاز به روکش دارند؟

• دندان‌هایی که دچار پوسیدگی‌های خیلی عمیق شده باشند.
• دندان‌های شکسته، ترک خورده و ضعیف
• دندان‌هایی درمان ریشه بر روی آن‌ها انجام شده باشد (در این شرایط دندان‌ها شکننده می‌شوند و نیاز به محافظت بیشتری دارند)
• گاهی برای پر کردن جای خالی دندان‌های از دست رفته از بریج و ایمپلنت استفاده می‌شود که در این شرایط نیز به روکش دندان نیاز است.

هزینه روکش‌های دندانی

روکش‌هایی که از جنس طلا هستند معمولا گرانقیمت هستند. روکش‌های تمام فلزی که از آلیاژهای فلزی ساخته می‌شوند از روکش‌های طلا و یا سرامیکی ارزان تر هستند.

هرچقدر آماده سازی دندان برای قرار دادن روکش پیچیده تر باشد و نیاز به درمان‌های دندانپزشکی بیشتری داشته باشد، هزینه‌ها نیز افزایش پیدا می‌کند. به عنوان مثال، ممکن است یک دندان به درمان ریشه نیاز داشته و یا اینکه برای درمان احتیاج به کاشت ایمپلنت باشد.

بیمه‌های درمانی ممکن است تمام و یا بخشی از هزینه‌های روکش را پوشش دهند. برای اطلاع از جزئیات هزینه‌ها باید از شرکت بیمه طرف قرارداد خود سوال کنید. برای اینکه بتوانید بهترین و در عین حال مقرون به صرفه ترین روکش را انتخاب کنید با دندانپزشکتان مشورت کنید.

مراحل ساخت روکش‌های دندانی

ساخت روکش به دو صورت انجام می‌شود:

• روکش چند روزه همراه با روکش موقت
• روکش یک روزه

روکش چند روزه

برای قرار دادن این نوع روکش بر روی دندان بیمار باید دوبار به مطب دندانپزشک مراجعه کند. در مراجعه اول دندان را برای قرار دادن روکش آماده می‌کنند. معمولا دندانپزشک بخشی از لایه خارجی دندان را می‌تراشد و برای محافظت از آن یک روکش موقت را بر روی دندان قرار می‌دهد. ممکن است از دندان تصویربرداری ایکس- ری نیز انجام شود. در مراجعه اول برای ساخت روکش دائمی از دندان تراش خورده و دندان‌های مجاور آن قالب گیری انجام می‌شود و سپس قالب را به آزمایشگاه دندانپزشکی ارسال می‌کنند تا روکش اصلی ساخته شود.

ساخت روکش دائمی ممکن است چند هفته زمان ببرد. بعد از آماده شدن آن، بیمار باید مجددا به دندانپزشک مراجعه تا روکش دائمی بر روی دندان او قرار داده شود.

روکش یک روزه

در این روش دیگر نیازی به روکش موقت نیست و دندانپزشک با تصویربرداری دیجیتال از دندان‌ها و اسکن تصاویر، روکش را در در مطب می‌سازد. ساخت روکش در این روش یک تا دو ساعت طول می‌کشد. بعد از آماده شدن روکش آن را بر روی دندان قرار می‌دهند. کل مراحل درمان در این شرایط حدود 2 تا 4 ساعت زمان می‌برد.

تمام کلینیک‌های دندانپزشکی فناوری ساخت روکش‌های یک روزه را در اختیار ندارند. بهتر است قبل از مراجعه در مورد هزینه‌های تخمینی با دندانپزشک خود صحبت کنید.

مراقبت از روکش‌های دندانی

مراقبت از روکش‌های دندان تاثیر بسیار زیادی در طول عمر آن‌ها دارد. استفاده از راهکارهای زیر می‌تواند به شما در نگهداری از روکش دندانتان کمک کند:

• حداقل روزی دوبار مسواک بزنید و روزی یک بار نخ دندان بکشید.
• اگر دندان روکش شده و یا دندان‌های اطراف آن نسبت به سرما و گرما حساس شدند می‌توانید از خمیر دندان‌های ضد حساسیت استفاده کنید.
• از خوردن غذاهای سفت خودداری کنید.
• جویدن یخ و یا غذاهای سفت ممکن است باعث ترک برداشتن روکش‌های دندانی شود.
• احتمال شکستگی در روکش‌های سرامیکی بیشتر است.
• اگر دچار دندان قروچه شبانه هستید با مشورت با دندانپزشکتان از گارد شبانه استفاده کنید.

مراقبت از روکش موقت دندان

روکش موقت نیاز به مراقبت خیلی زیادی دارد، زیرا چسبی که برای این نوع روکش‌ها استفاده می‌شود بسیار ضعیف است و به راحتی جدا می‌شود.

اگر روکش موقت بر روی دندانتان است راهکارهای زیر می‌تواند به شما کمک کند:

• خیلی آرام مسواک بزنید.
• هنگام کشیدن نخ دندان به جای این که نخ را به سمت بالا بکشید، از کنار دندان بیرون بیاورید تا روکش از روی دندان بلند نشود.
• اگر روکش موقت از دندان جدا شد به دندانپزشک مراجعه کنید. در این شرایط معمولا آن را دوباره می‌چسبانند و یا یک روکش موقت جدید را بر روی دندان قرار می‌دهند.

عوارض احتمالی روکش کردن دندان

روکش کردن دندان معمولا یک راه حل بسیار مناسب برای رفع بسیاری از مشکلات دندان است. اما قرار دادن روکش بر روی دندان ممکن است عوارضی را نیز به دنبال داشته باشد که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• حساسیت دندان: احتمال این که دندان‌های روکش شده نسبت به گرما و یا سرما حساس شوند بسیار زیاد است. اگر دندان روکش شده در هنگام فشردن دندان‌ها بر روی هم دچار مشکل شود به احتمال زیاد روکش نیاز به تغییر مکان و یا تنظیم مجدد دارد.
• شکستگی روکش: بعضی از روکش‌ها به ویژه روکش‌های سرامیکی بسیار آسیب پذیر و شکننده‌اند. پریدگی‌های کوچک روکش‌ها قابل ترمیم هستند. بخش سرامیکی روکش‌هایی که از ترکیب فلز و سرامیک تشکیل شده‌اند نیز ممکن است دچار شکستگی شود. در این شرایط اگر بخش فلزی سالم بماند ممکن است روکش به ترمیم نیاز نداشته باشد.
• شل شدن روکش: اگر سمان کافی برای نگه داشتن روکش در جایگاه خود استفاده نشود ممکن است روکش شل شود و یا حتی از کاملا از روی دندان بلند شود. اگر احساس کردید که روکش شل شده با دندانپزشکتان تماس بگیرید.
• واکنش‌های آلرژیک: حساسیت نسبت به روکش‌های دندان خیلی رایج نیست، اما ممکن است بعضی از افراد نسبت به فلزهای مورد استفاده در روکش‌ها حساسیت نشان دهند.
• بیماری لثه: اگر لثه‌های اطراف دندان روکش شده دچار زخم یا خونریزی شوند، احتمال دارد که فرد دچار التهاب لثه و یا بیماری لثه شده باشد.

طول عمر روکش‌های دندانی

مدت زمان ماندگاری روکش‌های دندان متغیر است و حدود 5 تا 15 سال می‌باشد. بعضی از روکش‌ها مقاومت بیشتری دارند و بنابراین طول عمر آن‌ها نیز بیشتر است. مطالعات دندانپزشکی نشان می‌دهد که روکش‌های یکپارچه زیرکونیا یکی از مقاوم ترین روکش‌های دندان است.

روکش یکپارچه روکشی است که از یک نوع ماده مانند زیرکونیا ساخته شده باشد. مطالعات محققان همچنین نشان می‌دهد که عواملی مانند نحوه قرار دادن روکش نیز بر طول عمر روکش‌های دندان اثرگذار هستند، اما در مجموع روکش‌های فلزی سرامیکی بیشترین ماندگاری دارند.

روکش‌های تمام سرامیکی ممکن است طبیعی تر به نظر برسند، اما معمولا به اندازه روکش‌های فلزی یا فلزی سرامیکی مقاوم نیستند. روکش‌های تمام رزین نیز طول عمر کوتاهی دارند.

در هر حال مراقبت صحیح از روکش‌ها در ماندگاری آن‌ها بسیار تاثر گذار است.

جایگزین روکش‌های دندانی

اگر پوسیدگی دندان در حدی باشد که نتوان آن را پر کرد می‌توان به جای روکش‌ها از ونیرهای دندانی استفاده کرد. انتخاب روش درمانی معمولا با توجه به شرایط بیمار و میزان پوسیدگی دندان انجام می‌شود و دندانپزشک سعی می‌کند بهترین گزینه درمانی را برای شما انتخاب کند.

سوالات متداول