برای آشنایی با درمان بیماری لثه ابتدا به علل ایجاد این بیماری می‌پردازیم. عفونت در ساختارهای اطراف دندان باعث بیماری پریودنتال یا بیماری لثه (به انگلیسی: periodontal disease) میشود. این ساختارها شامل:
- لثهها
- استخوان آلوئول
- رباط پریودنتال
التهاب لثه فقط لثهها را درگیر میکند. اگر التهاب لثه درمان نشود پیشرفت میکند و سایر ساختارهای دهان را نیز درگیر میکند. در این حالت گفته میشود که فرد دچار بیماری پریودنتال شده است. بیماری پریودنتال یا بیماری لثه در اثر عفونت‌های باکتریایی و تجمع پلاک‌ها ایجاد میشود. علائم بیماری لثه عبارت اند از:
- خونریزی لثه
- التهاب لثه
- بوی بد مداوم دهان
- احساس درد در هنگام جویدن غذا
- حساس شدن ناگهانی دندانها
- لق شدن دندانها
- فرسایش لثه
درمان بیماری لثه بسیار مهم است و نباید به تاخیر بیفتد. اگر بیماری لثه درمان نشود، احتمال ابتلا به بیماریهای زیر افزایش پیدا میکند:
- سکته
- بیماری قلبی
- دیابت
- بیماری تنفسی
مراحل درمان بیماری لثه
درمان بیماری لثه در سه مرحله انجام میشود که در این بخش به توضیح آن‌ها می‌پردازیم.
مرحله 1: بررسی علت ابتلا و شروع درمان بیماری لثه
در این مرحله دندانپزشک سعی میکند عفونت لثه را کنترل کند و تعادل باکتریایی دهان را برگرداند. دندانپزشک با معاینه دقیق علت اصلی بیماری را پیدا میکند تا بتواند مراحل درمان را به خوبی پیش ببرد.
در طی مرحله اول چگونگی رعایت بهداشت دهان و دندان نیز به بیمار آموزش داده میشود. برای درمان بیماری لثه، لازم است بیمار بداند که باید کشیدن سیگار را ترک کند و به بهداشت دندان‌هایش بیشتر اهمیت دهد.
روشهای درمانی اسکیلینگ و روت پلنینگ نیز در مرحله اول درمان انجام میشود. با استفاده از این روش‌ها دندانها را به صورت عمقی تمیز میکنند و پلاک‌ها را از بین می‌برند. همچنین ممکن است برای بیمار داروهایی نیز تجویز شود.
مرحله 2: جراحی
اگر راهکارهای مرحله قبل به درمان کمکی نکند، جراحی انجام میشود. معمولا جراحی زمانی انجام میشود که پاکت‌های عفونت و یا پلاک‌ها بسیار عمیق باشند. اگر استخوان‌ها نیاز به ترمیم داشته باشند، آن‌ها را نیز بازسازی میکنند. هدف اصلی تمامی این جراحی‌ها از بین بردن‌ها پاکت‌های بین دندانها و استخوان‌های فک است. این پاکت‌ها که محل رشد باکتریها هستند میتوانند باعث آسیب زدن و یا ایجاد شکستگی در استخوان فک شوند. با از بین بردن پاکت‌ها در واقع محل رشد باکتریها و همچنین محل تجمع پلاک و جرم از بین می‌رود.
ممکن است برای جراحی نیاز به بیهوشی کامل باشد. بیشتر افراد بعد از پایان جراحی احساس درد نمی‌کنند و معمولا بعد از یک روز استراحت میتوانند به زندگی عادی خود برگردند.
مرحله 3: تثبیت درمان
در این مرحله اقداماتی انجام میشود تا از بازگشت بیماری جلوگیری شود. در صورت عدم مراقبت صحیح، احتمال عود مجدد بیماری پریودنتال بسیار زیاد است. دندانپزشک با ارائه دستورالعمل‌های لازم، نحوه صحیح مسواک زدن و نحوه صحیح نخ دندان کشیدن را به بیمار آموزش میدهد. کشیدن نخ دندان، مسواک زدن و استفاده از دهانشویه برای از بین بردن باکتریها بسیار مفید است. بعد از پایان درمان بیماری لثه، بیمار باید هر سه ماه یک بار به دندانپزشک مراجعه کند تا وضعیت لثه‌هایش مورد بررسی قرار بگیرد.
اگر در طول درمان، جراحی‌های گسترده‌ای انجام شده باشد ممکن است برای بیمار اقدامات ترمیمی انجام شود. در این شرایط معمولا بیمار نیاز به ایمپلنت یا پروتز دارد. همچنین اگر نظم دندانها به هم ریخته باشد، ارتودنسی انجام میشود.
روشهای درمانی بیماری لثه
نوع درمانی که دندانپزشک یا جراح انتخاب میکند بستگی به شدت بیماری دارد.
درمانهای غیر جراحی
معمولا درمان را با روشهای غیر جراحی آغاز میکنند. جرم گیری عمیق که شامل اسکیلینگ و روت پلنینگ است، جزء اولین راهکارهای درمانی می‌باشد که مورد استفاده قرار میگیرد. این نوع جرم گیری به اندازه جراحی تهاجمی نیست و معمولا برای درمان انواع خفیف بیماری پریودنتال بسیار موثر است. در طی این فرآیند جرم‌های زیر خط لثه و لکه‌های روی دندان را حذف میکنند. این کار باعث از بین بردن باکتریهای مضر شده و در عین حال محل تجمع آن‌ها را نیز از بین می‌برد. بعد از جرم گیری عمیق ممکن است بیمار دچار خونریزی شدید شود. البته خونریزی معمولا با گذشت یک روز متوقف میشود و بیمار می‌تواند به راحتی غذا بخورد و آب بنوشد.
ممکن است برای بیمار دارو نیز تجویز شود. آنتی بیوتیک‌های خوراکی یا ژل‌های موضعی آنتی بیوتیک رایج‌ترین داروهایی هستند که برای افراد مبتلا به بیماری پریودنتال تجویز می‌شوند. البته مصرف آنتی بیوتیک به تنهایی نمی‌تواند بیماری لثه را درمان کند، اما می‌تواند به روند درمان کمک کند.
احتمال دارد داروهای زیر نیز برای بیمار تجویز شود:
- دهانشویه‌های ضد باکتریایی
- تراشه‌های ضد عفونی کننده: یک قطعه ژلاتین کوچک است که حاوی دارو می‌باشد.
- مهارکننده‌های آنزیمی: حاوی مقادیر کمی از داکسی سایکلین هستند و باعث مهار آنزیم‌های مخرب می‌شوند.
درمان با جراحی
جراحی پاکت‌های پریودنتال به از بین باکتریهای مضر و حذف پاکت‌های عمیق کمک میکند. برای درمان بیماری لثه، این کار به پاکسازی لثهها کمک میکند و از عود مجدد بیماری در آینده جلوگیری میکند. به این جراحی، جراحی فلپ گفته میشود.
در طول جراحی فلپ لثهها را بلند میکنند و نواحی زیر آن‌ها را پاکسازی میکنند. سپس لثهها را بخیه می‌زنند تا به خوبی اطراف دندانها را بپوشانند و فاصله‌ای بین لثه و دندان ایجاد نشود. بعد از پایان جراحی ممکن است به مدت 24 تا 48 ساعت لثهها دچار تورم شوند. در این شرایط معمولا برای بیمار آنتی بیوتیک تجویز میشود. همچنین به بیمار توصیه میشود که به مدت دو هفته غذای نرم بخورد.
درمان بیماری لثه با پیوند بافت و استخوان
اگر بیماری پریودنتال باعث از بین رفتن استخوان فک و یا بافت لثه شده باشد ممکن است علاوه بر جراحی به پیوند بافت نیز نیاز باشد. این کار به بازسازی استخوان و بافتهای از دست رفته کمک میکند.
برای پیوند استخوان، از استخوان طبیعی و یا مصنوعی استفاده میکنند و با استفاده از آن‌ها محل‌های فاقد استخوان را ترمیم میکنند. گاهی از ابزارهای مخصوص بازسازی بافت نیز استفاده میکنند. این ابزارها ساختارهایی شبیه تور دارند. با قرار دادن آن‌ها در بین استخوان و لثه از رشد لثهها در مناطقی که فاقد استخوان است جلوگیری میکنند. این کار باعث میشود که استخوان به شکل صحیحی در جای خود بازسازی شود.
برای پیوند لثه نیز ممکن است از بافت طبیعی یا مصنوعی استفاده کنند. از پیوند لثه برای پوشاندن ریشه‌های دندان که در معرض قرار گرفته‌اند استفاده میشود.
بیمار نباید بعد از جراحی پیوند از نی استفاده کند و باید مدت 6 تا 8 هفته غذاهای مایع یا غذاهای نرم بخورد.
سخن پایانی
بیماری پریودنتال ممکن است احتمال سکته، بیماری قلبی، دیابت و بیماریهای تنفسی را افزایش دهد. همچنین در صورت عدم درمان ممکن است منجر به از دست رفتن دندانها نیز شود. بنابراین درمان بیماری لثه بسیار مهم است. هر چقدر درمان بیماری لثه زودتر انجام شود، احتمال نیاز به درمانهای تهاجمی کاهش پیدا میکند.
درمان بیماری پریودنتال در بیشتر مواقع با موفقیت همراه است. هرچقدر دستورالعمل‌های بهداشتی با دقت بیشتری انجام شود احتمال عود مجدد بیماری کاهش می‌یابد. رعایت بهداشت دهان و دندان و عدم مصرف دخانیات از مهم‌ترین نکاتی هستند که باید بعد از پایان درمان رعایت شود.
سوالات متداول
از درمانهای آنتی بیوتیک میتوان به تنهایی یا به صورت همزمان با جراحی و سایر روشهای درمانی استفاده کرد. مصرف آنتی بیوتیک باعث کاهش یا از بین رفتن موقت باکتریهای مرتبط با بیماری لثه و جلوگیری از تخریب بافت متصل کننده دندان به استخوان میشود.
برخی از افراد برای درمان بیماریهای لثه فقط به روشهای غیر جراحی مانند اسکیلینگ و روت پلنینگ نیاز دارند. اما در صورتی که بافت اطراف دندان ناسالم باشد و با روشهای دیگر قابل ترمیم نباشد، ممکن است به عمل جراحی نیاز داشته باشید.
در جراحی استخوان، دهانه حفرات کم عمق که ناشی از تحلیل شدید یا خفیف استخوان هستند، صاف می‌شوند. پس از جراحی فلپ، استخوان اطراف دندان تغییر شکل داده تا به اندازه ممکن حفره‌ها کوچک‌تر شود. این کار باعث میشود که تجمع و رشد باکتریها دشوارتر شود.
اگر استخوان پشتیبان دندانهای شما از بین رفته باشد، ممکن است لازم باشد تا تحت درمان بازسازی هدایت شده بافت لثه قرار بگیرید. در این روش رشد بافت استخوان و لثه تحریک میشود. این تحریک با استفاده از عمل جراحی فلپ انجام میشود. لثه از روی استخوان بلند شده و یک تکه کوچک از پارچهای تورمانند بین استخوان و لثه گذاشته میشود تا رشد بافت لثه هدایت شده انجام شود. این کار باعث میشود از رشد لثه در فضایی که استخوان باید رشد کند، جلوگیری شود. بنابراین فضای کافی برای رشد دوباره استخوان و بافتهای آن ایجاد میشود.
هنگامی که پیوند استخوان برای بیماری لثه انجام میشود، برای جایگزینی استخوان نابود شده توسط بیماری لثه، از قطعات استخوان خود بیمار، استخوان مصنوعی یا استخوان اهداشده استفاده میشود. گرافتهای استخوانی مانند محرکی برای رشد مجدد استخوان عمل میکنند که باعث ثبات دندانها میشود. در روشهای جدیدتر که با نام مهندسی بافت شناخته میشود، بدن خود بیمار تحریک میشود تا استخوان و بافت را با سرعت بیشتری بازسازی کند.
در طی این روش، دندانپزشک لثهها را برگردانده و باکتریها را از آن قسمت برمیدارد. در بعضی موارد، سطوح نامنظم استخوان آسیب دیده صاف میشود تا مناطقی که باکتریهای ایجاد کننده بیماری میتوانند پنهان شوند از بین برود. سپس بافت لثه را به محل خود برمیگردد و به گونهای قرار میگیرد که بتواند به دندان و استخوان سالم اتصال محکمی پیدا کند. در این روش، دندانپزشک اندازه فضای بین لثه و دندان را کاهش میدهد. این امر به نوبه خود، مناطقی که میتوانند باکتریهای بیماری زا رشد کنند را مهار میکند.
دیدگاهتان را بنویسید