هیپوپلازی مینا یا نقص مینای دندان

هیپوپلازی مینا می‌تواند یک مشکل مادام العمر باشد که فرد مبتلا را مجبور می‌کند در تمام طول عمر خود به طور مداوم به درمان ادامه دهد. در صورت ابتلا به این عارضه فرد ممکن است نیاز به پر کردن دندان، گذاشتن روکش و حتی کشیدن دندان را داشته باشد.

برای درک علت نقص مینای دندان و نحوه درمان و جلوگیری از آن‌ها، باید بدانید که مکانیسم عمل مینای دندان چیست و چرا همواره به شکل صحیح فرم نمی‌گیرد. در ادامه اطلاعاتی درباره هیپوپلازی مینا و نحوه درمان آن بیان می‌شود.

مینای دندان چیست؟

مینا پوشش محافظ و سختی است که روی قسمت بیرونی دندان‌ها قرار گرفته است. این لایه سخت‌ترین قسمت بدن است و مانند یک زره از مناطق نرم و حساس زیر خود محافظت می‌کند. به دلیل وجود مینای دندان است که می‌توانید یک کاسه سوپ داغ بخورید و یا از خوردن بستنی در اواسط تابستان لذت ببرید، بدون اینکه دندان دردی احساس کند. این روکش محافظ همچنین در برابر ضربات فیزیکی وارد شده بر دندان‌ها مانند گاز گرفتن آب نبات‌های سخت یا قالب‌های یخ مقاومت می‌کند.

دلایل از بین رفتن رفتن مینای دندان

متأسفانه تقریباً 90٪ مینای دندان از ماده معدنی تشکیل شده است که در محیط‌های اسیدی مانند دهان حل می‌شود. هنگامی که غذاهای بسیار اسیدی مانند میوه یا آبنبات می‌خوریم، باکتری‌های موجود در دهان ما آن را به اسید لاکتیک تبدیل می‌کنند که می‌تواند مینای دندان را از بین ببرد. هنگامی که لایه محافظ مینای دندان از بین رفت، دیگر نمی‌تواند رشد کند. به همین دلیل است که بسیاری از دندانپزشکان از سن جوانی بر حفظ بهداشت دهان و دندان تأکید می‌کنند تا زره محافظ دندان را سالم نگه دارند. با این حال همیشه از بین رفتن مینای دندان در کودکان و بزرگسالان اندک نیست و گاهی می‌توانند دچار هیپوپلازی مینا شوند. در ادامه بیشتر به علل، تأثیرات و معالجه هیپوپلازی مینا می‌پردازیم.

هیپوپلازی مینا چیست؟

هیپوپلازی به معنای نقص مینای دندان است که دندان‌ها را در معرض آسیب و پوسیدگی قرار می‌دهد. این بیماری اغلب به شکل شیارها، حفره‌ها، یا خطوط درون دندان‌ها، چه در سطح و چه در نقاط خاص پدیدار می‌شود. بسته به شدت بیماری، هیپوپلازی مینای دندان می‌تواند فقط روی یک دندان کوچک رخ دهد یا چندین دندان را در سراسر دهان درگیر کند. این بیماری می‌تواند همراه تغییر رنگ موضعی باشد یا می‌تواند به این صورت باشد که تمام دندان به رنگ قهوه‌ای تیره دربیاید.

هیپوپلازی مینا می‌تواند باعث حساس شدن بیش از حد دهان به خصوص برای کودکان نو پا شود. این عارضه می‌تواند هم در دندان‌های کودکان و هم در بزرگسالان رخ دهد و اغلب قبل از سه سالگی ایجاد می‌شود. با رشد دندان‌های کودک، مینای دندان هنوز هم نرم و ضعیف است و می‌تواند باعث ایجاد فرصت‌هایی برای آسیب زودرس شود.

دلایل ایجاد هیپوپلازی مینا

هیپوپلازی مینا به دو دلیل ایجاد می شود: دلایل ژنتیکی و دلایل محیطی.

هیپوپلازی مینای مادرزادی یا ژنتیکی

در هیپوپلازی مینای مادرزادی هم دندان‌های کودکان و هم دندان‌های بزرگسال تحت تأثیر قرار می‌گیرد. نقص ارثی مینا به این معنی است که مینای دندان یکی از سه مرحله مهم رشد را از دست داده است:

• شکل گیری
• معدنی سازی
• بلوغ

هنگامی که فرآیند تولید مینا نتواند به طور کامل انجام شود، مینای دندان یا شکننده و مستعد ترک خوردن می‌شود و یا نرم بوده و آسان از بین برود. اگر این بیماری ارثی باشد، والدین و فرزندان هیچ راهی برای جلوگیری از هیپوپلازی مینای دندان ندارند و مجبور به درمان دندان یا دندان‌هایی خواهند بود که اولین نشانه‌های آن را نشان دهند.

هیپوپلازی مینای محیطی

در بیشتر موارد، اگر هیپوپلازی مینا نتیجه عوامل محیطی در دوران رشد و نوزادی باشد، تا حدودی قابل پیشگیری است. عوامل محیطی در دوران کودکی می‌توانند روی دندان‌های شیری کودک، دندان‌های دائمی و یا هر دو تأثیر بگذارند. این وقایع در رحم، هنگام زایمان و در ماه‌های بعد از تولد اتفاق می‌افتد.

چند علت هیپوپلازی مینای محیطی شامل موارد زیر است:

• سوء تغذیه و کمبود ویتامین‌ها، به ویژه ویتامین‌های A ، C و D
• باکتری‌ها و عفونت‌های ویروسی مانند سفلیس، سرخک، آبله مرغان و سایر بیماری‌هایی که باعث ایجاد تب بالا می‌شوند.
• زایمان طولانی مدت، نارس بودن نوزاد، آسیب‌های هنگام تولد یا وزن کم هنگام تولد
• عفونت‌هایی که منجر به اسهال طولانی مدت و استفراغ می‌شوند

برخی از این علل در خارج از رحم رخ می‌دهد، اما این مشکل می‌تواند قبل از به دنیا آمدن کودک نیز ایجاد شود. اگر مادر از سوء تغذیه رنج ببرد یا به تب بالا مبتلا شود، نوزاد در هنگام تولد در معرض خطر ابتلا به هیپوپلازی مینا قرار می‌گیرد. برخی از عفونت‌ها در زمان بارداری نیز می‌توانند این کمبود را ایجاد کنند.

با این حال حتی نوزادان کاملاً سالم نیز می‌توانند به علت آسیب به دندان یا دهان، از هیپوپلازی مینای دندان رنج ببرند. دندان نوزادان نارس که نیاز به عمل جراحی دارند نیز ممکن است دچار آسیب شود و زمانی که دندان آن‌ها شروع به روییدن می‌کند، مینای آن‌ها نرم و تغییر شکل یافته باشد.

درمان هیپوپلازی مینا

روند درمان هیپوپلازی مینای دندان به شدت آن و سن کودک بستگی دارد. در مواردی که آسیب ناچیز است و دندان تغییر رنگ اندکی دارد، ممکن است دندانپزشک دندان آسیب دیده را با روش‌های حرفه‌ای سفید کند تا در کنار بقیه دندان‌های سالم، سفید به نظر برسد. برخی از بیماران بعد از کم شدن اثرات درمان اولیه نیاز دارند که دندان‌های خود را مرتباً با پراکسید هیدروژن سفید کنند.

برای مشکلات جدی‌تر، مانند حفره‌های قابل رویت یا پوسیدگی دندان، دندانپزشک ممکن است مناطق آسیب دیده را تخلیه کرده و آن‌ها را پر کند. اگر هیپوپلازی مینا فقط در قسمت کوچکی از دندان ایجاد شده باشد، این کار باعث کاهش حساسیت و درد می‌شود. اما در صورتی که کل دندان آسیب دیده باشد، این کار مشکل را برطرف نمی‌کند. در این صورت، دندانپزشک ممکن است یک راه حل دائمی‌تر مانند گذاشتن تاج یا آنله را توصیه کند.

در موارد پیشرفته‌تر، ممکن است لازم باشد دندان به طور کلی برداشته شود و با یک بریج دندانی یا کاشت دندان جایگزین شود. هدف از کاشت دندان جلوگیری از جابجایی دندان‌های دیگر و پر شدن جای خالی دندان از دست رفته برای کمک به راحت‌تر جویدن و حفظ زیبایی لبخند است.

پیشگیری از ابتلا به هیپوپلازی مینا

یكی از مهم‌ترین عوامل در درمان هیپوپلازی مینا، اقدام سریع برای درمان است. خیلی بهتر است که دندانپزشک یک ناحیه آسیب دیده را زودتر پر کند تا اینکه به دلیل پوسیدگی گسترده، مجبور به خارج کردن دندان شود. از آنجا که بسیاری از موارد هیپوپلازی مینا در اثر سوء تغذیه ایجاد می‌شود، مصرف ویتامین‌های A و D می‌تواند در تقویت رشد دندان کمک کند. بیماران می‌توانند مکمل‌های غذایی مصرف کنند و یا مصرف شیر، آب پرتقال و سبزیجات دارای برگ سبز را افزایش دهند.

برای بسیاری از بیماران، هیپوپلازی مینا یک وضعیت مادام العمر است که باید برای جلوگیری از پوسیدگی بیشتر، بهداشت دهان و دندان را به طور مداوم حفظ کنند. ممکن است افراد مبتلا به این بیماری مجبور باشند تعداد دفعات بیشتری برای تمیز کردن حرفه‌ای دندان به دندانپزشک مراجعه کنند و یا نیاز به استفاده از خمیر دندان و مسواک‌های مخصوص داشته باشند.

مانند بسیاری از بیماری‌های دهان و دندان، بهداشت مناسب و یک برنامه درمانی منظم، تمام آن چیزی است که بیماران به آن نیاز دارند تا درد و ناراحتی کمتری داشته باشند و بتوانند هرآنچه که می‌خواهند را بخورند.