درمان ریشه که به آن درمان اندودنتیک یا عصب کشی نیز می‌گویند، فرآیندی است که طی آن عفونت‌های داخل دندان را تخلیه می‌کنند. این نوع از درمان، از عفونت مجدد دندان نیز پیشگیری میکند. درمان ریشه در واقع بر روی پالپ‌های دندان صورت می‌گیرد که کانال‌های ریشه محسوب میشوند.
بسیاری از ما با شنیدن واژه‌های “عصب کشی” یا “درمان ریشه” دچار ترس می‌شویم. هزینه‌های عصب کشی و همچنین تصور این که این نوع درمان همراه با درد زیادی خواهد بود، ما را دچار دلهره و اضطراب میکند. شاید دلیل اصلی این ترس و اضطراب عدم آگاهی کافی از مراحل مختلف عصب کشی باشد.
خواندن این مقاله به شما کمک خواهد کرد تا میزان ترس خود از عصب کشی را به حداقل برسانید و با آرامش مراحل درمان خود را پشت سر بگذارید.
پنج حقیقت در رابطه با درمان ریشه
از درمان ریشه برای از بین بردن اعصاب پالپ‌های دندان استفاده میشود. تصور اکثریت جامعه بر این است که عصب کشی بسیار دردناک است در حالی که با استفاده از مسکن‌ها میتوان میزان درد را بسیار کاهش داد و کنترل کرد.
هزینه‌های عصب کشی متفاوت است، اما قطعا درمان ریشه در مقایسه با کشیدن دندان و کاشت مجدد دندان کم هزینه تر است. برای اطلاع از دلایل لزوم کاشت مجدد دندان و چگونگی آن به مقاله عواقب از دست دادن دندان مراجعه کنید.
ساختار ریشه دندان
ساختار هر دندانی شامل تاج دندان و ریشه‌هاست. تاج دندان معمولا در بخش خارجی لثه‌ها قرار می‌گیرد، اما ریشه‌ها در داخل لثه‌ها هستند. ریشه‌های دندان باعث اتصال آن به استخوان فک میشوند. در داخل تاج و ریشه‌های دندان، پالپ دندان قرار گرفته است. پالپ مواد غذایی و رطوبت مورد نیاز دندان را فراهم میکند. اعصاب درون پالپ دمای بالا و پایین را به احساس درد تبدیل می‌کنند.
کانال ریشه بخشی از ساختمان دندان است که در داخل آن بافت‌های عصبی، رگ‌های خونی و انواع دیگری از سلول‌ها قرار گرفته‌اند. به کانال ریشه پالپ نیز گفته میشود.
درمان اندودنتیک که نام دیگر درمان ریشه است در واقع به معنای درمان درون دندان است.
مراحل درمان ریشه
درمان ریشه طی سه مرحله انجام میشود. برای انجام این کار ممکن است به یک تا سه بار مراجعه به دندانپزشک نیاز باشد.
تمیز کردن ریشه
در مرحله اول دندانپزشک تمام عفونت‌های داخل کانال ریشه را حذف میکند. برای این کار ابتدا ناحیه مد نظر را بی حس می‌کنند و سپس با ایجاد یک حفره کوچک بر سطح دندان تمامی بافت‌های آلوده را با استفاده از فایل‌های کوچک از دندان خارج می‌کنند.
پر کردن کانال ریشه
در این مرحله دندانپزشک با استفاده از فایل‌های بسیار ریز و محلول‌های ضدعفونی کننده کانال ریشه را تمیز میکند. سپس کانال ریشه با استفاده از مواد مخصوصی پر میشود و از یک سیمان چسبناک نیز برای مهر و موم کانال استفاده میشود. در واقع دندان بعد از درمان ریشه یک بافت مرده است. بیمار بعد از عصب کشی هیچ دردی را در دندان خود حس نمی‌کند، زیرا بافت عصبی دندان به صورت کامل از دندان تخلیه شده و عفونت نیز برطرف شده است.
روکش یا پرکردن دندان
بعد از عصب کشی، دندان نسبت به قبل آسیب پذیرتر میشود. دندانی که پالپ ندارد برای به دست آوردن مواد غذایی مورد نیاز خود باید از رباطی که که دندان را به استخوان فک متصل میکند، استفاده کند. این راهکار برای تامین مواد مغذی مورد نیاز دندان کافی است، اما با گذشت زمان دندان شکننده خواهد شد به همین دلیل دندان‌هایی که تحت درمان قرار می‌گیرند نیاز به روکش و یا پر کردن دارند.
تا زمانی پر کردن دندان و روکش کردن آن به صورت کامل انجام نشده باشد، بیمار نباید با دندانش چیزی را بجود و یا گاز بگیرد.
بعد از پایان دوره درمان بیمار میتواند از دندانش به همان شکلی که قبلا استفاده می‌کرده، استفاده کند.
معمولا درمان ریشه در یک جلسه انجام میشود، اما اگر کانال‌های دندان منحنی شکل باشند یا دندان چند کاناله باشد و دچار عفونت زیادی شده باشد، ممکن است به یک یا دو جلسه دیگر مراجعه به دندانپزشک نیاز باشد.
آیا درمان ریشه دردناک است؟
یکی از بزرگترین ترس‌هایی که افراد در هنگام مراجعه برای عصب کشی دارند، این است که آن‌ها تصور می‌کنند این نوع درمان بسیار دردناک و ناراحت کننده خواهد بود. اما اگر عصب کشی توسط یک دندانپزشک ماهر انجام شود کاملا بدون درد خواهد بود و بیمار در طول درمان هیچ نوع درد غیرقابل تحملی را احساس نخواهد کرد. در این شرایط دردی که بیمار احساس میکند به دلیل عفونت دندان است.
عصب کشی نه تنها دردی را ایجاد نمی‌کند بلکه باعث تسکین دندان درد نیز میشود. استفاده از بی حسی موضعی باعث کنترل درد دندان در طول فرآیند درمان میشود. بعد از پایان درمان، ممکن است دندان کمی حساس شود. این نوع ناراحتی‌های جزئی موقتی است و با استفاده از مسکن‌های معمول کنترل میشود. ممکن است دندانپزشک علاوه بر مسکن برای بیمار آنتی بیوتیک تجویز کند تا از عفونت دندان جلوگیری کند.
چه کسانی به درمان ریشه نیاز دارند؟
عصب کشی به درمان پالپ‌های عفونی یا آسیب دیده و به حفظ دندان کمک میکند و باعث میشود که بیمار دیگر نیازی به کشیدن دندانش نداشته باشد. اگر پالپ دندان عفونت کند و یا آسیب ببیند، به صورت خود به خود بهبود پیدا نمی‌کند و به مرور زمان باعث مرگ بافت دندان میشود.
پوسیدگی عمیق، شکستگی دندان و یا خارج شدن مواد ترمیمی از دندان باعث ورود باکتری‌ها به پالپ دندان میشوند. این باکتری‌ها در نهایت پالپ دندان را از بین می‌برند. اگر باکتری‌ها بتوانند از طریق انتهای ریشه از دندان خارج شوند می‌توانند باعث عفونت استخوان فک نیز بشوند. عفونت باعث ضعیف شدن استخوان و شکستن آن میشود. در این شرایط رباط‌های اطراف دندان متورم میشوند و دندان لق میشود.
آسیب دیدگی پالپ، دندان را نسبت به دماهای بالا و پایین حساس میکند. در این شرایط ممکن است بیمار در هنگام غذا خوردن احساس درد کند. بعضی از بیماران نیز دچار درد مستمر و ضربان دار میشوند. عدم درمان دندان در این شرایط باعث پخش شدن عفونت آن شده و در نهایت دندان از دست می‌رود و باید کشیده شود.
بعضی بیماران کشیدن دندان را به عصب کشی ترجیح می‌دهند، به ویژه اگر درد دندان شدید باشد و یا دندان قابل ترمیم نباشد. پوسیدگی عمیق، آسیب دیدگی شدید دندان و یا از دست دادن استخوان به دلیل بیماری لثه از جمله مواردی هستند که در صورت ابتلای بیمار به آن‌ها، دندان قابل ترمیم نیست و باید کشیده شود. اما باید بدانید که کشیدن دندان نیز بی دردسر نیست. ممکن است با کشیدن دندان، دندان‌های مجاور شروع به حرکت کنند و کج شوند. بنابراین علاوه بر اینکه ترتیب دندان‌ها به هم می‌خورد بیمار دچار مشکلات بایت نیز میشود.
درمان ریشه در بیشتر مواقع دندان را حفظ و درد آن را متوقف میکند، اما اگر دندان قابل ترمیم نباشد و کشیده نشود نیز میتوان آن را با استفاده از روش‌های مختلف جایگزین کرد. در هر حال باید بدانید که حفظ دندان همیشه بهترین گزینه است، زیرا هیچ چیزی عملکرد دندان طبیعی را نخواهد داشت.
هزینه‌های درمان ریشه چقدر است؟
هزینه‌های درمان ریشه بسیار متنوع است، اما حفظ دندان با استفاده از این روش از نظر اقتصادی بسیار مقرون به صرفه است، زیرا در صورت کشیدن دندان باید جای خالی آن را با استفاده از روش‌های مختلف مانند کاشت ایمپلنت یا بریج پر کنید. تمامی این روش‌ها در مقایسه با عصب کشی گران قیمت تر هستند.
کشیدن دندان ممکن است عوارض دیگری مانند بدشکلی و نامرتب شدن دندان‌ها و همچنین اختلال در جویدن غذا داشته باشد.
عوارض درمان ریشه
مانند هر روش درمانی دیگری، ممکن است عصب کشی نیز با عوارضی همراه باشد. گاهی ممکن است دندانپزشک نتواند تمامی پالپ‌های آلوده را در دندان پیدا کند و در نتیجه عفونت همچنان در دندان باقی بماند و در استخوان پخش شود.
اگر فرآیند پر کردن کانال‌های ریشه به خوبی انجام نشود، ممکن است دندان دوباره دچار عفونت شود. در طول درمان ممکن است ریشه دندان دچار شکستگی شود و یا اینکه ابزارهایی که مورد استفاده قرار می‌گیرند ممکن است ریشه را بشکنند و یا آن را سوراخ کنند. در این شرایط پر کردن ریشه‌ها با اختلال رو به رو میشود.
اگر بیمار دچار این مشکلات شود با مراجعه به یک دندانپزشک ماهر میتواند مشکلات را اصلاح و فرآیند درمان خود را کامل کند. برای جلوگیری از این مشکلات بیمار باید همیشه دستورالعمل‌های پزشک را رعایت کند. در صورت تجویز آنتی بیوتیک، بسیار ضروری است که بیمار دوره درمان خود را کامل کند.
برای به دست آوردن اطلاعت بیشتر می‌توانید مقاله درمان مجدد ریشه را مطالعه کنید.
پیشگیری
برای جلوگیری از ابتلا به عفونت، پوسیدگی دندان و بیماری لثه می‌توانید از راهکارهای زیر استفاده کنید:
- حداقل روزی دوبار مسواک بزنید.
- از خمیردندان‌های فلوراید دار استفاده کنید.
- از مسواک مناسب استفاده کنید و به صورت منظم آن را تعوض کنید.
- به صورت منظم به دندانپزشک مراجعه کنید.
- برای جلوگیری از تشکیل پلاک و تمیز کردن فضای بین دندان‌ها از نخ دندان استفاده کنید.
- از مصرف غذاها و نوشیدنی‌های قندی خودداری کنید.
- استفاده از سیلانت‌های دندان نیز میتواند به جلوگیری از پوسیدگی‌ها کمک کند.
سوالات متداول
اگر درمان ریشه انجام نشود، تنها گزینه جایگزینی برای شما کشیدن دندان و استفاده از بریج، ایمپلنت یا دندان مصنوعی خواهد بود. با این کار اختلالی در عمل جویدن ایجاد نمی‌شود و از جابجایی دندان‌های مجاور نیز جلوگیری میشود. این روش‌ها نه تنها از درمان ریشه گران‌تر هستند، بلکه به زمان و فرآیندهای درمانی بیشتری نیز نیاز دارند.
بعضی از دلایلی که باعث عفونت پالپ دندان میشوند، شامل پوسیدگیهای عمیق، درمانهای مکرر بر روی یک دندان و پر کردن عمیق دندان است.بنابراین، رعایت بهداشت دهان و دندان میتواند احتمال نیاز دندان شما را به درمان ریشه کاهش دهد. از جمله: روزانه دو بار مسواک زدن، کشیدن نخ دندان و استفاده از دهانشویه حداقل یک بار و مراجعات منظم به دندانپزشکی. جراحات ورزشی را نیز میتوان با استفاده از گارد دهان به حداقل رساند.
چند روز اول بعد از درمان ریشه ممکن است، دندان به دلیل التهاب کمی حساس شود. به خصوص اینکه اگر قبل از درمان، درد یا عفونت داشته باشید. درد و التهاب بعد از درمان ریشه معمولا با استفاده از مسکن‌ها مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن قابل کنترل است.بیشتر بیماران می‌توانند روز بعد از درمان به فعالیت‌های عادی روزانه خود ادامه دهند.
رعایت بهداشت دهان و دندان بعد از درمان ریشه از اهمیت ویژهای برخوردار است. شما باید مثل همیشه مسواک بزنید و نخ دندان بکشید. همچنین به صورت منظم به دندانپزشک مراجعه کرده و دندانهایتان را معاینه کنید. از آنجا که آخرین مرحله عصب کشی، بازسازی تاج یا پر کردن دندان است، معمولا دیگران متوجه تغییر خاصی در دهان شما نخواهند شد.
درمان ریشه در بیشتر مواقع با موفقیت همراه خواهد بود. این روش درمانی در بیشتر از 95% مواقع باعث درمان دندان میشود. بسیاری از دندان‌هایی که تحت این درمان قرار می‌گیرند، ضدر تمام طول عمر با شما همراه خواهند بود.
عصب کشی درد دندان را از بین میبرد. یکی از کارهایی که تا زمان پایان این درمان باید از انجام آن خودداری کنید، عدم جویدن غذا با دندان آسیب دیده است. پایان درمان به معنای پر کردن دندان و در صورت لزوم بازسازی تاج دندان است. مراقبت از دندان در طول درمان از آلودگی مجدد آن جلوگیری میکند و مانع از شکستگی دندان میشود.
اولین قدم در روند درمان ریشه، تصویر برداری ایکس-ری از دندان است تا شکل کانال‌های ریشه بررسی شود و مشخص شود که آیا استخوان‌های اطراف دندان نیز دجچار عفونت شده‌اند یا خیر. در مرحله بعد، از بی حسی موضعی برای بی حس کردن نواحی اطراف دندان استفاده میشود. اگر اعصاب دندان از بین رفته باشند، ممکن است به بی حسی نیاز نباشد. اما در بیشتر مواقع از بی حسی موضعی استفاده میشود تا بیمار راحت‌تر و آرام‌تر باشد.
در مرحله آخر بعد از درمان ریشه، ممکن است دندان نیاز به ترمیم داشته باشد. از آنجایی که دندانی که نیاز به عصب کشی پیدا میکند، معمولا دچار پوسیدگیهای گسترده شده و نیاز به پر کردن عمیق دارد و یا دچار آسیبهای شدید دیگری شده است، احتیاج به بازسازی تاج و یا سایر درمانهای ترمیمی دارد. این کار برای بازیابی کامل عملکرد دندان و محافظت از آن در مقابل شکستگی ضروری است. اگر دندان شما نیاز به فرآیندهای ترمیمی اضافه‌تر داشته باشد، دندانپزشک با شما در این باره صحبت خواهد کرد.
عصب کشی ممکن است بین 90 دقیقه تا 3 ساعت طول بکشد. گاهی اوقات با یک بار مراجعه، درمان به صورت کامل انجام میشود و گاهی برای درمان کامل باید دو بار به کلینیک مراجعه کرد. عصب کشی توسط دندانپزشک یا اندودنتیست انجام میشود. اندودنتیست، دندانپزشکی با تخصص درمان ریشه است. مدت زمانی که برای عصب کشی نیاز است به فاکتورهای مختلفی مانند میزان عفونت و نوع دندان بستگی دارد.
درمان ریشه توسط دندانپزشک عمومی و یا اندودنتیست انجام میشود. اندودنتیست، دندانپزشکی است که در زمینههای تشخیص، پیشگیری و معالجه بیماریها و آسیبهای مربوط به پالپ دندان تخصص دارد. انتخاب اینکه عصب کشی باید توسط کدام یک از متخصصان دندانپزشکی انجام شود، بستگی به میزان آسیب و درجه سختی روند درمان دارد. دندانپزشک در مورد اینکه چه کسی برای درمان شما بهترین گزینه است، با شما صحبت خواهد کرد.
علائمی که نشان می‌دهد ممکن است بیمار به درمان ریشه نیاز داشته باشد، عبارتند از:
1. درد شدید هنگام جویدن غذا و یا فشردن دندان‌ها بر روی هم
2. حساسیت طولانی مدت (درد) نسبت گرما یا سرما (دردی که بعد از تماس با مواد غذایی گرم یا سرد همچنان پایدار باشد.)
3. تغییر رنگ دندان (تیره شدن)
4. تورم و حساسیت در بافت لثه اطراف دندان
5. جوش یا کورک پایدار بر روی لثه
گاهی اوقات هیچ کدام از این علائم وجود ندارد، اما بیمار به عصب کشی نیاز دارد.
علیرغم تلاش دندانپزشک برای از بین بردن عفونت و پر کردن دندان بعد از عصب کشی، ممکن است دندان دچار عفونت شود. از جمله دلایل احتمالیف موارد زیر است:
1. تعدا کانال‌های ریشه بیش از حد معمول باشد و عفونت در تعدادی از آن‌ها باقی بماند.
2. ریشه دندان دچار شکستگی غیر قابل تشخیص شده باشد.
3. ترمیم و بازسازی دندان درست انجام نشده باشد که میتواند باعث ورود باکتری‌ها به بخش‌های داخلی دندان و ایجاد عفونت در دندان شود.
4. به مرور زمان در مواد پر کننده داخلی دندان شکستگی ایجاد شود و باعث ورود باکتری‌ها به بخش‌های داخلی دندان و عفونت دندان میشود.
برای خشک نگه داشتن دهان در طول فرآیند عصب کشی، دندانپزشک از یک ورقه پلاستیکی استفاده میکند. این ورقه پلاستیکی مانند یک سد عمل میکند و اطراف دندان را می‌پوشاند.
برای خارج کردن پالپ از دندان در درمان ریشه، ابتدا با استفاده از دریل دندان را سوراخ می‌کنند. سپس پالپ آلوده را به همراه پوسیدگیهای اطراف آن از دندان خارج می‌کنند. برای تمیز کردن کانال از ابزارهایی به نام فایل با قطرهای متفاوت استفاده می‌کنند. این فایل‌ها را به ترتیب وارد حفره دندان می‌کنند . با استفاده از آن‌ها دیواره‌های کانال ریشه را تمیز می‌کنند.در نهایت از آب یا سدیم هیپوکلریت استفاده میشود تا باقیمانده‌ها را از دههان خارج کنند.
بعد از تمیز کردن کانال ریشه، باید آن را پر کنند. بعضی از دندانپزشکان یک هفته صبر می‌کنند و سپس دندان را پر می‌کنند. به عنوان مثال، اگر در دندان عفونت وجود داشته باشد، ممکن است درون دندان دارو قرار دهند تا عفونت را از بین ببرند. گاهی اوقات نیز در همان روزی که درمان ریشه را انجام می‌دهند، دندان را پر می‌کنند. اگر عصب کشی در یک جلسه انجام نشود، یک پانسمان موقت بر روی حفره دندان قرار می‌دهندتا دندان دچار آلودگی نشود. در جلسه بعد برای پر کردن کانال ریشه از سیلر و ماده‌ای به نام گوتا پرکا استفاده میشود. در نهایت حفره دندان را با استفاده از مواد پر کننده دندان، پر می‌کنند.
دیدگاهتان را بنویسید