ارتودنسی دندان‌ها شاخه‌ای از دندانپزشکی است که مال اکلوژن را درمان می‌کند (شرایطی که در آن دندان‌ها هنگام بسته شدن دهان در موقعیت درستی قرار ندارند). این منجر به یک بایت (اکلوژن) نامناسب می‌شود.
ارتودونتیست در ردیف کردن دندان‌ها مهارت دارد. هدف درمان ممکن است زیبایی باشد که ظاهر فرد را بهبود ببخشد، اما اغلب بهبود عملکرد دهان مد نظر است.
انواع درمان
- بستن فاصله بین دندان‌ها
- ردیف کردن دندان‌ها
- صاف کردن دندان‌های کج
- بهبود تکلم و جویدن
- تقویت سلامت طولانی مدت لثه‌ها
- جلوگیری از سایش دندان‌ها یا آسیب به آن‌ها
- درمان بایت نامناسب که می‌تواند ظاهر دندان‌ها را بهبود ببخشد و باعث می‌شود تا عملکرد جویدن و تکلم نیز بهتر شود و در بعضی موارد، کمک می‌کند دندان‌ها را از آسیب یا پوسیدگی محافظت کند.
برای رسیدن به این اهداف، ارتودونتیست از طیف وسیعی از وسایل استفاده می‌کند، از جمله هدگیر، بند و براکت‌ها.
ابزارهای ارتودنسی دندان‌ها
دستگاه‌های ارتودنسی دندان‌ها می‌تواند ثابت یا متحرک باشد.
ابزارهای ثابت
- رایج‌ترین وسایل مورد استفاده در ارتودنسی دندان‌ها هستند.
- آزمانی که دقت در درمان بسیار مهم است مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- یک فرد می‌تواند به طور طبیعی با ارتودنسی ثابت غذا بخورد، اما از مصرف برخی غذاها و نوشیدنی‌ها مانند نوشیدنی‌های کربناته، آب‌نبات سفت، آدامس و دیگر غذاهای چسبناک باید اجتناب شود.
- افرادی که در ورزش‌های تماسی شرکت می‌کنند، باید به ارتودونتیست خود اطلاع دهند، چون ممکن است به محافظ های ویژه‌ای نیاز داشته باشند.
لوازم ارتودنسی ثابت
شامل براکت، سیم و بند است:
- بندها محکم در اطراف دندان‌ها ثابت شده و به عنوان تکیه گاه برای دستگاه عمل می‌کنند.
- براکت‌ها معمولا به جلوی دندان‌ها متصل می‌شوند. در ارتودنسی دو نوع براکت شفاف و رنگی موجود است.
- سیم‌ها شکل قوس فک شکل داده می‌شوند و به بندها ثابت می‌شوند.
وقتی سیم (آرچ وایر) سفت می‌شود، به دندان‌ها نیرو وارد می‌شود. به مرور زمان، این حرکات دندان‌ها را به موقعیت مناسبی هدایت می‌کنند. ویزیت‌های ماهانه برای تنظیم یا سفت کردن براکت‌ها و سیم‌ها انجام می‌شود. درمان ممکن است از چندین ماه تا چند سال طول بکشد.
فضا نگهدارنده ثابت
اگر کودک یک دندان شیری خود را از دست بدهد، یک فضا نگهدارنده قرار داده می‌شود تا حرکت دو دندان را در دو طرف فضای خالی متوقف کند تا زمانی که دندان دائمی رویش یابد. بند به یکی از دندان‌های کنار فضای خالی ثابت می‌شود و یک سیم از بند به دندان روبرو وصل می‌شود.
فضا نگهدارنده متحرک
این‌ها جایگزینی برای فضا نگهدارنده‌های ثابت هستند.
ابزارهای متحرک
- برای درمان مشکلات کوچک مانند جلوگیری از مکیدن انگشت شست و یا اصلاح دندان‌های کج مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- دستگاه باید تنها در هنگام تمیز کردن، خوردن و یا استفاده از نخ دندان خارج شود.
- به بیمار توصیه کنید تا در طی فعالیت‌های خاصی مانند زدن ساز بادی یا دوچرخه‌سواری آن را دربیاورد.
لوازم ارتودنسی متحرک
- Aligners: جایگزین براکت‌ها هستند و ممکن است برای بزرگسالان مفید باشد. آن‌ها عملا توسط افراد دیگر غیرقابل‌تشخیص می‌شوند و می‌توان زمان مسواک زدن، نخ کشیدن و یا خوردن آن را درآورد. یک aligner برای ۲ تا ۳ هفته استفاده می‌شود.
- هدگیر: یک نوار در پشت سر، به یک سیم فلزی در جلو، و یا به یک کمان متصل می‌شود.
- هدف این است که رشد فک بالا را آهسته کند و دندان‌های پشتی را در موقعیت خود نگه دارد در حالی که دندان‌های جلویی به عقب کشیده می‌شوند.
- نگهدارنده لب و گونه ( بامپر): فشار لب و گونه را از روی دندان‌ها برمی دارد.
- گسترش دهنده کامی (Palatal expander): این دستگاه برای عریض کردن قوس فک بالا طراحی شده است. آن شامل یک صفحه پلاستیکی و پیچ است که روی کام یا سقف دهان قرار می‌گیرد. پیچ‌ها به درز بین استخوان‌ها فشار وارد می‌کنند و آن‌ها را به بیرون هل می‌دهند. این کار سایز سقف دهان یا کام را افزایش می‌دهد.
- نگهدارنده‌ها (Retainers): بعد از اتمام درمان به کار می‌روند تا از حرکت دندان‌ها به موقعیت‌های قبلی خود جلوگیری کنند. ممکن است برای جلوگیری از مکیدن انگشت شست کودکان نیز مورد استفاده قرار گیرند.
دو نوع نگهدارنده متحرک وجود دارد
- Hawley retainer: از فلز و آکریل ساخته می‌شود. آکریلی روی سقف دهان و سیم، دندان‌های جلو را احاطه می‌کند.
- نگهدارنده‌های ساخته شده از پلاستیک شفاف.
نگهدارنده‌های دائمی به پشت دندان‌ها چسبیده می‌شوند. که معمولا برای دندان‌های قدامی پایین به خاطر خطر بالای بازگشت به موقعیت قبلی خود توصیه می‌شود. در برخی موارد، ارتودنتیست هر دو نوع ثابت و نوع شفاف را بر روی دندان‌های قدامی پایین توصیه می‌کنند.
اسپیلینت یا ابزار اصلاج موقعیت فک
هم در فک بالا هم پایین مورد استفاده قرار می‌گیرند و کمک می‌کنند فک‌ها در موقعیت صحیح به هم برسند. اسپیلینت معمولا برای اختلالات مفصل گیجگاهی فکی (TMD) مورد استفاده قرار می‌گیرند. TMD یک بیماری است که می‌تواند باعث ایجاد درد و اختلال در عضلات درگیر در حرکت فکین شود.
در هر نوع وسیله و یا درمان، مهم است که دستورالعمل‌های مراقبت بهداشتی را کاملا رعایت کنید تا بهترین نتیجه را تضمین کند.
چه کسی باید به ارتودونتیست مراجعه کند؟
اگر فک و دندان‌ها به درستی تکامل پیدا نکنند، مال اکلوژن ایجاد می‌شود. دندان‌ها کج می‌شوند و پایین و بالای دندان ممکن است مشخص نباشد. مال اکلوژن بیماری نیست و روی سلامتی تاثیری ندارد. بلکه یک تنوع در موقعیت دندان است. با این حال، ممکن است شکل صورت و ظاهر دندان‌ها را تحت‌تاثیر قرار دهد، که باعث خجالت، عدم اعتماد به نفس و حتی افسردگی می‌شود.
از جمله مشکلات مال اکلوژن می‌توان به آسیب به دندان‌ها یا استخوان‌های صورت و مکیدن انگشت اشاره کرد. مال اکلوژن شدید ممکن است بر تغذیه، تکلم و بهداشت دندان‌ها اثر بگذارد.
یک دندانپزشک می‌تواند یک محافظ شب (night guard) را برای متوقف کردن عادت فشار دادن دندان‌ها به هم استفاده کند
درمان ارتودنسی می‌تواند به درمان یا بهبود موارد زیر کمک کند
- جلو بودن دندان‌های قدامی: درمان می‌تواند باعث بهبود ظاهر و محافظت از دندان در هنگام آسیب‌های ورزشی و یا افتادن شود.
- به هم ریختگی دندان‌ها: در فک باریک، ممکن است فضای کافی برای همه دندان‌ها وجود نداشته باشد. ارتودونتیست ممکن است یک یا چند دندان را برای ایجاد فضا بکشد.
- دندان‌های نهفته: این می‌تواند زمانی رخ دهد که دندان دائمی از لثه یا استخوان بیرون نمی‌آید، یا فقط بخشی از آن ظاهر می‌شود.
- دندان‌های غیر قرینه: دندان‌های بالایی و پایینی تطابق ندارند، به ویژه هنگامی که دهان بسته است.
- بایت عمیق یا اوربایت: هنگامی که دندان‌ها روی هم قرار می‌گیرند، دندان‌های بالایی بیش از حد روی دندان‌های پایین را می‌پوشانند.
- بایت معکوس: وقتی دندان‌ها به هم فشرده می‌شوند، دندان‌های بالایی داخل دندان‌های پایینی قرار می‌گیرند.
- بایت باز (open bite): دندان‌های بالا و پایین به هم نمی‌رسند.
- کراس بایت (crossbite): حداقل یکی از دندان‌های بالایی جلوتر از دندان‌های پایینی قرار ندارد.
- فاصله بین دندان‌ها: شکاف‌ها یا فواصلی بین دندان‌ها وجود دارند.
مکیدن انگشت باعث می‌شود که دندان‌ها و استخوان حمایت‌کننده بد شکل شوند.
آغاز درمان
درمان معمولا در حدود سن ۱۲ یا ۱۳ سال شروع می‌شود، زمانی که دندان‌های بزرگسالان به طور کامل رشد و توسعه می‌یابند. اگر مشکلی ایجاد نشود، درمان ممکن است دیرتر آغاز شود. کودکان مبتلا به شکاف لب و کام ممکن است قبل از اینکه دندان‌های دائمی کاملا رویش کنند نیاز به درمان ارتودنسی داشته باشند.
بهداشت دهان خوب قبل از شروع هر کار ارتودنسی ضروری است. هنگامی که دستگاه‌ها بر روی دندان قرار می‌گیرند، ذرات غذا بیشتر به آن‌ها می چسبند. فرد باید با دقت بیشتری برای جلوگیری از پوسیدگی دندان در طول درمان، مسواک بزند.
بدون بهداشت دهان خوب، خطر پوسیدگی دندان در طول درمان وجود دارد. هم چنین ارتودونتیست ممکن است اجتناب از مصرف نوشیدنی‌های گازدار، میان وعده‌های قندی و غذاهای دیگر که منجر به پوسیدگی دندان می‌شوند، توصیه کند.
تشخیص
ارتودونتیست وضعیت دندان‌ها را ارزیابی می‌کند و پیش‌بینی می‌کند که چگونه بدون درمان تکامل می‌یابند.
این ارزیابی شامل موارد زیر است:
- گرفتن شرح حال کامل پزشکی و دندانپزشکی
- معاینه بالینی
- رادیوگرافی از دندان و فک
- تهیه مدل‌های گچی دندان‌ها
در نهایت ارتودونتیست در مورد طرح درمان تصمیم‌گیری خواهد کرد.
دیدگاهتان را بنویسید