فاصله بین دو دندان‌ یا دیاستم

فاصله بین دو دندان‌ را دیاستم می‌نامند. این فاصله اکثرا بین دو دندان قدامی بالا ظاهر می‌شود، اما می‌تواند بین دو دندان در سایر نقاط دهان نیز رخ دهد.

دلایل ایجاد دیاستم یا فاصله بین دندان‌ها

عدم انطباق بین اندازه‌ استخوان‌های فک و اندازه‌ دندان‌ها می‌تواند باعث ایجاد فضای اضافی بین دندان‌ها شود. اگر دندان‌ها برای استخوان فک بسیار کوچک باشند، بین دندان‌ها می‌تواند فاصله ایجاد شود. بلعکس اگر دندان‌ها برای استخوان فک خیلی بزرگ باشند، سبب ایجاد شلوغی و بهم ریختگی دندان‌ها خواهد شد.

فاصله بین دو دندان‌ یا دیاستم به دلایل دیگر نیز ایجاد خواهند شد که عبارتند از:

از دست رفتن دندان یا کوچک بودن سایز دندان

در صورت از دست رفتن دندان یا کوچک بودن سایز دندان نسبت به دندان‌های طبیعی نیز فاصله بین دو دندان‌ ایجاد خواهد شد. این اتفاق اغلب در دندان‌های لترال بالا (دندان‌های کنار دو دندان قدامی بالا) رخ می‌دهد که می‌تواند باعث ایجاد فضا بین دندان‌های سانترال بالا شود.

فرنوم لبیال

فاصله‌ بین دندان‌ها می‌تواند توسط یک فرنوم لبیال بزرگ هم ایجاد شود. فرنوم لبیال، قطعه‌ای از بافت‌ نرم است که به طور معمول از قسمت داخلی و فوقانی لب بالا به سمت لثه در بالای دو دندان جلویی فک بالا کشیده می‌شود. در برخی موارد فرنوم لبیال همچنان رشد می‌کند و بین دو دندان قدامی بالا قرار می‌گیرد و موجب مسدود شدن کامل مسیر رسیدن دندان‌های قدامی بهم می‌شوند. این پدیده منجر به فاصله بین دندان‌ها یا همان دیاستم می‌شود.

مکیدن انگشت

مکیدن انگشت نیز می‌تواند در کودکان موجب دیاستم شود، زیرا دندان‌های قدامی را به جلو هل داده و بین دندان‌ها فاصله ایجاد می‌کند. ​این فضاها حتی می‌توانند از یک رفلکس بلع نادرست نیز ایجاد شوند. ​در بیشتر افراد، زبان در هنگام بلع روی سقف دهان (کام) فشار می‌آورد. اما برخی افراد هنگام بلع زبان خود را جلو آورده و پشت دندان‌های قدامی بالا قرار می‌دهند و هنگام بلع به دندان‌های قدامی بالا فشار می‌آورند. در طول زمان، فشار، دندان‌های قدامی را به جلو هل می‌دهد. این پدیده در نهایت موجب ایجاد فاصله بین دندان‌های قدامی بالا می‌شود.

بیماری لثه

بیماری لثه باعث از دست رفتن استخوانی می‌شود که از دندان حمایت می‌کند. در افرادی که استخوان زیادی را از دست داده‌اند، دندان‌ها در نهایت از دست می‌روند. از دست رفتن دندان و ایجاد فضای مضاعف نیز می‌تواند منجر به فاصله بین دندان‌های قدامی فک بالا شود.

دندان‌های شیری کودکان

ممکن است بین دندان‌های شیری کودکان و به صورت موقت فاصله یا فضای اضافه وجود داشته باشد. این فضاها با رویش دندان‌های دایمی از بین می‌رود و غالبا نگرانی در این مورد ضرورتی ندارد.

علائم و نشانه‌ها

دیاستمی که به علت عدم انطباق بین دندان‌ها و فک اتفاق می‌افتد، علایمی ندارد. با این حال، فضاهای ناشی از عادت جلو آوردن زبان یا بیماری‌های لثه تمایل به گسترش یا پیشروی در طول زمان دارند. دندان‌ها ممکن است لق یا دردناک شوند، به ویژه هنگام گاز زدن لقمه و جویدن.

تشخیص

شما ممکن است هنگام مسواک زدن و یا استفاده از نخ دندان متوجه وجود فضا بین دندان‌ها شوید. دندانپزشک شما نیز می‌تواند در طول معاینه متوجه این فضاها شود.

مدت‌ زمان مورد انتظار ​

اگر فاصله بین دو دندان‌ ناشی از عدم انطباق بین دندان دایمی و اندازه فک باشد، انتظار می‌رود که این فضا در تمام طول عمر باقی مانده و اصلاح نشود.
فاصله‌ ناشی از عادت جلو آوردن زبان و یا بیماری‌های لثه می‌تواند با گذشت زمان بیشتر شود.

پیشگیری

همه‌ این فضاها قابل پیش‌گیری نیستند. به عنوان مثال، اگر دلیل این فضاها، دندان از دست رفته یا عدم انطباق بین دندان‌ها و اندازه فکین باشد، این فضاها بدون درمان قابل پیش‌گیری نیستند. استفاده منظم از نخ دندان و مسواک زدن به جلوگیری از بیماری لثه و از دست دادن استخوان اطراف دندان کمک خواهد کرد. افرادی که حین بلع زبان خود را جلو می‌آورند می‌توانند آموزش ببینند تا حین بلع زبان‌شان را به سقف دهان خود بچسبانند. ترک این عادت می‌تواند از گسترش فضا بین دندان‌ها جلوگیری کند.

درمان ​

گاهی اوقات، دیاستم بخشی از مجموعه‌ مشکلاتی است که نیاز به درمان ارتودنسی دارند. در موارد دیگر، دیاستم تنها مشکل است. با این حال، برخی افراد ممکن است به دنبال درمان دلایل ظهور آن باشند.

وجود سیم‌های ارتودنسی در دهان باعث عصبی شدن اغلب افراد می‌شود. مهم نیست که دیاستم بین دندان‌ها دقیقا کجاست، چون حرکت هر دندان بر کل سیستم دندانی شما تاثیر می‌گذارد‌. غالبا بیماران باید یک مجموعه‌ کامل از سیم ارتودنسی را بر روی دندان‌های بالا و پایین خود داشته باشند.

اگر دندان لترال‌تان خیلی کوچک باشد، دندانپزشک شما ممکن است پیشنهاد کند که آن‌ها را با استفاده از روکش و ونیر به اندازه‌ عادی خود برگردانید. اگر شما دندان خود را از دست داده‌اید و به دنبال آن فضا بین دندان‌‌هایتان بوجود آمده است، ممکن است به بازسازی بیشتری احتیاج پیدا کنید. این بازسازی ممکن است شامل ایمپلنت‌های دندانی، بریج یا پروتز پارسیل باشد.

اگر یک فرنوم لبیال بزرگ باعث ایجاد فاصله شده باشد، فرنوم را می‌توان از طریق جراحی‌ (فرنکتومی) حذف کرد. در صورت انجام جراحی فرنکتومی در کودکان، فضا ممکن است خودبه‌خود بسته شود. اگر این جراحی در جوانان یا بزرگسالان انجام شود، ممکن است بستن فضا نیاز به ارتودنسی داشته باشد.​

اگر فاصله بین دندان‌ها ناشی از بیماری لثه باشد، درمان بیماری لثه توسط دندانپزشک یا متخصص لثه (periodontist) ضروری است. هنگامی که سلامت لثه برقرار شد، در بسیاری از موارد، بوسیله‌ درمان ارتودنسی می‌توان دندان‌ها را به مکان اولیه‌ خود برگرداند. از اسپلینت می‌توان برای اتصال دندان به دندان‌های دیگر و جلوگیری از حرکت مجدد آن‌ها استفاده کرد.

زمانی که باید به متخصص مراجعه کنید ​

اگر بین دندان‌های خود یا کودک‌تان فضا وجود دارد، با دندانپزشک خود صحبت کنید. او دلیل این فضا را مشخص می‌کند و ممکن است شما را به یک متخصص جهت درمان ارجاع دهد. انجمن ارتودنتیست‌های آمریکا توصیه می‌کند که کودکان باید توسط یک ارتودنتیست در سن ۷ سالگی مورد ارزیابی قرار گیرند. درمان (در صورت نیاز) ممکن است فوراً شروع نشود. باید شما و ارتودنتیست در مورد برنامه درمان کلی بحث و گفتگو کنید. اگر این فضا نتیجه بیماری لثه باشد، دندانپزشک ممکن است شما را به پریودنتیست یا متخصص لثه ارجاع دهد.

پیش بینی نتیجه‌ درمان در آینده ​

اگر دیاستم از طریق ارتودنسی و یا ترمیم دندان بسته شود، فضا در نهایت تمایل به بسته شدن دارد. با این حال، برای کمک به جلوگیری از بازگشت فضا، نیاز به نگهدارنده (retainer) دارید.