تورم و برآمدگی ممکن است در قسمت‌های مختلف دهان ایجاد شود. زبان، گلو و لب‌ها از جمله بخش‌هایی از دهان هستند که ممکن است دچار برجستگی شوند. عوامل بسیاری وجود دارند که باعث ایجاد برآمدگی در سقف دهان می‌شوند. بیشتر این عوامل بی خطر هستند. در ادامه در رابطه با علل اصلی ایجاد برآمدگی در سقف دهان صحبت خواهیم کرد.
توروس پالاتینوس
توروس پالاتینوس رشد استخوان در وسط سقف دهان یا کام است. اندازه این توده استخوانی در افراد مختلف متفاوت است و ممکن است بسیار کوچک یا خیلی بزرگ باشد. این توده استخوانی معمولا خطری را در پی ندارد، حتی اگر خیلی بزرگ باشد. بعضی از افراد از بدو تولد توروس پالاتینوس دارند و ممکن است تا مدت‌ها متوجه آن نشوند. علائم توروس پالاتینوس عبارتند از:
- توده سخت در مرکز سقف دهان
- توده‌ای که نرم و برجسته باشد.
- توده‌ای که به آرامی رشد می‌کند.
بیشتر افرادی که به این بیماری مبتلا هستند نیازی به درمان ندارند. اگر توده به قدری بزرگ شود که برای بیمار مشکل ایجاد کند، می‌توان با جراحی آن را از دهان خارج کرد.
کیست مجرای نازوپلاتین
کیست مجرای نازوپلاتین ممکن است در ناحیه‌ای در پشت دو دندان جلویی در سقف دهان ایجاد شود. این نوع کیست‌ها بدون درد هستند و در اکثر مواقع فرد متوجه وجود آن‌ها نمی‌شود. اگر کیست عفونت کند و باعث ایجاد ناراحتی شود، با استفاده از جراحی آن را از دهان خارج می‌کنند.
زخم کانکر یا آفت
آفت‌ها زخم‌های کوچک قرمز، سفید یا زرد رنگی هستند که ممکن است در سقف دهان، زبان یا داخل لب‌ها و گونه‌ها ایجاد شوند. زخم‌های کانکر مسری نیستند و ممکن است هر زمانی در دهان ایجاد شوند. علائم دیگر آفت دهان شامل موارد زیر است:
- درد
- اختلالات بلع
- گلو درد
آفت‌های دهان معمولا با گذشت 5 تا 10 روز خود به خود از بین می‌روند. اگر آفت دهانی دردناک باشد، بیمار می‌تواند برای تسکین درد از بی حس کننده‌های موضعی مانند بنزوکائین استفاده کند.
تبخال
تبخال‌ها تاول‌های پر از مایع هستند که به طور معمول بر روی لب‌ها ایجاد می‌شوند، اما گاهی در سقف دهان نیز ایجاد می‌شوند. علت ایجاد تبخال ویروس هرپس سیمپلکس است که همیشه باعث بروز علائم نمی‌شود. سایر علائم تبخال عبارتند از:
- تاول‌های دردناک که اغلب به صورت دسته‌ای تشکیل می‌شوند.
- سوزن سوزن شدن یا خارش لب یا سقف دهان قبل از تشکیل تبخال
- تاول‌های پر از مایع که روی آن‌ها پوسته پوسته شده باشد.
- تاول‌هایی که به صورت زخم باز تشکیل شده باشند.
تبخال معمولا خود به خود و با گذشت چند هفته بهبود پیدا می‌کند. تبخال یک بیماری به شدت مسری است. بعضی از داروها مانند آسیکلوویر می‌توانند مدت زمان بهبودی تبخال را کاهش دهد.
مرواریدهای اپستین
مراواریدهای اپستین، کیست‌هایی به رنگ زرد مایل به سفید هستند که بر روی لثه‌ها و سقف دهان نوازدان دیده می‌شوند. مرواریدهای اپستین در بین نوزادان تازه متولد شده بسیار شایع هستند، به گونه‌ای که از هر 5 نوزاد 4 تای آن‌ها این کیست‌ها را دارند. والدین اغلب این کیست‌ها را با دندان اشتباه می‌گیرند. مرواریدهای اپستین خطری ندارند و معمولا با گذشت چند هفته از تولد از بین می‌روند.
موکوسل
موکوسل نوعی کیست مخاطی است که ممکن است در سقف دهان ایجاد شود. این نوع کیست‌ها معمولا زمانی تشکیل می‌شوند که غده بزاقی دچار آسیب دیدگی جزئی شده باشد و مخاط در داخل آن تجمع پیدا کرده باشد. توده‌هایی که علائم زیر را داشته باشند از نوع موکوسل هستند:
- گرد، گنبدی شکل و پر از مایع
- شفاف، مایل به آبی یا قرمز
- سفید، خشن و پوسته پوسته
- بدون درد
کیست‌های مخاطی ممکن است تکی باشند و یا به صورت گروهی در سقف دهان ظاهر شوند. موکوسل‌ها ممکن است چندین هفته در دهان باشند و معمولا نیازی به درمان ندارند. این کیست‌ها در نهایت در حین غذا خوردن پاره می‌شوند و چند روز بعد بهبود پیدا می‌کنند.
پاپیلومای سنگفرشی
پاپیلومای سنگفرشی دهانی، توده‌ای غیر سرطانی است که توسط ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) ایجاد می‌شود. این توده‌ها ممکن است در سقف دهان و یا هرجای دیگر آن ایجاد شوند. علائم پاپیلوما عبارتند از:
- توده‌های بدون درد
- رشد کند
- ظاهری شبیه گل کلم
- رنگ سفید یا صورتی
پاپیلومای دهانی در بیشتر افراد نیازی به درمان ندارد، اما در صورت نیاز می‌توان آن‌ها را با جراحی از دهان خارج کرد.
جراحت
بافت سقف دهان در برابر صدمات از جمله سوختگی، بریدگی و تحریک حساس و آسیب پذیر است. سوختگی شدید ممکن است باعث ایجاد تاول و برآمدگی در سقف دهان شود. زخم‌های سقف دهان نیز ممکن است متورم شوند و همانند یک توده احساس شوند. علاوه بر این‌ها تحریک مداوم سقف دهان به وسیله دندان مصنوعی و یا سایر ابزارهای دندانپزشکی زخم‌هایی را ایجاد می‌کنند که به آن‌ها فیبرومای دهانی گفته می‌شود.
علائم جراحت دندان عبارتند از:
- درد
- خونریزی یا بریدگی سقف دهان
- احساس سوزش
- سوختگی که منجر به ایجاد تاول شود
- کبودی
- زخمی که به صورت برآمدگی با سطح سخت و صاف ظاهر می‌شود.
جراحت‌های خفیف دهان معمولا با گذشت چند روز و به صورت خود به خود بهبود پیدا می‌کنند. شست و شوی دهان با آب نمک ولرم و یا پراکسید هیدروژن رقیق شده می‌تواند باعث تسریع روند بهبودی زخم شود و از عفونت آن جلوگیری کند.
هایپردونتیا
هایپردونتیا بیماری‌ای است که در آن تعداد دندان‌ها از حالت طبیعی بیشتر است. در این شرایط بیشتر دندان‌های اضافی در سقف دهان و پشت دو دندان جلویی رشد می‌کنند. در بیشتر مواقع دندان‌های اضافی در بخش جلویی سقف دهان ایجاد می‌شوند، اما در موارد بسیار نادر در بخش‌های انتهایی سقف دهان نیز رشد می‌کنند.
سایر علائم هایپردونتیا عبارتند از:
- درد صورت
- سر درد
- درد فک
هایپردونتیا را می‌توان با تصویربرداری ایکس-ری به راحتی تشخیص داد. اگر دندانپزشک شواهدی از دندان اضافی پیدا کند بدون هیچ مشکلی آن را می‌کشد و از دهان خارج می‌کند.
سرطان دهان
توده‌های بدخیم ممکن است در هرجای دهان ایجاد شوند. در موارد بسیار نادر غده‌های بزاقی سقف دهان نیز ممکن است دچار سرطان شوند. علائم سرطان دهان عبارتند از:
- برجستگی یا برآمدگی در بخشی از دهان
- زخمی که خوب نشود
- زخمی که خونریزی کند
- درد یا سفتی فک
- گلو درد
- ضایعه‌های سفید و یا قرمز
- اختلال در جویدن یا بلع غذا
البته این علائم در بسیاری از بیماری‌های دیگر مشاهده می‌شوند، بنابراین اگر دچار این علائم شدید نباید دچار وحشت شوید. در این شرایط باید با آرامش به پزشک مراجعه کنید، چرا که احتمال سرطانی بودن توده‌ها خیلی زیاد نیست.
درمان سرطان دهان به محل و شدت سرطان بستگی دارد. استفاده از دخانیات احتمال ابتلا به سرطان دهان را افزایش می‌دهد. اگر سیگار می‌کشید و دچار توده‌های دهانی شدید، بهتر است در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
در بیشتر مواقع توده‌هایی که در سقف دهان تشکیل می‌شوند بی خطر هستند و نباید نگران آن‌ها باشید. اما اگر دچار مشکلات زیر شدید باید به پزشک مراجعه کنید:
- احساس درد بیشتر از دو روز
- زخمی که بهبود پیدا نمی‌کند
- سوختگی شدید
- احساس درد شدید در هنگام جویدن و بلعیدن غذا
- تغییر در اندازه یا شکل ظاهری توده
- بوی بد دهان
- عدم قرار گیری دندان مصنوعی یا سایر ابزارهای دندانپزشکی در جای خود
- عدم از بین رفتن توده جدید با گذشت چند هفته از تشکیل آن
- اختلال در تنفس
دیدگاهتان را بنویسید