کیست مخاطی دهان یا موکوسل (به انگلیسی: mucous cyst) یک توده پر از مایع است که بر روی لب یا داخل دهان ایجاد می‌شود. این نوع کیست‌ها زمانی ایجاد می‌شوند که مخاط وارد غدد بزاقی شود.
کیست‌های مخاطی می‌توانند در هر جایی از دهان ایجاد شوند، اما بیشتر بر روی لب پایین شکل می‌گیرند. این نوع کیست‌ها معمولا دردی ایجاد نمی‌کنند و موقتی هستند. البته عدم درمان کیست‌های مخاطی منجر به دائمی شدن آن‌ها می‌شود.
عوامل موثر در شکل گیری کیست مخاطی دهان
کیست‌های مخاطی معمولا به دلیل آسیب دیدگی دهان ایجاد می‌شوند. از جمله عواملی که می‌توانند به حفره دهان آسیب بزنند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- گاز گرفتن لب (شایع ترین علت)
- گاز گرفتن لپ یا گونه
- پیرسینگ دهان
- پارگی تصادفی غده بزاقی
- ایجاد آسیب مزمن توسط دندان‌ها
عدم رعایت بهداشت دندان‌ها و عادت به گاز گرفتن لب و یا گونه احتمال ابتلا به کیست مخاطی را افزایش می‌دهد. گاهی اوقات نیز حساسیت به خمیر دندان‌های ضد جرم منجر به تشکیل موکوسل در بعضی افراد می‌شود.
تشکیل موکوسل در افراد بین 19 تا 25 سال شایع است. البته احتمال تشکیل این نوع کیست‌ها در تمامی گروه‌های سنی وجود دارد. احتمال شکل گیری کیست‌های مخاطی در بین زنان و مردان مساوی است.
علائم کیست مخاطی دهان
علائم کیست مخاطی به میزان نفوذ کیست در پوست و تعداد دفعات بروز آن بستگی دارد. اکثر کیست‌ها دردناک نیستند، اما باعث احساس ناراحتی می‌شوند. شکل گیری مکرر کیست‌های مخاطی باعث می‌شود که آن‌ها به مرور زمان دردناک شوند.
علائم کیست‌هایی که در نزدیکی سطح پوست شکل می‌گیرند:
- تورم
- رنگ مایل به آبی
- نرمی
- قطر کمتر از 1 سانتی متر
علائم کیست‌هایی که در عمق پوست شکل می‌گیرند:
- گردی
- رنگ مایل به سفید
- نرمی
زمان مراجعه به پزشک
در صورتی که در دهان یا اطراف دهان خود کیستی را مشاهده کردید باید به پزشک مراجعه کنید. پزشک با معاینه و بررسی کیست، نوع و علت شکل گیری آن را تشخیص می‌دهد و روش‌های درمانی در دسترس را به شما پیشنهاد خواهد داد.
قطر بیشتر کیست‌های مخاطی کمتر از 1 سانتی متر است. البته در موارد بسیار نادر کیست‌هایی با قطر 5/3 سانتی‌متر نیز تشکیل می‌شود. در صورتی که احساس کردید اندازه کیست در حال بزرگ شدن است نیز باید حتما به پزشک مراجعه کنید.
کیست‌های کوچک بدون درد معمولا تا قبل از مراجعه به دندانپزشک تشخیص داده نمی‌شوند. این مورد درباره کیست‌های مخاطی بیشتر مشاهده می‌شود، زیرا این نوع کیست‌ها داخل دهان شکل می‌گیرند. ممکن است دندانپزشک بعد از تشخیص کیست از شما بخواهد برای نمونه برداری و انجام تست‌های تکمیلی به پزشک مراجعه کنید.
در بیشتر مواقع کیست‌های مخاطی خود به خود بهبود پیدا می‌کنند. اگر با گذشت دو ماه کیست از بین نرفت باید مجددا به دندانپزشک مراجعه کنید.
تشخیص کیست‌های مخاطی
پزشک با توجه به علائم و بررسی وضعیت بیمار می‌تواند کیست مخاطی دهان را تشخیص دهد. اگر عادت به گاز گرفتن لب یا گونه را دارید باید حتما دندانپزشکتان را در جریان بگذارید. این اطلاعات به تشخیص کیست کمک می‌کند.
در موارد خاص ممکن است از کیست نمونه برداری انجام شود. برای نمونه برداری یک قطعه کوچک از کیست را جدا می‌کنند و برای انجام تست‌های تکمیلی به آزمایشگاه می‌فرستند. در صورتیکه کیست ویژگی‌های زیر را داشته باشد از آن نمونه برداری انجام می‌شود:
- کیست مخاطی بزرگ‌تر از 2 سانتی متر
- ظاهر کیست طبیعی نباشد
- بیمار سابقه تروما نداشته باشد
درمان کیست‌های مخاطی دهان
نوع درمان به شدت کیست بستگی دارد. گاهی اوقات کیست‌های مخاطی نیاز به درمان ندارد و با گذشت زمان بهبود پیدا می‌کنند. کیست‌های سطحی اغلب خود به خود بهبود پیدا می‌کنند. برای پیشگیری از ایجاد عفونت یا آسیب بافتی کیست را دست کاری نکنید. اگر کیست‌های مخاطی به صورت مکرر ایجاد شوند برای از بین بردن آن‌ها نیاز به درمان‌های پزشکی است.
روش‌های درمانی کیست‌های مخاطی دهان که خیلی شدید نیستند، عبارتند از:
- لیزر درمانی: در این روش از یک پرتو نور کوچک برای از بین بردن کیست استفاده می‌کنند.
- کرایوتراپی: در این روش با فریز کردن کیست آن را از بین می‌برند.
- تزریق کورتیکواستروئید: در این روش برای کاهش التهاب و افزایش سرعت بهبودی به داخل کیست کورتیکواستروئید تزریق می‌کنند.
برای جلوگیری از عود مجدد کیست ممکن است پزشک کیست و یا غده بزاقی را با استفاده از جراحی از دهان خارج کند.
کیست‌های مخاطی بسته به نوع و شدت کیست از یک هفته تا دوسال پس شروع درمان بهبود پیدا می‌کنند. تنها راهی که می‌توان با استفاده از آن از عدم عود مجدد کیست اطمینان حاصل کرد، خارج کردن کیست با استفاده از جراحی است.
ترک کردن عادت‌هایی مانند گاز گرفتن لب یا گونه به جلوگیری از تشکیل کیست‌های مخاطی کمک می‌کند.
درمان‌های خانگی کیست مخاطی دهان
در بیشتر مواقع درمان کیست‌های مخاطی نیاز به زمان دارد. در طول دوره درمان باید کیست را بررسی کنید تا مطمئن شوید بزرگ‌تر نشده باشد و یا عفونت نکرده باشد. شستشوی دهان با آب نمک ولرم می‌تواند به تسریع روند بهبودی کمک کند.
اگر به دلیل اضطراب و بی حوصلگی مدام لب یا گونه‌های خود را گاز می‌گیرید باید این عادات را ترک کنید. باید علت اصلی این عادات غلط را شناسایی کنید و سپس در جهت درمان آن‌ها اقدام کنید. جویدن آدامس‌های بدون قند می‌تواند به ترک این عادت‌ها کمک کند.
اگرچه درمان‌های خانگی می‌تواند به درمان بعضی از کیست‌ها کمک کند، اما بهتر است بعد از مشاهده هر نوع کیستی به پزشک مراجعه کنید، زیرا گاهی ممکن است توده‌ای که مشاهده می‌کنید یک کیست ساده نباشد.
سخن آخر
کیست‌های مخاطی بعد از تشخیص به راحتی درمان می‌شوند. این کیست‌ها خوش خیم هستند، بنابراین با مشاهده آن‌ها نباید نگران شوید. بزرگترین عوارضی که در اثر کیست‌های مخاطی ایجاد می‌شود درد و ناراحتی است.
دیدگاهتان را بنویسید