زبان دالبری (Scalloped Tongue)، که به علت فشرده شدن زبان در پشت دندان‌ها ایجاد می‌شود، ممکن است ناشی از عادت‌های غیرمعمول، عفونت، واکنش‌های آلرژیک، کمبود ویتامین و مواد معدنی، استعمال دخانیات، شرایط مفصل گیجگاهی فکی، وقفه تنفسی در خواب، یا شرایط التهابی باشد. درمان بستگی به علت زمینه‌ای دارد و می‌تواند شامل داروهای ضدالتهاب، محافظ دهان، تغییرات سبک زندگی، و در موارد شدید، جراحی باشد. مهم است بهداشت دهان و دندان را رعایت کرد و در صورت تداوم علائم، به پزشک مراجعه کرد.
افرادی که دچار عارضه دالبری شدن زبان هستند، زبانی با لبه‌های برجسته، موج‌دار یا دالبری دارند. دالبری شدن کناره‌های بیرونی زبان، مشخص‌ترین نشانه این عارضه است.
زبان دالبری به نام‌های زبان اسکالوپ، زبان موج‌دار، زبان هلالی یا lingua indenta نیز شناخته می‌شود. این بیماری معمولا دردناک نیست و اغلب نشانه‌ای از بیماری‌های جدی تر است، اما دانستن علت این عارضه می‌تواند به پیشگیری یا درمان هرگونه بیماری زمینه‌ای کمک کند.
دلایل دالبری شدن زبان
کسانی که زبان دالبری دارند، در امتداد طرفین زبان خود لبه‌های برجسته، موج‌دار یا دالبری دارند. این عارضه می‌تواند نتیجه ماکروگلوسیا (macroglossia) باشد که به معنای التهاب یا بزرگ شدن غیر طبیعی زبان است. البته دالبری شدن زبان همچنین می‌تواند نشانه‌ای از عارضه دیگر باشد که با بزرگ شدن زبان همراه نیست. اگر شرایط منجر به فشرده شدن زبان در پشت دندان‌ها شود، زبان حالت دالبری پیدا می‌کند.
عادت‌های غیر معمول یا پارافانکشن (Parafunctional)
- عادت‌های غیرمعمول یا پارافانکشن به معنی فعالیت‌های از روی عادت قسمتی از بدن است که به حالت عادی انجام نمی‌شود.
- عادت‌های پارافانکشن دهانی به معنای هرگونه فعالیت تکرار شونده است که سیستم جویدن را درگیر می‌کند، مانند جویدن لب و گونه، جویدن ناخن، ساییدن دندان‌ها روی هم (دندان قروچه) و غیره. این موارد به عنوان عادت‌های بد شناخته می‌شوند.
- موارد زیادی می‌تواند منجر به ایجاد این عادت‌ها شود مانند استرس، اختلالات خواب، بیماری‌های سیستمیک، تراز نامناسب دندان، افتادن دندان و ضربه.
عفونت، آسیب و یا واکنش آلرژیک
- سیستم ایمنی بدن در پاسخ به عفونت، آسیب و آلرژن‌ها (مواد حساسیت زا) دچار التهاب می‌شود. واکنش‌های خاص منجر به تورم زبان می‌شود.
- هنگامی که زبان متورم شده و بزرگ می‌شود، در پشت دندان‌ها تحت فشار قرار می‌گیرد و این امر اغلب باعث دندانه دندانه شدن و ایجاد تورفتگی در زبان می‌شود.
کمبود ویتامین و مواد معدنی
هنگامی که بدن به مقدار کافی ویتامین‌ها و مواد معدنی خاص، به ویژه ویتامین‌های گروه B را دریافت نکند، ممکن است زبان دالبری شود. کمبود مواد غذایی رایجی که باعث ایجاد این عارضه می‌شود، عبارتند از:
- ویتامین B-12
- ریبوفلاوین
- نیاسین
- آهن
- کم آبی
کمبود آب بدن می‌تواند باعث تورم شود. در نتیجه ممکن است باعث شود زبان در دهان فشرده شده و به دلیل وجود دندان‌ها، حالت موج‌دار و دالبری بگیرد.
سیگار کشیدن
سیگار باعث ایجاد پاسخ ایمنی و تحریک بافت مخاطی می‌شود و خطر تورم و التهاب را افزایش می‌دهد. استعمال دخانیات همچنین خطر کم شدن آب بدن را افزایش داده و مجموعه این عوامل احتمال دالبری شدن زبان را افزایش می‌دهد.
شرایط مفصل گیجگاهی فکی
جراحات یا شرایط مزمنی که مفصل فکی گیجگاهی (مفصلی که فک را به جمجمه متصل می‌کند) را درگیر می‌کند ممکن است باعث ایجاد زبان دالبری شود.
افراد مبتلا به اختلال در عملکرد مفصل فکی گیجگاهی (TMD) ممکن است به دلیل کمبود آب بدن، ساییده شدن دندان و یا به دلیل اینکه زبان در حال فشار دادن به دندان‌های تحتانی است، دچار این بیماری شوند. این عارضه اغلب همراه TMD در زنان و کسانی که سردرد مکرر دارند، رخ می‌دهد.
وقفه تنفسی در خواب یا آپنه خواب
زبان دالبری ممکن است نشانه‌ای از وقفه تنفسی در خواب یا آپنه خواب باشد. برخی مطالعات نشان می‌دهد دلیل این امر این است که بدن در صورت عدم دریافت اکسیژن، آب بیشتری را حفظ می‌کند که به نوبه خود منجر به تورم مایعات در سر، گردن و زبان می‌شود.
شرایط التهابی
شرایطی که باعث التهاب مزمن یا طولانی مدت می‌شود، احتمال ابتلا به زبان دالبری شده را افزایش می‌دهد.
چندین بیماری نفوذ یافته (شرایطی که باعث ایجاد غیر طبیعی سلول‌ها یا بافت‌ها می‌شود) نیز از جمله دلایل ایجاد این بیماری است. بسیاری از شرایط پزشکی که به عنوان عامل خطر ابتلا به این عارضه شناخته می‌شوند، ارثی است و از طریق ژن منتقل می‌شود. تصور می‌شود بسیاری از بیماری‌های مادرزادی نیز به طور مستقیم یا غیرمستقیم باعث ایجاد زبان اسکالوپ می‌شوند.
شرایط التهابی و بیماری‌هایی که منجر به زبان دالبری می‌شود
- سندرم داون
- لیپوئید پروتئینوز (بیماری اوریاخ-ویته)
- کم کاری تیروئید
- سارکوئیدوز
- آمیلوئیدوز (رسوب غیرطبیعی آمیلوئید)
- آنژیوادم (تورم موضعی بافت)
- بیماری سل
- میلوم متعدد یا مولتیپل میلوما
- نوروفیبروماتوز
علائم دیگر
- اگر زبان دالبری با گلودرد همراه باشد، ممکن است نشانه ابتلا به یک بیماری زمینه‌ای باشد.
- این عارضه به طور کلی هیچ علامت عمده‌ای ایجاد نمی‌کند.
- با این حال، می‌تواند مربوط به یک بیماری زمینه‌ای باشد که می‌تواند باعث ایجاد علائم دیگری شود.
- درد
- حساسیت همراه با درد
- قرمزی خفیف کلی زبان
- گلو درد
تشخیص زبان دالبری
برای تشخیص زبان دالبری شده، ابتدا پزشک باید احتمال وجود سایر شرایط بالقوه را رد کند. برای این کار پزشک از فرد مبتلا می‌خواهد همه علائم خود را توصیف کند و تاریخچه پزشکی بیمار را نیز مرور می‌کند. آزمایشات اضافی که ممکن است تجویز شود، شامل موارد زیر است:
- آزمایش خون
- بیوپسی
- اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT)
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
درمان زبان دالبری
ممکن است در صورت ساییدن دندان (دندان قروچه)، برای جلوگیری از ساییدگی استفاده از محافظ دهان پیشنهاد شود.
درمان مناسب برای زبان دالبری به علت آن بستگی دارد. در موارد شدید ناشی از بیماری‌های ژنتیکی، التهابی یا نفوذی ممکن است به عمل جراحی برای بازگرداندن شکل زبان نیاز باشد.
گزینه‌های درمانی بالقوه پزشکی
- داروهای ضد التهاب
- لوازم دندانپزشکی مانند محافظ دهان
- داروهای هورمون تیروئید
- سرکوب کننده های سیستم ایمنی بدن
- جراحی برای از بین بردن رسوبات اضافی یا غیر طبیعی سلول‌ها و بافت‌ها
- جراحی برای کاهش اندازه زبان یا اصلاح شکل آن
- دستگاه فشار هوای مداوم مثبت (CPAP)
- گشاد کننده حفره بینی
- زبان دالبری شده که بر اثر بیماری‌های جدي مانند سل و سرطان ایجاد شده است، نياز به درمان بیماری زمینه‌ای دارد.
بسته به علت، ممکن است روش‌های طبیعی بیشتری نیز برای درمان یا کاهش علائم این عارضه وجود داشته باشد.
درمان‌های خانگی زبان دالبری
- هیدراته ماندن و رساندن آب کافی به بدن
- داشتن یک رژیم غذایی سالم و متعادل
- رعایت بهداشت دهان و دندان
- رسیدن به وزن مناسب و حفظ آن
- اجتناب از مواد حساسیت زا یا تحریک کننده دهان
- ترک سیگار
- کاهش اضطراب و استرس که می‌تواند منجر به ایجاد عادت‌های بد شود
- مراجعه به متخصص کاردرمانی برای ترک عادت‌های بدن مانند جویدن ناخن و لپ و …
- استفاده از کمپرس گرم
- استفاده از یخ به میزان چند بار در روز و هر بار به مدت 10 دقیقه، با 20 دقیقه وقفه بین هربار استفاده
- مصرف مسکن‌های درد بدون نسخه و داروهای ضد التهاب مانند ایبوپروفن و استامینوفن
- درمان بیماری پزشکی مزمن یا زمینه‌ای
چه زمانی به پزشک مراجعه کنید
به طور کلی، مراجعه به پزشک در صورت ابتلا به زبان دالبری بهترین انتخاب است، به خصوص اگر علائم شما طولانی مدت یا دردناک باشد. در صورتی که علائمی از قبیل عادت به ساییدن دندان‌ها از بین نرود و یا اینکه بدن به هیدراتاسیون و داروهای ضد التهابی پاسخ ندهد، این امر بسیار مهم است که به پزشک مراجعه کنید.
علائم جدی‌تر و شدید در بیماری زبان دالبری نادر است، اما ممکن است نشان دهنده شرایط و بیماری جدی‌تری باشد. بنابراین ابتلا به این بیماری می‌تواند به پزشک برای تشخیص سایر بیماری‌ها مانند کم کاری تیرئید کمک کند. پزشک همچنین می‌تواند عادت‌هایی که ممکن است در بروز این بیماری نقش داشته باشند، مانند ساییدن دندان‌ها (دندان قروچه) را شناسایی و ارزیابی کند و به شما کمک کند تا برای برطرف کردن آن‌ها به متخصص مربوطه مراجعه کنید.
منابع علمی
در اینجا چند مقاله علمی درباره زبان دالبری معرفی می‌کنم که می‌توانید برای کسب اطلاعات بیشتر مطالعه کنید:
- Scalloped Tongue in Primary Amyloidosis – این مقاله در مجله “Journal of General Internal Medicine” منتشر شده و به بررسی زبان دالبری ناشی از آمیلوئیدوز اولیه می‌پردازد. نویسندگان این مقاله Alex Q Lee و Paul Aronowitz هستند و در سال 2021 منتشر شده است.
- Scalloped tongue is associated with nocturnal intermittent hypoxia among community-dwelling Japanese: the Toon Health Study – این مطالعه بر روی ارتباط بین زبان دالبری و هیپوکسی شبانه متناوب، که نشان‌دهنده آپنه خواب است، در جمعیت عمومی ژاپن تمرکز دارد. مقاله در “Journal of Oral Rehabilitation” به چاپ رسیده و به بررسی این ارتباط در بین افراد ژاپنی می‌پردازد.
- Scalloped Tongue: A rare finding in nocturnal bruxism – منتشر شده در “Natl Med J India”، این مقاله به بررسی زبان دالبری به عنوان یک یافته نادر در بروکسیسم (دندان قروچه) شبانه می‌پردازد. نویسندگان Kolar Vishwanath Vinod، Peetham Reddy، و Vivekanandan M Pillai هستند و مقاله در سال 2017 منتشر شده است.
این مقالات می‌توانند درک عمیق‌تری از علل، تشخیص و درمان زبان دالبری ارائه دهند. برای دسترسی به متن کامل این مقالات، ممکن است نیاز به دسترسی از طریق نهادهای علمی یا کتابخانه‌های دیجیتال داشته باشید.
دیدگاهتان را بنویسید