بیماری‌های زبان

زبان برای جویدن و بلعیدن غذا عضوی حیاتی است. همچنین به شما در صحبت کردن و ساختن کلمات کمک می‌کند. هرگونه تغییر در ظاهر آن می‌تواند نشان دهنده‌ یک بیماری زمینه‌ای باشد. اگر علائم بیش از دو هفته طول بکشد، باید به دندانپزشک خود مراجعه کنید.

زبان سالم صورتی رنگ است و با برجستگی های کوچک به نام پاپیلا پوشیده شده است. زبان یکی از قوی ترین ماهیچه‌های بدن است.

زبان مودار سیاه

زمانی که پروتئین کراتین در دهان انباشته شود، زبان شما می‌تواند این پوشش تیره را ایجاد کند. همچنین ممکن است روی سقف دهان خود احساس گزگز یا غلغلک و بوی بد دهان داشته باشید. این بیماری اگرچه ممکن است ترسناک به نظر برسد، اما جای نگرانی نیست، چون بی ضرر است. بهداشت خوب دهان، از جمله مسواک زدن زبان یا استفاده از زبان شوی معمولا برای درمان زبان مودار سیاه کافی است، اما اگر برطرف شد، باید به دندانپزشک خود مراجعه کنید.

زبان زرد

اگر سطح زبان شما زرد به نظر می‌رسد، به احتمال زیاد به دلیل تجمع باکتری‌ها است. همچنین ممکن است ناشی از غذا، نوشیدنی یا سیگار باشد. بهداشت دهان و دندان خوب، از جمله مسواک زدن زبان یا استفاده از زبان شوی، باید به کاهش زرد شدن زبان کمک کند. در غیر اینصورت، به دندانپزشک خود مراجعه کنید تا بیماری جدی تری مانند زردی را رد کنید.

زبان سبز

زبان سبز می‌تواند دلایل متفاوتی داشته باشد. این بیماری اغلب، با تغییر رنگ زبان به رنگ سفید شروع می‌شود، اما با گذشت زمان پس از خوردن، نوشیدن یا مصرف برخی از داروها به رنگ سبز تغییر می‌کند. برخی از علل رایج زبان سبز عبارتند از:

• زبان جغرافیایی
• سندرم زبان مودار
• لیکن پلان
• سرطان دهان
• برفک دهان

در حالی که زبان سبز دلایل زیادی دارد، اغلب نشانه رشد بیش از حد باکتری، قارچ یا مخمر است. در صورت وجود ضایعات در دهان، آن‌ها می‌توانند باعث عفونت‌های جدی شوند. مهم است که فورا به دنبال درمانی برای زبان سبز باشید.

زبان ترک خورده (زبان شیاردار)

زبان ترک خورده به این معنی است که در بالای زبان خود شیارهایی داشته باشید. این شیارها ممکن است به صورت یک شکاف عمیق در وسط زبان و یا چندین شکاف کم عمق ظاهر شوند. هیچ دلیل شناخته شده‌ای برای این مشکل وجود ندارد. زبان ترک خورده مسری یا صدمه زننده نیست، فقط تلاش بیشتری لازم است تا مواد غذایی را که ممکن است در شیارها گیر کرده باشند، از روی زبان خود حذف کنید.

زبان جغرافیایی (زبان جزیره‌ای)

افراد مبتلا به این عارضه، دارای لکه‌های قرمز رنگ در کناره و اطراف زبان خود هستند. لکه‌ها می‌توانند از چند ساعت تا چند ماه باقی بمانند و گاهی اوقات باعث احساس سوزش خفیف می‌شوند. پرهیز از غذاهای اسیدی و تند ممکن است به کاهش این مشکل کمک کنند. هیچ علت شناخته شده یا درمان خاصی برای زبان جغرافیایی وجود ندارد. این عارضه خطرناک نیست، اما برای برخی از افراد آزار دهنده است.

سندرم سوزش دهان

هنگامی که سندرم سوزش دهان را دارید، می‌توانید احساس کنید که قهوه داغی را به یکباره می‌نوشید. سوزش دهان با گذشت زمان بدتر می‌شود. هیچ کس علت دقیق آن را نمی‌داند. برخی از کارشناسان فکر می‌کنند که این یک مشکل عصبی است، همچنین با شرایطی مانند رفلاکس اسید و یائسگی مرتبط است. هیچ درمانی خاصی وجود ندارد، اما ممکن است دندانپزشک تغییراتی مانند تعویض خمیردندان را به شما پیشنهاد دهد.

لکوپلاکیا

لکوپلاکیا یک لکه سفید ضخیم روی لثه‌ها، داخل گونه‌ها یا پایین دهان است که نمی‌توانید آن را پاک کنید. سیگار کشیدن یا تحریک دهان (مثلا استفاده از دندان مصنوعی نامناسب) می‌تواند باعث آن شود. دندانپزشک برای رد کردن سرطان دهان ممکن است آزمایش بیوپسی روی یک قطعه کوچک از بافت انجام دهد. درمان معمولا شامل متوقف کردن هر چیزی است که دهان شما را تحریک می‌کند، اما در برخی موارد، پزشکان می‌توانند با جراحی لکه‌ها را بردارند.

التهاب زبان

التهاب زبان که به عنوان گلوسیت آتروفیک نیز شناخته می‌شود، حالی است که در آن زبان ناهمواری‌های بافتی خود را از دست می‌دهد. در نتیجه بافت زبان خشن و معمولی می‌شود و صاف و براق به نظر می‌‌رسد. این عارضه معمولا به دلیل بیماری دیگری مانند یک مشکل تغذیه‌ای، بیماری سلیاک یا عفونت ایجاد می‌شود. برای درمان آن، باید ابتدا علت اصلی را پیدا و آن را برطرف کنید.

لیکن پلان مشبک

این عارضه باعث ایجاد خطوط ریز سفید به شکل توری در داخل گونه‌ها، لثه‌ها و بالای زبان می‌شود. هیچکس علت دقیق آن را نمی‌داند، اما ممکن است سیستم ایمنی بدن به مخاط دهان حمله کند. لیکن پلان مشبک بی ضرر است و علائم دیگری ندارد، بنابراین نیاز به درمان ندارید.

آمالگام تاتو

این لکه بدون درد آبی مایل به خاکستری یا سیاه می‌تواند در هر جایی از دهان ظاهر شود، اما معمولا روی لثه‌‌ها در کنار دندان پر شده ظاهر می‌شود. این مشکل زمانی اتفاق می‌افتد که یک قطعه فلز کوچک در حین کار دندانپزشکی در دهان شما قرار می‌گیرد. عجیب به نظر می‌رسد، اما آمالگام تاتو کاملا بی ضرر است و نیازی به درمان ندارد. دندانپزشک می‌تواند تایید کند که این لکه چیز جدی تر مانند ملانوما نیست.

برجستگی کاذب

این برجستگی‌های کوچک روی زبان پاپیلیت زبانی گذرا نیز شناخته می‌شود، می‌توانند دردناک باشند، اما معمولا در عرض یک یا دو روز از بین می‌روند. آن‌ها می‌توانند در نوک زبان کودکان و بزرگسالان ایجاد شوند و گاهی اوقات باعث احساس خارش یا گزگز شوند. هیچ دلیل مشخصی برای این مشکل وجود ندارد، اما به نظر می‌رسد که با عفونت‌ها، آلرژی‌های غذایی و حساسیت به محصولات بهداشتی دهان مرتبط هستند. ژل بی حس کننده بدون نسخه ممکن است به کاهش درد کمک کند.

زبان اسکالوپ (زبان دالبری / زبان موج دار)

این عارضه زمانی اتفاق می‌افتد که دندان‌ها در کناره‌های زبان فرورفتگی اجاد کنند. زبان اسکالوپ می‌تواند نشانه این باشد که شما یک گاز گرفتن بد یا اختلال خواب دارید که باعث می‌شود زبان به دندان‌هایتان فشار بیاورد. همچنین ممکن است به این دلیل باشد که زبان شما بزرگ شده است که نشان دهنده یک مشکل سلامتی دیگر مانند عدن تعادل هورمونی است. بهتر است این موضوع را توسط دندانپزشک یا پزشک خود بررسی کنید.

زبان توت فرنگی

زبان توت فرنگی اصطلاحی است برای زبان متورم و ناهموار. این یک وضعیت سلامتی نیست، بلکه نشانه یک بیماری دیگر است. برخی از شرایط بهداشتی که ممکن است منجر به زبان توت فرنگی شود عبارتند از عفونت‌های باکتریایی (مخملک، سندروم شوک سمی)، عفونت‌های ویروسی (تب زرد)، بیماری کاوازاکی و آلرژی‌های غذایی یا دارویی. زبان توت فرنگی معمولا با علائم زیر ظاهر می‌شود:

• بثورات زبان
• زبان متورم
• افزایش اندازه زبان
• برجستگی‌های کوچک روی زبان که شبیه دانه‌های توت فرنگی هستند
• قرمزی روی زبان

از آنجا که زبان توت فرنگی نشان دهنده یک وضعیت پزشکی است، اگر این علائم را تجربه کردید، برای تشخیص با یک ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی تماس بگیرید.

حفره روی زبان

اکثر افراد با مشاهده حفره روی زبان یا سوراخ روی زبان خود تصور می‌کنند که دچار سرطان زبان شده‌اند. اما باید بدانید که احتمال ابتلا به این سرطان بسیار کم است. مطالعات نشان می‌دهد که شانس ابتلا به سرطان زبان در مقایسه با سایر سرطان‌ها تنها یک درصد است.

در بیشتر موارد ضایعه‌ای که بر روی زبان تشکیل می‌شود در واقع حفره نیست. تنها دلیلی که می‌تواند باعث ایجاد سوراخ روی زبان شود، پیرسینگ زبان و جراحت‌هایی است که زبان را تحت تاثیر قرار می‌دهند. بعضی از بیماری‌ها نیز تغییراتی را روی زبان ایجاد می‌کنند که باعث می‌شوند بیمار تصور کند زبانش سوراخ شده است، از جمله:

• زبان شیاردار
• آفت یا زخم کانکر
• سیفلیس
• سرطان زبان

اگر دچار ضایعه‌ای شدید که ماندگاری آن بر روی زبان بیش تر از دو هفته بود، باید به پزشک مراجعه کنید. همچنین در صورت بروز علائم زیر نیز مراجعه به پزشک ضروری است:

• زخم‌های غیر معمول و بزرگ
• مکرر زخم شدن دهان
• درد شدیدی که بهبود پیدا نکند
• زخم همراه با تب
• سختی زیاد در خوردن و آشامیدن

در صورت اینکه احتمال می‌دهید به سفیلیس مبتلا شده‌اید نیز باید به پزشک مراجعه کنید.

زبان گره خورده

زبان گره خورده که به آن انکیلوگلوسیا نیز گفته می‌شود، به دلیل فرنولوم کوتاه زبانی ایجاد می‌شود. در این عارضه بافت کوچکی که زیر زبان را به کف دهان متصل می‌کند، می‌تواند خیلی کوتاه و محکم باشد یا نزدیک نوک زبان متصل شده باشد. این عارضه بر حرکت معمول زبان تاثیر می‌گذارد و می‌تواند مشکلاتی در غذا خوردن و صحبت کردن ایجاد کند. همچنین آندربایت، آپنه انسدادی خواب و افزایش تنفس دهانی از دیگر عوارض زبان گره خورده هستند.

عفونت پیرسینگ زبان

پیرسینگ دهان خطرات زیادی را به همراه دارد. میلیون‌ها باکتری در دهان وجود دارد که اگر در زیر جواهرات به دام افتند، می‌توانند باعث ایجاد عفونت در محل سوراخ شوند. علائم عفونت بعد از سوراخ کردن زبان شامل تب، لرز، یا ظاهر قرمز رنگ در اطراف محل سوراخ شدن است. در صورت بروز هرگونه علائم، بلافاصله به دندانپزشک یا پزشک مراجعه کنید.

شوری زبان

اگر هنگام بیدار شدن از خواب احساس طعم شوری در دهان خود می کنید و یا این که حتی بدون خوردن نمک دهانتان شور است، باید بدانید که شوری دهان در واقع یک مشکل رایج است. معمولا احساس طعم شوری در دهان نشان دهنده یک مشکل جدی نیست، اما اگر با علائم دیگر همراه باشد باید به پزشک مراجعه کنید. برخی از علل شوری زبان عبارتند از:

• خشکی دهان
• کمبود آب بدن
• خونریزی دهان
• آبریزش بینی
• رفلاکس معده
• سو تغذیه
• سندروم شوگرن
• مشکلات عصبی
• تغییرات هورمونی
• عوارض جانبی داروها
• عوارض جانبی شیمی درمانی

بسیاری از مشکلاتی که باعث ایجاد احساس شوری در دهان می‌شوند، در صورت تشخیص صحیح به راحتی درمان می‌شوند. هر تغییری که در حس چشایی شما اتفاق افتاده است را برای پزشک توضیح دهید. اگر تغییرات ناگهانی باشند و با علائم دیگری نیز همراه باشند، ممکن است به درمان نیاز داشته باشید.

رانش زبان

رانش زبان (Tongue Thrust) عارضه‌ای است که زبان بیش از حد به سمت جلو فشار داده می‌شود و می‌تواند به وضعیت غیرطبیعی ارتودنسی به نام “اپن بایت” منجر شود. این مشکل در کودکان شایع‌تر است و ممکن است ناشی از عادات بد بلع، آلرژی‌ها، یا لکنت زبان باشد. رانش زبان می‌تواند به بدشکلی دندان‌ها و مشکلات گفتاری منجر شود. درمان شامل دستگاه‌های ارتودنسی و میولوژی دهان و صورت است. برای موفقیت در درمان، ممکن است نیاز به رفع مشکلات تنفسی و آلرژیک باشد و گفتار درمانی نیز توصیه می‌شود.

مطلب مرتبط: تشخیص بیماری از روی زبان