تجمع عفونت‌های مرتبط با دندان و تمرکز آن‌ها در یک نقطه را آبسه می‌گویند. رایج ترین نوع آبسه دندان، آبسه پری‌اپیکال است و بعد از آن آبسه پریودنتال در جایگاه دوم قرار می‌گیرد.
در آبسه پری‌اپیکال معمولا منشا عفونت مربوط به باکتری‌هایی است که در پالپ دندان تجمع پیدا کرده‌اند. در این شرایط معمولا پالپ دندان از بین می‌رود. آبسه دندان معمولا در دسته عفونت‌های ondontogenic قرار می‌گیرد. این اصطلاح معمولا به عفونت‌هایی اطلاق می‌شود که در اطراف دندان گسترش پیدا کرده باشند.
آبسه ممکن است در اثر شکستگی و پوسیدگی دندان یا بیماری شدید پریودنتال ایجاد شود. اگر درمان ریشه به درستی انجام نشود نیز ممکن است منجر به آبسه دندان شود.
دسته بندی آبسه‌های دندان
انواع اصلی آبسه دندان عبارتند از :
- آبسه پری‌اپیکال: که به دلیل عفونت مزمن و موضعی در آپکس ریشه دندان ایجاد می‌شود.
- آبسه پریودنتال: این نوع آبسه ناشی از عفونت در پاکت پریودنتال می‌باشد.
- آبسه لثه: این نوع آبسه فقط بافت لثه را درگیر می‌کند و به دندان و یا رباط‌های پریودنتال آسیبی وارد نمی‌کند.
- آبسه پری‌کورونال: بافت‌های نرم اطراف تاج دندان را درگیر می‌کند.
- آبسه پریودنتیک – اندودنتیک: در این بیماری آبسه پریودنتال و پری‌اپیکال به صورت همزمان هر دو با هم ایجاد می‌شوند.
علائم و نشانه‌ها
درد آبسه معمولا شدید و پیوسته است. وارد شدن فشار به دندان و خوردن غذاهای داغ میزان درد را به حدی زیاد می‌کند که ممکن است تحمل درد برای بیمار بسیار سخت شود. ناحیه‌ای که دچار آبسه شده است ممکن است حتی نسبت به تماس دست نیز حساس شود و یا دچار تورم شود. تورم ممکن است در دندان، لثه‌ها و گونه‌ها ایجاد شود و گاهی اوقات استفاده از کیسه آب یخ میزان تورم را کاهش می‌دهد.
آبسه حاد ممکن است بدون درد باشد، اما حتی در این نوع آبسه نیز تورم در لثه‌ها وجود دارد. در هر صورت بررسی این وضعیت توسط پزشک بسیار ضروری است، زیرا چنین شرایطی ممکن است در آینده مزمن شده و دردسار ساز شود. در بعضی از موارد ممکن است گسترش عفونت آبسه، استخوان را سوراخ کند و با پخش شدن در بافت‌های اطراف، باعث تورم موضعی در صورت شود. گاهی ممکن است بر اثر عفونت غدد لنفاوی گردن حساس و دردناک شوند.
از آنجا که احساس درد ممکن است در بخش‌های دیگر بدن منتشر شود، بیمار ممکن است دچار سردردهای شدید یا میگرن شود. البته درد در تمام بخش‌های صورت پخش نمی‌شود و تنها ممکن است در بخش‌های بالایی و یا پایینی صورت احساس شود، زیرا اعصاب دو طرف صورت فعالیت مستقل از هم دارند. درد و ناراحتی شدید در سمتی از صورت که دچار آبسه شده است یکی از شایع ترین علائم آبسه است. در این شرایط حتی دست زدن به دندان نیز برای بیمار بسیار دردناک است.
روش‌های تشخیص آبسه دندان
تشخیص آبسه پریودنتال از آبسه پری‌اپیکال مشکل است. در واقع احتمال دارد که هر دو این آبسه‌ها به صورت همزمان ایجاد شوند. از آنجا که در مسیر درمان آبسه پریودنتال و آبسه پری‌اپیکال تفاوت‌هایی وجود دارد، تشخیص این دو آبسه از هم مهم است. در اینجا به چند روش تشخیص این دو نوع آبسه از هم اشاره می‌کنیم:
- اگر تورم در ناحیه آپکس ریشه باشد به احتمال زیاد آبسه از نوع پری‌اپیکال است، اما اگر حاشیه لثه دچار تورم شده باشد احتمالا آبسه پریودنتال است.
- در آبسه پریودنتال عفونت از طریق پاکت پریودنتال منتشر می‌شود، در حالی که در آبسه پری‌اپیکال انتشار عفونت از طریق پارولیس نزدیک به آپکس دندان انجام می‌شود.
- اگر بیمار از قبل، مبتلا به بیماری پریودنتال باشد احتمال این که به آبسه پریودنتال مبتلا شده باشد، بیشتر است. اما اگر به این بیماری مبتلا نباشد به احتمال زیاد نوع آبسه پری‌اپیکال خواهد بود.
- در آبسه‌های پریودنتال معمولا قبل از شروع درد، تورم آغاز می‌شود، در حالی که در آبسه‌های پری‌اپیکال این فرآیند برعکس است.
- اگر دندان سابقه حساسیت به گرما و سرما را داشته باشد نشان دهنده التهاب پالپ است. در این شرایط احتمال ابتلا به آبسه پری‌اپیکال بیشتر است.
- اگر پالپ‌های دندان کاملا سالم باشند و حساسیتی نداشته باشند و همچنین دندان فاقد هرگونه پوسیدگی باشد، احتمال ابتلا به آبسه پریودنتال بیشتر است.
- به صورت کلی آبسه‌های پریودنتال نسبت به ضربه‌های جانبی حساس تر هستند و آبسه‌های پری‌اپیکال نسبت به ضربه‌های عمودی.
رادیوگرافی دندان در مراحل اولیه آبسه کمک کمی به تشخیص می‌کند، اما در مراحل بعدی برای تشخیص جایگاه آبسه و مشخص کردن نوع آبسه می‌تواند مفید باشد. اگر آبسه باعث عفونت سینوس شود و یا به عبارت دیگر سینوزیت دندانی اتفاق بیافتد، قبل از رادیوگرافی از ماده‌ای به نام گوتا پرکا استفاده می‌کنند تا با استفاده از آن بتوانند منشا عفونت را تشخیص دهند.
درمان آبسه دندان
- در درمان آبسه باید میکروارگانیسم هایی که باعث ایجاد عفونت شده اند را از بین برد.
- برای این کار می توان آبسه را تخلیه کرد و یا از آنتی بیوتیک ها استفاده کرد.
- البته به دندانپزشکان توصیه می شود که از آنتی بیوتیک ها فقط برای درمان آبسه های حاد که دارای علائم شدیدی هستند و در نواحی اطرافشان گسترش پیدا کرده اند، استفاده شود.
- با این کار از ایجاد مقاومت آنتی بیوتیکی در جمعیت جلوگیری می شود.
- اگر دندان قابل ترمیم باشد، می توان از درمان ریشه استفاده کرد.
- اما دندان هایی که قابل ترمیم نیستند باید کشیده شوند و به دنبال آن بخش بالایی بافت نرم زیر دندان نیز باید به صورت کامل تخلیه شود.
- دندان هایی که تحت درمان ریشه قرار می گیرند باید تا دو سال بعد از درمان تحت نظر دندانپزشک باشند تا از بهبودی کامل دندان اطمینان حاصل شود.
عدم موفقیت در درمان آبسه دندان
درمان آبسه ممکن است به چند دلیل موفقیت آمیز نباشد که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تشکیل کیست
- درمان ناقص ریشه دندان
- شکستگی در ریشه عمودی
- ورود مواد خارجی به ضایعه
- ابتلا به بیماری پریودنتال
- نفوذ در سینوس فک بالا (ماکسیلاری)
عواقب عدم درمان آبسه دندان
اگر آبسه درمان نشود، ممکن است به اندازه‌ای بزرگ شود که به درون استخوان فک و یا بافت نرم گسترش پیدا کند و باعث از بین رفتن استخوان و یا سلولیت شود. مسیر گسترش عفونت به چندین عامل بستگی دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- جایگاه دندان عفونی
- ضخامت استخوان و ماهیچه
- اتصالات فاسیا (لایه‌ای که دیواره‌های بین ماهیچه‌ها را می‌سازد)
تحریک آبسه ممکن است باعث ترکیدن آن و گسترش عفونت در داخل دهان (معمولا لثه‌ها) و یا نواحی خارج دهان شود. خروج مداوم و مزمن مواد عفونی از آبسه باعث می‌شود که بافت اپیتلیال یک کانال به نام فیستول تشکیل دهد و عفونت از طریق این کانال گسترش پیدا کند.
تشکیل فیستول باعث کاهش فشار در آبسه می‌شود و ممکن است درد آن را کاهش دهد. اما باید بدانید که این کاهش درد نشان دهنده از بین رفتن عفونت نیست و همچنان بیمار نیاز به درمان دارد. گسترش عفونت آبسه در دهان ممکن است بسیار خطرناک باشد تا جایی که در بعضی مواقع بیمار نیاز به بستری در بیمارستان پیدا می‌کند. بنابراین اگر دچار آبسه دندان شدید باید در اولین فرصت به دندانپزشک مراجعه کتید.
برای به دست آوردن اطلاعات بیشتر می توانید به مطلب https://dentchi.com/basics/why-you-should-never-delay-treatment-for-a-dental-abscess/ در همین وبسایت مراجعه کنید.
دیدگاهتان را بنویسید