جراحی فک، که با عنوان عمل جراحی ارتوگناتیک یا جراحی اردتونسی فک نیز شناخته می‌شود، طیف وسیعی از ناهنجاری‌های استخوان‌های فک و دندان‌ها، از جمله نامرتب بودن فک و دندان را اصلاح می‌کند. انجام این اصلاحات ممکن است ظاهر صورت را نیز بهبود بخشد.
اگر مشکلاتی در فک دارید که با ارتودنسی به تنهایی قابل رفع نیست، جراحی فک ممکن است گزینه اصلاحی بهتری باشد. در بیشتر موارد، قبل از عمل روی دندان‌ها بریس قرار داده می‌شود که این بریس بعد از عمل و تا زمان کامل شدن بهبودی و مرتب شدن دندان‌ها باقی می‌ماند.
متخصص ارتودنسی می‌تواند با جراح دهان و فک و صورت، برای تعیین برنامه درمانی شما همکاری کند. بهترین زمان برای انجام این جراحی، بعد از تمام شدن سن رشد است. معمولاً بهترین سن برای زنان، سنین بین 14 تا 16 سال و برای مردان، سنین بین 17 تا 21 سال است.
فهرست عناوین
پنهان
چرا باید فک را جراحی کرد؟
جراحی ارتوگناتیک می‌تواند اصلاحات زیر را ایجاد کند:
- گاز گرفتن و جویدن را آسان‌تر کرده و به طور کل فرآیند جویدن را بهبود بخشد.
- مشکلات مربوط به بلع یا گفتار را اصلاح کند.
- سایش بیش از حد و خراب شدن دندان‌ها را به حداقل برساند.
- مشکلات بایت یا بسته شدن فک را درمان کند، مانند زمانی که دندان‌های آسیاب روی هم قرار می‌گیرند، اما دندان‌های جلویی به هم نمی‌رسند. (اپن بایت)
- عدم تعادل صحیح صورت (عدم تقارن)، مانند چانه کوچک، آندربایت (جلوتر بودن فک پایینی از فک بالایی)، اوربایت (جلوتر بودن فک پایینی از فک بالایی) و کراس بایت را اصلاح کند.
- مشکل بسته نشدن دهان و روی هم قرار نگرفتن لب‌ها را بهبود بخشد.
- درد ناشی از اختلال در مفصل گیجگاهی-فکی (TMJ) و سایر دردهای ناشی از مشکلات فک را تسکین دهد.
- آسیب‌های تصادفی که به صورت وارد شده یا نقایص هنگام تولد را ترمیم کند.
- آپنه خواب را بهبود بخشد.
خطرات
جراحی فک معمولاً بی خطر است و توسط جراح متخصص دهان و فک و صورت و معمولا با همکاری متخصص ارتودنسی انجام می‌شود.
خطرات جراحی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- از دست دادن خون
- عفونت
- آسیب عصبی
- شکستگی فک
- عود کردن وضعیت فک به وضعیت قبلی
- مشکل در تناسب بایت و احساس درد در مفاصل فک
- احتمال نیاز به جراحی‌های بیشتر
- نیاز به درمان ریشه در دندان‌های منتخب
- از دست دادن بخشی از فک
مواردی که بعد از عمل ممکن است تجربه کنید:
- احساس درد و تورم
- مشکل در خوردن غذا که می‌تواند با مصرف مکمل‌های غذایی یا مشاوره با یک متخصص تغذیه برطرف شود.
- مدتی طول می‌کشد تا به ظاهر جدید خود عادت کنید.
چگونه باید برای عمل آماده شوید
- در اکثر موارد، متخصص ارتودنسی پیش از عمل بریس را روی دندان‌های شما قرار می‌دهد. بریس‌ها معمولاً 12 تا 18 ماه قبل از عمل جهت آماده سازی برای عمل روی دندان‌ها قرار می‌گیرند تا دندان‌ها را مرتب کند.
- ارتودنتیست و جراح دهان و فک و صورت با هم همکاری می‌کنند تا برنامه درمانی شما را تهیه کنید.
- پرتونگاری، گرفتن تصاویر و ساخت مدل دندان‌های شما بخشی از برنامه‌ریزی برای جراحی فک هستند.
- گاهی اوقات به دلیل تفاوت در نحوه قرار گرفتن دندان‌ها کنار هم، برای اصلاح کامل به تغییر شکل دندان‌ها، یا پوشاندن دندان‌ها با روکش یا هر دوی این‌ها با هم نیاز است.
- ممکن است برای کمک به حرکت دندان‌ها و کاهش زمان استفاده از بریس، از CT اسکن سه بعدی، برنامه ریزی درمانی کامپیوتری و ابزارهای ارتودنسی موقت، استفاده شود. بعضی اوقات این درمان‌ها آماده سازی‌های اولیه برای جراحی فک را به طور کامل تامین می‌کند.
- گاهی اوقات جراح از برنامه جراحی مجازی (VSP) استفاده می‌کند تا بتواند وضعیت قطعات فک را در طول عمل به صورت مناسب اصلاح کند تا به بهترین نتیجه برسد.
جراحی فک چگونه انجام می‌شود
قبل از عمل
- جراحی فک توسط جراحان دهان و فک صورت و معمولاً تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود.
- عمل جراحی در بیمارستان انجام می‌شود و پس از عمل به بستری شدن به مدت دو تا چهار روز احتیاج دارد.
در طول عمل
- جراحی معمولاً می‌تواند در داخل دهان شما انجام شود، بنابراین هیچ زخمی روی چانه، فک یا اطراف دهان ایجاد نمی‌شود. با این وجود، ممکن است گاهی اوقات برش‌های کوچکی در خارج از دهان مورد نیاز باشد.
- جراح بریدگی‌های مورد نیاز در فک را ایجاد می‌کند و استخوان را برای قرار دادن در وضعیت صحیح حرکت می‌دهد.
- پس از اتمام حرکت فک، ممکن است از صفحات استخوانی ریز، پیچ، سیم و باند پلاستیکی برای ایمن سازی و پایدار کردن استخوان‌ها در موقعیت جدیدشان استفاده شود.
- این پیچ‌ها که کوچک‌تر از براکت مورد استفاده برای بریس‌ها هستند، با گذشت زمان در ساختار استخوان ادغام می‌شوند.
- در بعضی موارد، ممکن است استخوان اضافی به فک اضافه شود. جراح استخوان اضافه را از لگن، پا یا دنده به فک منتقل کرده و با صفحات و پیچ آن را محکم می‌کند.
- در موارد دیگری، ممکن است استخوان تغییر شکل داده شود تا تناسب بهتری داشته باشد.
- جراحی ممکن است روی فک بالایی، فک پایینی، چانه یا ترکیبی از این‌ها انجام شود.
جراحی فک بالا (maxillary osteotomy)
جراحی فک بالایی ممکن است برای اصلاحات زیر انجام شود:
- بیرون زدگی یا عقب رفتگی قابل توجه فک بالایی
- کراس بایت
- نمایان شدن تعداد زیاد یا تعداد کمی از دندان‌ها هنگام لبخند
- اپن بایت
- کاهش رشد قسمت میانی صورت (هیپوپلازی میانی)
- جراح استخوان را از قسمتی بالاتر از دندان‌ها تا کل فک بالایی از جمله سقف دهان و دندان‌های بالایی شما می‌برد، بنابراین فک بالایی به صورت جداگانه و بدون اتصال به فک پایینی می‌تواند حرکت کند.
- فک و دندان‌های بالا توسط جراح حرکت داده می‌شوند تا زمانی که نسبت به دندان‌های پایینی در موقعیت صحیحی قرار بگیرد.
- این کار می‌تواند در رایانه برنامه ریزی شود تا مشخص شود که آیا درمان‌های بیشتری، مانند ارتودنسی، برای اصلاح هرگونه مشکل باقیمانده، لازم خواهد بود یا خیر.
- اپن بایت زمانی رخ می‌دهد که استخوان اضافی در بالای دندان‌های آسیاب رشد کرده و باعث می‌شود سطحی که در حالت عادی صاف است، به سطح زاویه دار تبدیل شود.
- برای برطرف کردن این مشکل، جراح استخوان اضافی را تراشیده یا آن را خارج می‌کند.
- پس از آنکه فک در موقعیت مناسب خود جابجا شد، صفحات و پیچ‌ها، استخوان را در موقعیت جدید خود ثابت نگه می‌دارند.
جراحی فک پایین (mandibular osteotomy)
جراحی فک پایینی ممکن است برای اصلاحات زیر انجام شود:
- عقب رفتگی فک پایین
- بیرون زدگی فک پایین
- جراح برش‌هایی را پشت دندان‌های آسیاب و در طول استخوان فک ایجاد می‌کند، بنابراین قسمت جلوی فک پایینی به عنوان یک واحد جداگانه می‌تواند حرکت کند.
- جراح، فک را به حالت جدید خود به جلو یا عقب حرکت می‌دهد.
- همانطور که فک بهبود پیدا می‌کند، صفحات و پیچ‌ها استخوان فک را در کنار هم نگه می‌دارند.
جراحی چانه (ژنیوپلاستی)
- ژنتیوپلاستی برای افرادی که چانه کوچکی دارند انجام می‌شود و می‌تواند کمبود چانه را اصلاح کند.
- کوچک بودن چانه معمولا با عقب رفتگی شدید فک پایینی همراه است.
- به طور معمول، جراحان می‌توانند در یک عمل هم موقعیت فک را تغییر داده و هم چانه را ترمیم کنند.
- برای ترمیم چانه، جراح قطعه‌ای از استخوان چانه را در قسمت جلوی فک بریده و آن را به جلو حرکت می‌دهد. سپس با استفاده از صفحات و پیچ‌ها آن را در موقعیت محکم می‌کند.
توصیه‌های بعد از عمل فک
بعد از عمل پزشک دستورات لازم را در اختیار شما قرار می‌دهد. این دستورات معمولاً شامل موارد زیر است:
- چه چیزهایی می‌توانید بخورید.
- نحوه حفظ بهداشت دهان بعد از عمل به چه صورت است.
- از مصرف دخانیات جلوگیری کنید.
- از انجام فعالیت‌های شدید خودداری کنید.
- برای کنترل درد چه داروهایی مصرف کنید.
- چه زمانی می‌توانید به محل کار یا تحصیل برگردید. دوران نقاهت معمولا بین یک تا سه هفته است.
- بهبودی اولیه فک معمولاً تا حدود شش هفته پس از عمل طول می‌کشد، اما بهبودی کامل ممکن است تا 12 هفته نیز طول بکشد.
- پس از بهبودی اولیه فک که حدود 6 هفته طول می‌کشد، متخصص ارتودنسی بریس‌های دندان را برمی‌دارد. کل فرایند ارتودنسی، از جمله جراحی و استفاده از بریس ممکن است چندین سال طول بکشد.
- پس از برداشتن بریس، برای نگه داشتن موقعیت دندان می‌توان از نگهدارنده یا ریتینر استفاده کرد.
نتایج ایجاد شده پس از جراحی فک
اصلاح هم ترازی فک و دندان‌ها با جراحی فک، منجر به موارد زیر می‌شود:
- ایجاد ظاهر متقارن در قسمت پایینی صورت
- عملکرد بهتر دندان‌ها
- بهبود وضعیت خواب، تنفس، جویدن و بلع
- بهبود در اختلالات گفتاری
مزایای ثانویه جراحی فک ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- زیباتر شدن ظاهر فرد
- افزایش اعتماد به نفس
دیدگاهتان را بنویسید