براکت‌ها و بندهای ارتودنسی

بندهای ارتودنسی که به آن‌ها بند مولر (آسیاب بزرگ) نیز گفته می‌شود، حلقه‌هایی هستند که روی دندان‌های عقبی (مولرها) قرار داده می‌شوند. این بندها همانند یک تکیه گاه برای سیم اصلی ارتودنسی (آرچ وایر) عمل می‌کنند. آرچ وایر از اجزای اصلی ارتودنسی است که به براکت‌ها متصل می‌شود.

همه کسانی که ارتودنسی می‌کنند به بندها نیاز ندارند، اما کسانی که در طول درمان ارتودنسی از بند استفاده می‌کنند باید مراقب حفظ یکپارچگی بندها باشند تا دندان‌هایشان لق نشود و یا آسیب نبیند. برخلاف براکت‌ها که مربع شکل هستند و روی دندان قرار می‌گیرند، بندهای ارتودنسی به صورت اختصاصی برای هر دندان هستند و به صورت دایره‌ای اطراف یک دندان قرار می‌گیرند.

بندهای قدیمی‌تر از جنس استیل ضد زنگ بودند، اما امروزه بندهای پلاستیکی و یا سرامیکی وجود دارد که به خوبی بندهای فلزی هستند و علاوه بر آن نسبت به بندهای قدیمی ‌تر کمتر دیده می‌شوند. بندها را بعد از نصب به وسیله یک ماده سیمان مانند و غیر سمی در جای خود محکم می‌کنند.

بند ارتودنسی ممکن است یک قلاب داشته باشد که توانایی اتصال به کش‌های متحرک و یا فنرهای فورس (مخصوص اصلاح اوربایت) را دارد. سایر بندها نیز ساختاری به نام اسلیو دارند که از طریق آن به سیم اصلی اتصال پیدا می‌کنند. به تدریج که آرچ وایر کوتاه می‌شود ترتیب و فواصل بین دندان های نیز اصلاح خواهد شد. بندهای ارتودنسی را نباید با بندهای اینترآرچ و یا لیگاتورها اشتباه گرفت. بندهای اینترآرچ، بندهایی از جنس پلاستیک هستند که دندان‌های فک بالا و پایین را به منظور اصلاح اختلالات بایت به یکدیگر متصل می‌کنند. لیگاتورها نیز کش‌های ارتودنسی هستند که به منظور اطمینان از اتصال آرچ وایر به هریک از براکت‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.

چه کسانی به استفاده از بندهای ارتودنسی نیاز دارند؟

تمام کسانی که دندان‌هایشان را ارتودنسی می‌کنند به بندهای ارتودنسی نیازی ندارند، در بعضی افراد تنها با استفاده از براکت‌ها و سیم اصلی، دندان‌ها در جای درست خود قرار می‌گیرند و نتیجه مطلوب به دست می‌آید. بندهای ارتودنسی در درجه اول مخصوص کسانی است که نیاز به اصلاحات زیادی برای مرتب کردن دندان‌ها دارند و یا دچار اختلالات بایت هستند.

افرادی که دارای فواصل زیاد بین دندان‌هایشان هستند، دارای مشکلات بایت پیشرفته هستند و یا به دلیل بالا بودن سن، استخوان‌هایشان از انعطاف کمتری برخوردار است نیز به بندهای ارتودنسی احتیاج دارند. بر اساس میزان اصلاح مورد نیاز در دندان‌ها، تعداد دو بند و یا بیشتر مورد نیاز است.

بندهای ارتودنسی برای کودکانی که دندان‌هایشان هنوز به طور کامل رشد نکرده‌اند هم بسیار مناسب هستند چرا که باعث جداسازی بهتر دندان‌ها می‌شوند. همچنین بندها برای افرادی که دارای دندان‌هایی هستند که در گذشته پوسیدگی‌های شدید داشتند و عمق پرشدگی آن‌ها زیاد است نیز استفاده می‌شوند (در این شرایط بندها نسبت به براکت‌ها یک پایه محکم‌تر را فراهم می‌کنند). افرادی که برای اصلاح اوربایت نیاز به استفاده از هدگیر دارند باید از بندهای ارتودنسی استفاده کنند، زیرا این بندها نقطه اتصال محکم‌تری را برای هدگیر فراهم می‌کنند.

مزایا و معایب

اگرچه بیشتر افراد تمایل به استفاده ازبندهای سرامیکی و یا پلاستیکی نامرئی دارند، اما از این بندها برای همه بیماران نمی‌توان استفاده کرد. برای افرادی که دندان‌های آن‌ها به اصلاحات شدیدی نیاز باشد، معمولا از بندهای استیل ضد زنگ استفاده می‌کنند. به علاوه بندهای پلاستیکی و سرامیکی ضخیم‌تر از بندهای فلزی هستند و زودتر رنگ می‌گیرند. همچنین در موارد معدود گزارش شده است که بندهای سرامیکی باعث ایجاد حساسیت در بعضی افراد می‌شوند.

در دندان‌هایی که بندهای ارتودنسی دارند، احتمال ایجاد پوسیدگی بیشتر است. زیرا این دندان‌ها به صورت کامل توسط بندها احاطه شده‌اند و اگر مواد غذایی بین دندان و بند گیر کند، ممکن است فرد تا زمانی که دندانش پوسیده شود متوجه وجود ماده غذایی در آن ناحیه نشود. حفظ بهداشت دندان‌ها به صورت منظم می‌تواند این خطر را کاهش دهد، اما همواره احتمال پوسیده شدن این دندان‌ها زیاد است.

هزینه‌ها

به طور کلی هزینه ارتودنسی چیزی بین 5 تا 9 میلیون تومان می‌باشد، که بر اساس نوع براکت و سایر ابزارها متفاوت است. براکت‌ها و ابزارهای ارتودنسی سرامیکی و نامرئی از انواع فلزی گران قیمت‌تر هستند. بعضی از پزشکان با توجه به شرایط بیمار برای دندان‌های عقبی براکت‌ها و ابزار فلزی و برای دندان‌های جلویی براکت‌ها و ابزارهای سرامیکی را پیشنهاد می‌کنند.

ارتودنسی لینگوآل نیز ممکن است یکی از گزینه‌های شما باشد. براکت‌های این نوع ارتودنسی در پشت دندان‌ها قرار می‌گیرند و بسیار گرانقیمت‌تر از براکت‌های معمولی هستند. هزینه ارتودنسی لینگوآل حدود 23 تا 29 میلیون تومان می‌باشد.

اگرچه این نوع ارتودنسی از نظر ظاهری بسیار مطلوب است، اما همان طور که گفته شد گران قیمت است و همچنین ممکن است باعث ایجاد ناراحتی در زبان شود و در صحبت کردن اختلال ایجاد کند. مسواک زدن دندان‌ها نیز در این شرایط بسیار سخت است.

نصب بندهای ارتودنسی

برای قرار دادن بندهای ارتودنسی دو جلسه مراجعه به دندانپزشک احتیاج است. در مراجعه اول پزشک بررسی می‌کند که آیا فضای لازم برای قرار دادن بند در اطراف دندان شما وجود دارد یا خیر.

قبل از آغاز کار، دندانپزشک از دندان‌های شما قالب گیری می‌کند تا اندازه بندها به درستی تعیین شوند. این کار معمولا با استفاده از یک ژل مخصوص و یک تری یک بار مصرف انجام می‌گیرد و قالب دندان‌های بالا و پایین به دست می‌آید. پس از فشردن تری در محل مورد نظر، به ژل فرصت می‌دهند تا جامد و سفت شود. سپس از اثر به جا مانده بر روی ژل برای ساخت قالب گچی از دندان‌ها استفاده می‌شود.

بعد از شست و شو و تمیز کردن دندان، دندانپزشک با استفاده از یک وسیله بین دندان‌های شما یک سری جدا کننده‌های پلاستیکی را قرار می‌دهد. این عمل درد ندارد و نیاز به استفاده از هیچ گونه بی‌حسی موضعی نیز نیست. اما در این شرایط ممکن است احساس کنید که چیزی بین دندان‌هایتان گیر کرده است. تعداد جدا کننده‌های با توجه به این که چه تعداد بند برای دندان‌های شما نیاز است، تعیین می‌شود. به محض قرار گرفتن جداکننده‌ها شما باید از کشیدن نخ دندان، خوردن غذاهای چسبنده و یا جویدن آدامس به مدت یک هفته و یا بیشتر اجتناب کنید. اگر به دلیل افزایش فشار بین دندان‌هایتان، احساس درد کردید می‌توانید از مسکن‌هایی مانند استامینوفن یا داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند بروفن استفاده کنید.

مراجعه دوم شما به دندانپزشک حدود یک هفته بعد خواهد بود. در این مراجعه بندهای ارتودنسی در روی دندان‌های شما قرار داده می‌شود. بر اساس قالب گیری انجام شده در جلسه قبل، دندانپزشک با توجه به سایز هر دندان، اندازه صحیح بند را تخمین می‌زند. بعد از برداشتن جداکننده‌های از بین دندان‌ها، متناسب بودن اندازه هر بند با دندان مد نظر تست می‌شود. برای این تست، بند به آرامی درجای خود قرار داده می‌شود و ابزاری به نام بایت استیک را روی آن می‌گذارند. سپس از شما می‌خواهند که با فشردن دندان‌هایتان روی یکدیگر، بند را در جای خود قرار دهید.

بعد از این که دندانپزشک اطمینان حاصل کرد که اندازه بند درست است، آن را از دهان شما خارج می‌کند، دندان شما را پالیش کرده و مجددا بندها را با استفاده ازیک سیمان مخصوص در جای خود قرار می‌دهد. بندها در تمام طول درمان باید در دهان شما باشند ( حدود 12 تا 18 ماه).

مراقبت مناسب

یکی از مشکلاتی که در مورد بندهای ارتودنسی وجود دارد، این است که ممکن است به مرور زمان شل شوند. زیرا سیمانی که برای این کار استفاده می‌شود دائمی نیست و هر فشار بیش از حدی بر روی دندان می‌تواند باعث ایجاد شکاف در سیمان و شکستن آن شود. اگرچه این شکستگی به مینای دندان آسیبی وارد نمی‌کند ولی می‌تواند باعث شل شدن بند دندان شود که در نهایت منجر به شل شدن کلی بندها و براکت‌ها می‌شود.

برای جلوگیری از ایجاد فشار بر روی بندها باید موارد زیر را رعایت کنید:

• از جویدن یخ، آبنبات‌های سفت، بخش سفت پاپ کورن‌ها، آجیل با پوست، غذاهای یخ زده و چیزهای سفتی مانند خرچنگ و یا بال مرغ خودداری کنید.
• از خوردن آبنبات‌های چسبناک مانند تافی و یا کارامل که ممکن است بین دندان‌هایتان گیر کند اجتناب کنید.
• مداد و یا خودکارهای خود را نجوید.
• اگر به دندان قروچه دچار هستید از محافظ‌های شب برای جلوگیری از آسیب به دندان‌هایتان استفاده کنید.
• برای اطمینان از تمیز بودن بندها و جلوگیری از ایجاد پوسیدگی در دندان‌هایتان، بعد از هر وعده غذایی مسواک بزنید و نخ دندان بکشید.
• از خمیر دندان‌هایی که سفید کننده دارند استفاده نکنید، زیرا بعد از برداشتن براکت‌ها و بندها می‌توانند منجر به ایجاد لکه‌های تیره بر روی دندان‌هایتان شوند.
• اگر می‌خواهید که ابزارهای ارتودنسی که پلاستیکی و یا سرامیکی هستند رنگ نگیرند از خوردن چیزهایی مانند قهوه، چای و سس گوجه فرنگی خودداری کنید.
• بعد از هر بار مسواک زدن، مسواک‌تان را به خوبی شست و شو دهید و هر ماه مسواک‌تان را عوض کنید.
• برای از بین بردن ذرات غذایی که بین فواصل دندان‌ها و همچنین حفره‌ها گیر می‌کنند می‌توانید از واتر فلاسر استفاده کنید. این وسیله آب را با فشار وارد دهان شما می‌کند و ذرات غذا را از جاهایی که به راحتی در دسترس نیستند خارج می‌کند.
• استفاده از دهانشویه بعد از واتر فلاسر می‌تواند بسیار مفید باشد.
• شما می‌توانید بعد از گذاشتن براکت‌ها و همچنین بعد از هر بار مراجعه به دندانپزشک برای تنظیم آن‌ها از آب نمک استفاده کنید.
• شست وشوی دندان‌ها با آب نمک میزان التهاب بافت‌ها را که به طور معمول اتفاق می‌افتاد کاهش دهد.

اگر یکی از بندها شل شد چه کار کنیم؟

• اگر یکی از بندهای ارتدونسی شما شل شد، اولین کاری که باید انجام دهید تماس با دندانپزشک‌تان است.
• برخلاف براکت‌ها که حتی اگر شل شوند به سیم اصلی متصل باقی می‌مانند، بندهای شل شده ممکن است به طور کامل بیفتند و برای شما خطر خفگی ایجاد کنند.
• اگر دندانپزشک‌تان در دسترس نبود، سعی کنید بند را با استفاده از انگشتان و یا یک موچین تمیز از دور دندان به سمت بالا بکشید و خارج کنید. می‌توانید برای این کار از یک نفر دیگر نیز کمک بگیرید.
• در هر صورت این کار را به آرامی و بدون وارد کردن هرگونه فشار اضافی به دندان انجام دهید.
• اگر موفق به خارج کردن بند شدید آن را در یک کیسه پلاستیکی قرار دهید و در مراجعه بعدی با خود به دندان پزشکی بیاورید.
• اگر سیم شل شده شما را اذیت می‌کند یک ناخن گیر استریل شده را بردارید و تا جایی که ممکن است سیم را به براکت نزدیک کنید.
• مراقب باشید که بخش بریده شده سیم را قورت ندهید.
• اگر نتوانستید بند را بیرون بیاورید و دندانپزشک شما هم تا روز بعدی در دسترس نبود، به یکی از کیلینیک‌های مجاور خود مراجعه کنید (اگر احتمال می‌دهید که بند ممکن است در طول شب از جای خود بیرون بیاید).
• نگران نباشید، می‌توانید بندهای ارتودنسی را در زمان مناسب جایگزین کنید.

سوالات متداول