یکی از مشکلات مربوط به غدد بزاقی، عفونت غدد بزاقی (به انگلیسی: Sialadenitis) است. عفونت غدد بزاقی زمانی اتفاق می‌افتد که ویروس‌ها یا باکتری‌ها در این غدد یا مجاری آن تکثیر پیدا کنند. انسداد یا التهاب این مجاری منجر به کاهش ترشح بزاق شده و همین امر باعث عفونت غدد بزاقی می‌شود. به این بیماری سیالادنیت نیز گفته می‌شود. این بیماری با سنگ‌های بزاقی یا سیالولیت متفاوت است.
نقش بزاق و غدد بزاقی
بزاق به هضم غذا کمک می‌کند، مواد غذایی را به قطعات کوچک‌تر می‌شکند و در پاکسازی دهان نیز نقش دارد. بزاق بین باکتری‌های مفید و مضر دهان نیز تعادل ایجاد می‌کند. اگر ترشح بزاق کاهش پیدا کند باکتری‌های مضر دهان زیاد می‌شوند و مواد غذایی در دهان باقی می‌مانند. همین امر ممکن است باعث ایجاد عفونت در دهان شود.
سه جفت غده بزاقی بزرگ در دهان وجود دارد که در بخش‌های کناری صورت قرار گرفته‌اند:
- غدد لنفاوی پاروتید در ناحیه گونه‌ها
- غده‌های ساب مندیبولار در کف دهان
- غدد ساب لینگوال در زیر زبان
چند صد غده بزاقی فرعی نیز در سراسر دهان و گلو وجود دارد و بزاق از طریق لوله‌های کوچکی که داکت نامیده می‌شوند به دهان تخلیه می‌شود. غدد پاروتید بزرگ‌ترین غدد بزاقی هستند که در بالای فک و کنار گوش‌ها قرار دارند. عفونت یک یا چند عدد از غدد پاروتید منجر به پاروتیدیت یا التهاب غده پاروتید می‌شود.
دلایل عفونت غدد بزاقی
در بیشتر مواقع عفونت غدد بزاقی به دلیل عفونت‌های باکتریایی اتفاق می‌افتد. باکتری استافیلوکوکوس اورئوس عامل اصلی بیشتر عفونت‌های غدد بزاقی است. سایر عوامل ایجاد عفونت عبارتند از:
- استرپتوکوکوس ویریدانس
- هموفیلوس آنفولانزا
- استرپتوکوکوس پیوژنز
- اشریشیا کلای
این عفونت‌ها به دلیل کاهش ترشح بزاق ایجاد می‌شوند. کاهش ترشح بزاق اغلب به دلیل انسداد مجاری بزاقی اتفاق می‌افتد. البته بعضی از عوامل ویروسی و یا بیماری‌ها نیز ممکن است ترشح بزاق را کاهش دهند. عوامل کاهش دهنده بزاق شامل موارد زیر است:
- اوریون: یک عفونت ویروسی مسری است که در بین کودکانی که واکسینه نشده‌اند شایع است.
- HIV
- آنفولانزا A، پارا آنفولانزای نوع I و II
- تبخال
- سنگ غدد بزاقی
- انسداد مجاری بزاقی با مخاط
- تومور
- سندروم شوگرن: یک بیماری خودایمنی است که باعث خشکی دهان می‌شود.
- سارکوئیدوز
- کمبود آب در بدن
- سوء تغذیه
- پرتو درمانی سر و گردن
- بهداشت نامناسب دهان و دندان
عوامل خطر در افزایش احتمال ابتلا به عفونت غدد بزاقی
علائم زیر احتمال عفونت را افزایش می‌دهند:
- سن بالای 65 سال
- بهداشت نامناسب دهان و دندان
- عدم واکسیناسیون برای ویروس اوریون
بیماری‌های مزمن زیر نیز احتمال ایجاد عفونت در بدن را افزایش می‌دهند:
- HIV
- سندروم شوگرن
- دیابت
- سوءتغذیه
- اعتیاد به الکل
- پرخوری
- خشکی دهان یا سندروم خشکی دهان
علائم عفونت غدد بزاقی
علائم زیر ممکن است نشان دهنده عفونت غدد بزاقی باشند. اگر دارای علائم زیر هستید برای تشخیص دقیق باید به پزشک مراجعه کنید. بسیاری از علائم این عفونت با علائم بیماری‌های دیگر مشترک هستند.
- بد مزه بودن دهان به صورت مداوم
- ناتوانی در باز کردن دهان به صورت کامل
- احساس ناراحتی یا درد در هنگام باز کردن دهان یا خوردن غذا
- ایجاد عفونت در دهان
- خشکی دهان
- احساس درد در دهان
- صورت درد
- قرمزی یا تورم در نواحی کنار گوش، زیر فک یا پایین دهان
- تورم صورت یا گردن
- علائم عفونت مانند تب و لرز
اگر عفونت این غدد همراه با تب شدید، اختلال در تنفس یا بلع و یا علائم شدید باشد باید سریعا به پزشک مراجعه کنید.
عوارض عفونت غدد بزاقی
افرادی که به عفونت غدد بزاقی مبتلا می‌شوند به ندرت دچار عوارض جانبی می‌شوند. اگر این عفونت درمان نشود ممکن است باعث تشکیل آبسه در غده بزاقی شود.
اگر عفونت غدد بزاقی به دلیل تشکیل تومورهای خوش خیم باشد ممکن است با بزرگ شدن غده همراه باشد. تومورهای بدخیم به سرعت رشد کرده و حرکت را در ناحیه درگیر محدود می‌کنند.
اگر پاروتیدیت دو بار اتفاق بیفتد، ممکن است تورم شدید گردن باعث از بین رفتن غدد درگیر عفونت شود.
اگر عفونت غدد بزاقی در سایر اندام‌ها گسترش پیدا کند شرایط کمی جدی‌تر می‌شود. عفونت پوستی که به آن سلولیت یا آنژین لودویگ گفته می‌شود از جمله عوارض جانبی گسترش عفونت در پوست است. آنژین لودویگ نوعی از سلولیت است که در پایین دهان اتفاق می‌افتد.
تشخیص عفونت غدد بزاقی
گاهی عفونت غدد بزاقی را با یک معاینه ساده تشخیص می‌دهند. وجود عفونت و یا درد در غده بزاقی می‌تواند نشان دهنده عفونت باکتریایی باشد.
اگر پزشک احتمال عفونت را بدهد ممکن است چند آزمایش تکمیلی انجام دهد تا به تشخیص قطعی برسد. سونوگرافی، MRI و سی تی اسکن از جمله مواردی هستند که برای تشخیص قطعی و تشخیص علت اصلی عفونت انجام می‌شوند.
گاهی از غده بزاقی که دچار عفونت شده بیوپسی یا نمونه برداری انجام می‌شود تا نوع باکتری یا ویروس را تشخیص دهند.
درمان عفونت غدد بزاقی
نوع درمان به علت اصلی ایجاد عفونت و همچنین علائم بیمار مانند تورم یا درد بستگی دارد. برای درمان عفونت‌های باکتریایی و یا تب ممکن است برای بیمار آنتی بیوتیک تجویز شود. گاهی اوقات نیز آبسه تشکیل شده در غده را تخلیه می‌کنند.
درمان‌های خانگی عفونت غدد بزاقی شامل موارد زیر است:
- نوشیدن روزانه 8 تا 10 لیوان آب همراه با لیمو ترش برای تحریک ترشح بزاق و پاکسازی دهان
- ماساژ غده عفونی شده
- قرار دادن کمپرس گرم بر روی غده بزاقی
- شستشوی دهان با آب نمک ولرم
- مکیدن لیمو ترش یا آبنبات بدون قند لیمویی برای تحریک ترشح بزاق و کاهش تورم غدد بزاقی
در اکثر مواقع عفونت غده بزاقی نیازی به جراحی ندارد. اما اگر عفونت مزمن باشد یا به صورت مکرر اتفاق بیفتد ممکن است به جراحی نیاز باشد. اگرچه این اتفاق بسیار نادر است، اما ممکن است در طی جراحی همه یا بخشی از غده بزاقی برداشته شود.
پیشگیری
معمولا هیچ راهی برای جلوگیری از عفونت غدد بزاقی وجود ندارد. بهترین راه برای کاهش خطر ابتلا به عفونت نوشیدن مایعات زیاد و رعایت بهداشت دهان و دندان است. برای رعایت بهداشت حداقل روزی دو بار مسواک بزنید و نخ دندان بکشید.
دیدگاهتان را بنویسید