چرا نوشیدنی‌های ورزشی به دندان‌ها آسیب می‌زنند؟

آیا می‌دانید یکی از بزرگ‌ترین مضرات نوشیدنی‌های گاتورید که در هنگام ورزش کردن می‌نوشید، اثرات مخرب آن‌ها بر دندان‌هاست؟ شاید برایتان عجیب باشد، اما ارتباط زیادی بین میزان پوسیدگی دندان و مصرف نوشیدنی‌های ورزشی وجود دارد.

اگر ورزشکار هستید، سالم نگه داشتن بدن برای شما از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. موفقیت یک ورزشکار به تمرین، مصرف غذای سالم و آب کافی بستگی دارد. ورزشکاران غالبا از متخصصان تغذیه کمک می‌گیرند تا شرایط جسمانی خود را در بهترین حالت ممکن نگه دارند. این نکته واضح است که ورزشکاران به صورت جدی به شرایط فیزیکی و بدن خود اهمیت می‌دهند. اما خیلی از آن‌ها یکی مهم‌ترین بخش‌های بدن که در سلامت جسم اثر ویژه‌ای دارد را فراموش می‌کنند: دندان‌ها! حفظ سلامت دهان به اندازه سلامت کل بدن برای عملکرد مناسب یک ورزشکار ضروری است. افزایش میزان مشکلات دهان و دندان در ورزشکاران (از همان سن ابتدایی تا بزرگسالان) متخصصان این حوزه را نگران کرده است. شاید باور نکنید، اما نوشیدنی‌های ورزشی می‌توانند سه برابر بیشتر از نوشابه‌ها به دندان‌ها آسیب بزنند.

در مطالعه‌ای که توسط ژورنال پزشکی ورزشی در انگلستان انجام شد، ثابت شده است که بین مصرف نوشیدنی‌های ورزشی یا انرژی زا و مشکلات دهان و دندان در بین ورزشکاران، ارتباط زیادی وجود دارد. حتی اگر مصرف نوشیدنی‌های ورزشی باعث بهبود عملکرد شما می‌شود، باید خطراتی که با مصرف آن‌ها متوجه دندان‌هایتان می‌شود را در نظر بگیرید. در این بخش می‌خواهیم چند واقعیت مهم را در مورد نوشیدنی‌های ورزشی برایتان شرح دهیم. واقعیت‌هایی که شاید تا پیش از این نمی‌دانستید.

چهار مسئله مهم در رابطه با سلامت دندان‌های ورزشکاران

تحقیقات نشان می‌دهد که شایع‌ترین مشکلات دهان و دندان در بین ورزشکاران شامل پوسیدگی دندان، بیماری لثه، فرسایش مینای دندان و عفونت دندان عقل می‌باشد.

پوسیدگی دندان‌ها

پوسیدگی دندان هنگامی اتفاق می‌افتد که باکتری‌های موجود در دهان اسیدهایی را تولید می‌کنند که باعث از بین رفتن مینای دندان می‌شود. از بین رفتن لایه‌های سطحی دندان توسط اسید تولیده شده، می‌تواند باعث ایجاد حفره و یا سوراخ در دندان‌ها شود.

بیماری لثه

بیماری لثه که به آن بیماری پریودنتال نیز گفته می‌شود، یک عفونت مزمن و التهابی است. این بیماری در اثر ایجاد پلاک‌های باکتریایی در طول زمان و تبدیل شدن آن‌ها به ماده سخت و متخلخلی به نام جرم (تارتار) ایجاد می‌شود. پلاک‌ها باکتریایی، سمومی را آزاد می‌کنند که باعث تحریک و آلودگی لثه‌ها می‌شوند.

فرسایش مینای دندان

مینا لایه سخت و روشن خارجی دندان است که از دندان در مقابل ساییدگی و آسیب‌های دیگر محافظت می‌کند. فرسایش مینا یا فرسایش دندان زمانی اتفاق می‌افتد که اسیدهای تولید شده در دهان مینای دندان را از بین ببرند و لایه حساس زیرین دندان در معرض قرار بگیرد.

عفونت دندان عقل

عفونت دندان عقل زمانی اتفاق می‌افتد که این دندان به صورت کامل در نیاید و باعث ایجاد فلپ بافت لثه شود. باقیمانده‌های غذا به راحتی در این ناحیه گیر می‌کنند و در نتیجه این محل مستعد عفونت‌های باکتریایی می‌شود. چنین شرایطی لزوما به دلیل نوشیدن نوشابه‌های اسیدی و یا قندی ایجاد نمی‌شود. اما برخی از دندانپزشکان توصیه می‌کنند که از مصرف این گونه نوشیدنی‌ها اجتناب شود تا عفونت‌های دندان عقل بیش‌تر و بدتر نشوند.

چرا ورزشکاران نسبت به پوسیدگی دندان آسیب پذیر هستند؟

شاید عجیب به نظر برسد، اما باید بدانید که ورزشکاران به صورت ویژه مستعد ابتلا به بیماری‌های دهان و دندان هستند. چندین عامل باعث می‌شود که ورزشکاران در معرض خطر بیشتری برای پوسیدگی دندان باشند که به شرح زیر است:

مصرف قند

ورزشکاران معمولا مکمل‌ها و نوشیدنی‌های ورزشی، نوشابه و ژل‌های انرژی زا را استفاده می‌کنند تا در طول تمرین انرژی خود را حفظ کنند. قند موجود در این نوشیدنی‌ها به دندان‌ها می‌چسبد و تولید اسید توسط باکتری‌های دهان را افزایش می‌دهد و در نتیجه باعث می‌شود که دندان‌های فرد در معرض خطر پوسیدگی قرار بگیرد.

اسیدیته بالای نوشیدنی‌های ورزشی

مینا و عاج دندان در pH های کمتر از 5/5 ضعیف شده و تجزیه می‌شوند. بسیاری از نوشیدنی‌های ورزشی و مکمل‌های بدنسازی دارای سیتریک اسید یا مالیک اسید هستند که pH آن‌ها بین 4/2-5/4  می‌باشد. معمولا ورزشکاران نوشیدنی‌های ورزشی را به صورت جرعه جرعه می‌نوشند و همین امر سبب می‌شود که دندان‌ها به صورت مداوم در معرض مواد اسیدی و قندی باشد. وقتی دندان‌ها به مدت طولانی در معرض این مواد باشد، دندان‌ها را در معرض خطر بیشتری برای فرسایش و پوسیدگی قرار می‌دهد. اگر این نوشیدنی‌ها در دهان چرخانده شوند، حتی باعث آسیب پذیری بیشتر دندان‌ها می‌شوند، زیرا تماس‌شان با دندان‌ها افزایش پیدا می‌کند.

کم آبی بدن و کاهش ترشح بزاق

کم آبی بدن یک مشکل رایج در بین ورزشکاران است. همین امر سبب خشکی دهان و کاهش ترشح بزاق می‌شود و باعث می‌شود که دندان‌های ورزشکاران در برابر پوسیدگی آسیب پذیرتر باشند.

بزاق دهان با پاکسازی و رقیق کردن مایعاتی که روی دندان‌ها قرار می‌گیرند، از دندان‌ها محافظت می‌کند. همچنین بزاق، کلسیم و فسفات مورد نیاز برای بازسازی مواد معدنی دندان‌ها را فراهم می‌کند و اسیدهای موجود در دهان را خنثی می‌کند. عدم ترشح کافی بزاق باعث می‌شود که دندان‌ها توانایی لازم برای مقابله با باکتری‌ها را نداشته باشند.

نشانه‌های کاهش سلامت دندان‌ها

زمانی که اولین علائم پوسیدگی دندان‌هایتان را مشاهده کردید باید بلافاصله به دندانپزشک مراجعه کنید. این علائم شامل موارد زیر است:

• درد خفیف و یا ناگهانی با نوشیدن نوشیدنی‌های سرد، گرم یا شیرین
• حساس شدن دندان‌ها
• دندان درد
• شکسته شدن دندان‌ها به ویژه در لبه‌های دندان‌های جلویی
• فرورفتگی در سطح جونده دندان‌ها
• درد در هنگام جویدن
• شکل گیری لکه‌های سفید، قهوه‌ای یا سیاه بر روی هر قسمتی از دندان
• در معرض دید قرار گرفتن مواد پرکننده دندان در اثر فرسایش دندان

آیا فرسایش دندان‌ها برعملکرد ورزشکاران تاثیر می‌گذارد؟

باور کنید یا نه، وضعیت سلامت دندان‌ها بروی عملکرد شما بسیار موثر است. متاسفانه درک نادرست ورزشکاران از اهمیت سلامت دهان و دندان، باعث می‌شود که مشکلات دندان‌های آن‌ها پیشرفت کند.

بهداشت دهان و دندان تاثیرات مشخص روانی و اجتماعی بر زندگی هر انسانی دارد. بنابراین بعید به نظر می‌رسد که بهداشت ضعیف دهان و دندان بر عملکرد یک ورزشکار تاثیر منفی نگذارد. ثابت شده است که ورزشکارانی که دچار بیماری‌های دهان و دندان هستند دچار مشکلاتی مانند اختلال در خواب و غذا خوردن، التهاب سیستمیک در بدن، درد و همچنین کاهش اعتماد به نفس می‌شوند که می‌تواند عملکرد کلی آن‌ها تحت تاثیر قرار دهد.

محصولات ورزشی که ممکن است برای سلامت دهان مضر باشند

• نوشیدنی‌های ورزشی/ انرژی زا
  • بسیاری از محققان معتقدند که نوشیدنی‌های ورزشی علت اصلی فرسایش دندان‌ها هستند و برای این ادعا دلایل مختلفی را بیان می‌کنند.
  • ورزشکاران در هنگام تمرین به صورت مکرر این نوشیدنی‌ها را می‌نوشند تا آب بدنشان را حفظ کنند. متاسفانه نوشیدن مکرر این نوشیدنی‌ها باعث می‌شود که دندان‌ها مدت زمان زیادی در معرض قند و اسید موجود در این نوشیدنی‌ها قرار بگیرند.
  • همین امر سبب آسیب پذیری دندان‌های ورزشکاران نسبت به پوسیدگی می‌شود.
• ژل‌ها و آبنبات‌های ورزشی
  • ژل‌ها و آبنبات‌های ورزشی فرم غلیظ شده کربوهیدرات‌ها هستند که برای تامین انرژی و تقویت بازیابی انرژی در طول تمرین‌های استقامتی استفاده می‌شوند.
  • مقادیر زیاد قند و اسید موجود در آبنبات‌های ورزشی می‌تواند باعث پوسیدگی دندان شود، زیرا این آبنبات‌ها به راحتی به دندان‌ها می‌چسبند.
• مکمل‌های بدن سازی
  • تاثیر منفی مکمل‌های بدن سازی بر سلامت دهان و دندان ممکن است برای شما عجیب باشد، زیرا غالبا این اثر منفی نادیده گرفته می‌شود.
  • اسیدیته بالا و استفاده مکرر از این مکمل‌ها در طول تمرین، دندان2ها را در معرض فرسایش قرار می‌دهد.

راه‌های ارتقاء سلامت دهان و دندان

استفاده از ترکیبات بازسازی کننده مواد معدنی می‌تواند به تقویت و حفظ سطوح دندان‌ها کمک کنند. محصولاتی مانند دهانشویه، آدامس و سایر محصولات ویژه دندان‌ها می‌تواند به سالم ماندن دندان‌ها کمک کند. مصرف مواد غذایی مانند شیر، ماست و پنیر که کلسیم و فسفات بالایی دارند می‌تواند به بازسازی مواد معدنی در سطح دندان‌ها کمک کند.

در صوت امکان نوشیدنی‌ها و آبنبات‌های ورزشی را مصرف نکنید. نوشیدن آب کافی می‌تواند از بی آبی بدن شما جلوگیری کند. اگر به قند نیاز دارید مصرف مواد غذایی مانند موز یا غلات کامل می‌تواند برای شما بسیار مفید باشد.  در مورد مراقبت‌های پیشگیرانه برای حفظ سلامت دهان و دندان با دندانپزشک خود صحبت کنید. استفاده از مواد غذایی هیدراته می‌تواند برای تامین آب بدن شما مفید باشد.

در هنگام نوشیدن، نوشیدنی‌های اسیدی و یا قندی از نی استفاده کنید. هرچقدر تماس این نوشیدنی‌ها با دندان2هایتان کمتر باشد، بهتر است. برای کاهش اثرات منفی نوشیدنی‌های قندی و اسیدی آن‌ها را با آب رقیق کنید. بلافاصله بعد از نوشیدن نوشیدنی‌های ورزشی، دندان‌هایتان را مسواک نزنید. بزاق برای بازسازی و ترمیم دندان‌ها به 30 تا 45 دقیقه زمان نیاز دارد. قبل از خواب، نوشیدنی‌های قندی/اسیدی ننوشید. قبل از مصرف هرگونه نوشیدنی، برچسب‌های روی آن‌ها را به دقت بخوانید و از خوردن نوشیدنی‌هایی که اسید و قند زیادی دارند اجتناب کنید، به خصوص اگر دچار مشکلات دندان هستید.

سخن پایانی

در آخر باید بدانید که همان طور که یک ورزشکار به ماهیچه‌های خود اهمیت می‌دهد، باید به سلامت دهان و دندان خود نیز اهمیت دهد. این کار باعث می‌شود که همراه با یک بدن قوی، لبخند زیبای خود را نیز حفظ کند.

سوالات متداول