لبخند لثه‌ای و درمان آن

به لبخندی که در آن لثه‌ها بیش از حد مشخص باشد، لبخند لثه‌ای (به انگلیسی: gummy smile) گفته می‌شود. بعضی از افراد نسبت به لبخند زدن خود حساس هستند، زیرا معتقدند لثه‌های آن‌ها بیش از حد مشخص است. برای درمان لبخند لثه‌ای ابتدا باید علت آن مشخص شود. اگر احساس می‌کنید دچار لبخند لثه‌ای هستید باید بدانید که تنها نیستید. بعضی از منابع معتبر تخمین می‌زنند که حدود 10 درصد از افراد 20 تا 30 ساله احساس می‌کنند که دارای لبخند لثه‌ای هستند. این نگرش در بین زنان بیشتر از مردان است.

لبخند لثه‌ای چیست؟

باید بدانید که هیچ تعریف مشخصی برای لبخند لثه‌ای وجود ندارد. فاکتورهای زیر شاخصه‌هایی برای تشخیص لبخند لثه‌ای هستند:

• ارتفاع و شکل دندان‌ها
• چگونگی حرکت لب‌ها در هنگام لبخند زدن
• اندازه زاویه فک در مقایسه با کل صورت

هر کس تعریف خودش را از لبخند زیبا دارد، از جمله این که چقدر از لثه باید هنگام لبخند مشخص باشد. اما به طور معمول اگر 3 الی 4 میلی‌متر از لثه هنگام لبخند مشخص شود، به این حالت “لبخند لثه‌ای” گفته می‌شود.

اگر لبخند شما به نظرتان از نوع لبخند لثه‌ای است، باید متوجه شوید که چه چیزی باعث ایجاد این مسئله شده است. فقط در این صورت است که می‌توان با درمان‌های متناسب دندانپزشکی یا پریودنتال، لبخند شما ظاهر دلپذیرتری پیدا کند.

علل ایجاد لبخند لثه‌ای

لبخند لثه‌ای ممکن است در اثر یک یا چند عامل مرتبط با خود لثه‌ها، دندان‌ها یا حتی لب یا فک ایجاد شود. بنابراین چندین عامل در شکل گیری لبخند لثه‌ای نقش دارند. در این قسمت به چند مورد از مهم‌ترین عوامل اشاره می‌کنیم. با توجه به این که مشکل مربوط به کدام قسمت است، برای درمان لبخند لثه‌ای نیاز به یک رویکرد متفاوت داریم. پس از بیان علت‌ها در ادامه مقاله به روش‌های درمان لبخند لثه‌ای خواهیم پرداخت.

در این قسمت به چند مورد از مهم‌ترین عوامل اشاره می‌کنیم:

تفاوت در میزان رشد دندان‌ها

• در روند رویش دندان، یک سری تغییرات طبیعی وجود دارد که می‌تواند منجر به کوتاه‌تر شدن دندان یا بیشتر بودن بافت لثه نسبت به حالت طبیعی شود. یکی از عوامل موثر در شکل گیری لبخند لثه‌ای، چگونگی رشد دندان‌های اصلی است. اگر لثه‌ها سطح زیادی از دندان اصلی را بپوشانند ممکن است لبخند لثه‌ای ایجاد شود. رشد بیش از حد دندان‌های جلو ممکن است باعث افزایش رشد لثه‌ها شود. در این شرایط احتمال شکل گیری لبخند لثه‌ای وجود دارد.
  • اگر اینگونه باشد، می‌توان با کپینگ یا پوشاندن دندان‌ها یا روکش کردن آن‌ها با پرسلن نازک، کاری کرد که دندان‌ها طولانی‌تر به نظر برسد.
• همچنین ممکن است که دندان‌های شما به مرور زمان ساییده شوند، به خصوص اگر عادت به دندان قروچه دارید.
  • وقتی این اتفاق بیفتد، می‌تواند موجب رویش جبرانی دندان شود. برای جبران سایش و حفظ عملکرد بایت (جفت شدن دندان‌ها و فک‌ها روی هم)، دندان‌ها در واقع شروع به حرکت (یا رویش) بسیار آهسته به بیرون از لثه می‌کنند.
• این باعث می‌شود لبخند، لثه‌ای به نظر برسد. زیرا هنگام رویش دندان، لثه‌ها که به دندان‌ها وصل شده‌اند، با آن‌ها حرکت می‌کنند.
• در بعضی موارد، با استفاده از روش درمانی ارتودنسی می‌توان دندان‌های آسیب دیده را به سمت عقب حرکت داد. پس از آن، دندان‌های ساییده شده معمولاً با تاج‌های چینی (پرسلن) یا روکش بازسازی می‌شوند.

تفاوت در اندازه لب‌ها

اگر لب بالا کوچک‌تر از لب پایین باشد ممکن است لبخند لثه‌ای ایجاد شود. همچنین تحرک بیش از حد لب‌ها در هنگام لبخند زدن می‌تواند باعث مشخص شدن قسمت بیشتری از لثه شود و در نتیجه لبخند ظاهر لثه‌ای پیدا می‌کند.

• به طور متوسط، هنگام لبخند کامل، لب فوقانی از حالت استراحت طبیعی خود 6 تا 8 میلی متر حرکت می‌کند.
  • اگر حرکت لب بیش از اندازه باشد و از جای اصلی خود مقدار بیشتری حرکت کند، بافت لثه بیشتر آشکار می‌شود.
• در اینجا باید عملکرد عضلات کنترل کننده لب کنترل شود تا از حد طبیعی خود بالاتر نروند.
• درمان می‌تواند شامل استفاده از بوتاکس که به طور موقت عضلات را فلج می‌کنند (حدود شش ماه) باشد. یا به صورت جراحی انجام شود که به طور دائم میزان حرکت لب را محدود می‌کند، که به آن تثبیت لب گفته می‌شود.

مشکلات لثه

اگر دندان‌های شما نسبت به لثه کوتاه‌تر به نظر می‌رسد، ممکن است به این دلیل باشد که توسط بافت لثه بیش از حد پوشانده شده‌اند.

• این مشکل را می‌توان با یک روش جراحی پلاستیک پریودنتال به نام “افزایش طول تاج” (crown lengthening) حل کرد که شامل حذف و تغییر شکل مجدد بافت اضافی لثه برای آشکار شدن تمام طول دندان است.

مشکلات فک

• گاهی اوقات فک بالایی در امتداد عمودی خیلی بزرگ‌تر است که به این شرایط، افزایش عمودی ماگزیلا (Vertical Maxillary Excess) گفته می‌شود.
  • در صورت وجود این مشکل، فک باید با جراحی اردتودنسی یا ارتوگناتیک جابجا شود. (“ارتو” به معنای صاف کردن و “gnathos” به معنای فک است).
• از بین تمام درمان‌های ذکر شده، این یکی از پیچیده‌ترین درمان‌ها است، اما می‌تواند به نتایج چشمگیر منتهی شود.

مصرف برخی داروها

بعضی داروها باعث افزایش رشد لثه‌ها می‌شوند. به این شرایط هایپرپلازی لثه گفته می‌شود. از جمله داروهایی که باعث هایپرپلازی لثه می‌شوند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• داروهای ضد تشنج
• داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی
• داروهای فشار خون

اگر علت ایجاد لبخند لثه‌ای مصرف داروها باشد، بیمار باید تحت درمان قرار بگیرد. زیرا ممکن است افزایش رشد لثه‌ها  منجر به بیماری پریودنتال شود.

درمان لبخند لثه‌ای

برای درمان می‌توان از راهکارهای زیر استفاده کرد:

جراحی دهان

اگر مقدار زیادی از لثه‌ها سطح دندان‌ها را پوشانده باشد، می‌توان برای درمان از جراحی لثه استفاده کرد. به این عمل کانتورینگ لثه نیز گفته می‌شود. در طی این جراحی بافت اضافی لثه را حذف می‌کنند. جراحی لثه معمولا با موفقیت همراه است و نتایج آن در بیشتر مواقع طولانی مدت یا دائمی خواهد بود.

برای انجام جراحی، لثه‌ها را بی حس می‌کنند. سپس با استفاده از لیزر یا چاقوی جراحی مقدار اضافی لثه‌ها را بر می‌دارند و به گونه‌ای در لثه‌ها تغییر شکل ایجاد می‌کنند تا بخش بیشتری از دندان‌ها در معرض قرار بگیرد. بعد از پایان جراحی ممکن است تا چند هفته لثه‌ها خونریزی داشته باشد. احساس درد نیز در این دوران طبیعی است. گاهی اوقات ممکن است به بیش از یک جراحی نیاز باشد.

جراحی لب

اگر علت لبخند لثه‌ای، موقعیت لب‌ها باشد جراحی لب انجام می‌شود. در این جراحی موقعیت لب‌ها را تغییر می‌دهند و با این کار لبخند را اصلاح می‌کنند. در طی جراحی لب، بخشی از بافت همبند را از زیر لب بالایی بر می‌دارند. این کار باعث می‌شود که ماهیچه‌های واقع در ناحیه لب و بینی نتوانند لب بالا را بیش از حد بالا ببرند.

برای جراحی لب بی حسی موضعی انجام می‌شود. بعد از بی حس شدن دهان، پریودنتیست دو برش در زیر لب بالا ایجاد کرده و بخشی از بافت همبند را بر می‌دارد و سپس بخیه می‌زند. این جراحی حدود 45 دقیقه تا 1 ساعت طول می‌کشد. مدت زمان بهبودی بعد از این عمل حدود یک هفته است. در بسیاری از موارد نتایج این عمل دائمی است، اما گاهی نیز ممکن است لب به حالت اولیه خودش برگردد.

جراحی ارتوگناتیک

اگر علت اصلی لبخند لثه‌ای مشکلات فک باشد، احتمالا برای درمان جراحی ارتوگناتیک انجام می‌شود. این جراحی باعث هم تراز شدن فک بالا و پایین می‌شود. جراحی فک یک عمل جراحی پیچیده است. در بسیاری از موارد قبل از انجام جراحی، دندان‌های بیمار را ارتودنسی می‌کنند تا از منظم بودن دندان‌ها اطمینان حاصل شود.

برای انجام جراحی فک، بیمار را بیهوش می‌کنند. بعد از جراحی احتمالا بیمار باید بین 2 تا 4 روز در بیمارستان بستری شود. دوران بهبودی این جراحی چیزی بین 6 تا 12 هفته است. جراحی ارتوگناتیک جزء درمان‌های گران قیمت دسته بندی می‌شود.

ابزارهای موقت انکور (TAD)

اگر تمایلی به انجام جراحی ندارید، ممکن است بتوانید برای درمان از ابزار TAD استفاده کنید. این ابزار با تغییر موقعیت دندان‌ها به اصلاح لبخند لثه‌ای کمک می‌کند.

 TAD ها ابزارهای ریزی هستند که پس از بی حسی موضعی در استخوان دهان کاشته می‌شوند. معمولا فرآیند قرار دادن TAD در دهان توسط جراح فک و صورت و در مطب او انجام می‌شود. اثر بخشی استفاده از این ابزارها بستگی به شرایط بیمار و تشخیص دندانپزشک دارد.

بوتاکس

اگر علت لبخند لثه‌ای، بالا رفتن بیش از حد لب بالا باشد، می‌توان برای درمان از بوتاکس استفاده کرد. بوتاکس نسبت به جراحی هزینه‌های کمتری دارد. البته بوتاکس باید هر 3 تا 4 ماه یک بار تکرار شود و از این جهت ممکن است دردسر ساز باشد. همچنین تزریق بیش از اندازه بوتاکس نیز می‌تواند بر روی لبخند اثرات نامطلوبی داشته باشد. به همین دلیل اگر می‌خواهید از این روش درمانی استفاده کنید باید حتما به متخصص ماهر مراجعه کنید.

هیالورونیک اسید

یکی دیگر از روش‌های اصلاح لبخند لثه‌ای تزریق فیلرهای هیالورونیک اسید است. این تزریق نیز همانند بوتاکس در شرایطی انجام می‌شود که علت لبخند لثه‌ای بالا بردن بیش از حد لب بالا باشد. تزریق هیالورونیک اسید باعث می‌شود که حرکت فیبرهای ماهیچه‌ای لب محدود شود. اثرات این نوع تزریق در حدود 8 ماه ماندگاری دارد.

باید بدانید که استفاده از فیلرها ممکن است با عوارض جانبی همراه باشد. اگرچه این عوارض به ندرت اتفاق می‌افتند:

• آسیب به محتویات خون و در نتیجه آن از دست دادن بافت، کوری و یا سکته مغزی
• پاسخ سیستم ایمنی بدن به هیالورونیک اسید و در نتیجه آن شکل گیری گرانولوم

در مقایسه با جراحی، استفاده از فیلرهای هیالورونیک اسید ارزان‌تر است.