تنفس از طریق دهان به جای بینی یا تنفس دهانی (به انگلیسی: mouth breathing) میتواند تعداد زیادی علائم ناخوشایند را به همراه داشته باشد.
تنفس اکسیژن مورد نیاز بدن را تامین میکند. همچنین امکان خارج کردن CO2 را نیز برای ما فراهم میکند. برای رساندن اکسیژن به بدن دو راه وجود دارد: بینی و دهان. افراد سالم این امکان را دارند که هم از طریق بینی و هم از طریق دهان خود نفس بکشند. نفس کشیدن از طریق دهان تنها مخصوص زمانهایی است که چارهای جز این کار نداریم، مثلا زمانی که به دلیل آلرژی و یا سرماخوردگی دچار گرفتگی بینی شده باشیم.
همچنین هنگامی که مشغول انجام ورزشهای سنگین هستیم نیز تنفس دهانی باعث دریافت مقدار زیادی از اکسیژن مورد نیاز بدن میشود. اما تنفس از طریق دهان به صورت مداوم به ویژه در هنگام خواب میتواند برای سلامت بدن مشکلاتی را ایجاد کند. این عارضه در کودکان میتواند باعث کج شدن دندانها، تغییر شکل صورت و یا کاهش رشد شود. تنفس دهانی در بزرگسالان باعث بوی بد دهان و ابتلا به بیماری لثه میشود. حتی ممکن است باعث ایجاد بیماریهای جدیتر و خطرناکتری نیز شود.
تشخیص تنفس دهانی به ویژه در هنگام خواب کار دشواری است. افرادی که در هنگام خواب از طریق دهان نفس میکشند، ممکن است دارای علائم زیر باشند:
کودکان ممکن است توانایی لازم برای بیان علائم و مشکلات خود را نداشته باشند. کودکانی که در هنگام خواب با دهان نفس میکشند همانند بزرگسالان خروپف میکنند و دهانشان باز است. کودکانی که در طول روز نیز با دهان نفس میکشند دچار علائم زیر هستند:
ممکن است پزشک در تشخیص بیماری کودکانی که در مدرسه دچار اختلالات تمرکز هستند دچار خطا شود و بیماری او را به اشتباه اختلال کم توجهی یا ADD تشخیص دهد.
علت اصلی این عارضه در بیشتر موارد انسداد مجاری بینی است. در این شرایط ممکن است مجرای بینی کاملا بسته باشد و یا فقط بخشی از آن دچار انسداد شده باشد. انسداد بینی باعث میشود که بدن به صورت خودکار به مسیر دوم تامین اکسیژن بدن یعنی دهان اتکا کند. دلایل زیادی برای انسداد مجاری بینی وجود دارد. از جمله آنها میتوانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
بعضی از افراد حتی بعد از رفع مشکلات انسداد بینی به علت عادت کردن به تنفس دهانی، باز هم از طریق دهان نفس میکشند. در افرادی که به آپنه یا قطع تنفسی در خواب مبتلا هستند نیز خوابیدن با دهان باز برای تامین اکسیژن بدن تبدیل به یک عادت شده است. اضطراب و تنشهای روحی از دیگر عواملی هستند که ممکن است باعث ایجاد این عارضه شوند. استرس سیستم عصبی سمپاتیک را فعال میکند که منجر به تنفس کم عمق، سریع و غیر طبیعی میشود.
هر کسی ممکن است بنا به دلایلی به نفس کشیدن از راه دهان عادت کند. اما افرادی که مبتلا به بیماریهای زیر هستند بیشتر در معرض ابتلا به تنفس دهانی قرار دارند:
هیچ آزمایش اختصاصی برای تشخیص این عارضه وجود ندارد. ممکن است پزشک در هنگام معاینه بینی بتواند تنفس دهانی را تشخیص دهد. پزشک از شما سوالاتی درباره خواب، خروپف، مشکلات سینوسی و مشکلات مربوط به تنفس خواهد پرسید. دندانپزشکان نیز ممکن است در هنگام معاینه دهان و مشاهده علائمی مانند بوی بد دهان، پوسیدگیهای مکرر یا بیماری لثه بتوانند تنفس دهانی را تشخیص دهند. اگر پزشک یا دندانپزشک متوجه تورم لوزهها، پولیپ بینی و یا سایر شرایط شود ممکن است از شما بخواهد که برای ارزیابی بیشتر به یک پزشک متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کنید.
یکی از بزرگترین عوارض تنفس دهانی، خشکی دهان است. خشکی دهان به آن معنا است که بزاق نمیتواند به خوبی وظایف خود را انجام دهد و باکتریها را از فضای دهان خارج کند. این اختلال مشکلات زیر را در پی دارد:
تنفس دهانی میتواند باعث کاهش غلظت اکسیژن خون شود. در نتیجه ممکن است باعث افزایش فشار خون و مشکلات قلبی عروقی شود. مطالعات نشان میدهد که این عارضه ممکن است عملکرد ریه را کاهش دهد و شدت علائم را در افراد مبتلا به آسم بیشتر کند.
در کودکان نفس کشیدن از راه دهان ممکن است باعث ناهنجاریهای جسمی و چالشهای شناختی شود. کودکانی که تحت درمان قرار نگیرند ممکن است دچار مشکلات زیر شوند:
علاوه بر اینها کودکانی که به تنفس دهانی مبتلا هستند معمولا نمیتوانند به خوبی بخوابند و این مشکل نیز عوارض زیر را در پی خواهد داشت:
اولین کار مهم برای درمان، تشخیص دادن دلیل نفس کشیدن از راه دهان است. نوع درمان بستگی به علت آن دارد. یکی از راهها استفاده از داروهایی است که میتوانند گرفتگی بینی را که به دلیل آلرژی یا سرماخوردگی ایجاد شده است از بین ببرند:
پزشک ممکن است برای افرادی که دچار آپنه خواب یا قطع تنفسی هستند، استفاده از ماسک مخصوص به نام CPAP را تجویز کند که شبها و در هنگام خواب آن را بر روی دهان خود قرار دهد. این وسیله جریان هوا را وارد دهان و بینی میکند. در این شرایط فشار هوای ورودی باعث میشود که مجاری هوا در طول خواب باز بمانند و مسدود نشوند.
استفاده از مرطوب کننده هوا در حین خواب و نوشیدن زیاد مایعات میتواند به مشکل خشک شدن دهان کمک کند.
همچنین این افراد میتوانند قبل از خواب لثههای خود را با مقدار کمی روغن ویتامین E پوشش دهند تا از خشک شدن آنها در طول شب جلوگیری شود.
معاینه کامل دندانپزشکی به تعیین مشکل تنفس از دهان کمک میکند. همچنین لازم است والدین به علایم تنفس از راه دهان در کودکان خود توجه کنند تا در صورت وجود علائم، قبل از بدتر شدن مشکل، آن را برطرف کرد.
درمان تنفس دهانی در کودکان ممکن است با کمک جراحی انجام شود. خارج کردن لوزههای متورم که یکی از دلایل آن است میتواند برای درمان فرزند شما بسیار مفید باشد و مشکل او را درمان کند. استفاده از ابزارهای مخصوصی که به گشاد شدن کام و باز شدن سینوسها و مجاری هوا کمک میکند از دیگر گزینههای درمانی برای کودکان است. در کودکان اگر این موضوع به دلیل مشکل ساختاری باشد و کودک نتواند لبهای خود را روی هم بگذارد، ممکن است راه حل، درمان ارتودنسی باشد.
همیشه نمیتوان تنفس دهانی مزمن که به علت شکل صورت و یا بینی اتفاق میافتد را متوقف کرد. اگر بینی شما به دلیل ابتلا به آلرژی یا عفونتهای تنفسی به صورت مداوم دچار گرفتگی میشود، میتوانید از راهکارهای زیر استفاده کنید.
یک قاعده کلی این است که برای هر ۶ ماه زندگی، تقریبا ۴ دندان رویش…
آندربایت به حالتی گفته میشود که در آن دندانهای جلویی فک پایین جلوتر از دندانهای…
سالانه در هر یک از 700 کودکی که در ایالات متحده متولد میشود، یک کودک…
گسترش عفونتهای قارچی در دهان منجر به ایجاد برفک دهان میشود. اگر متوجه راشها و…
محتملترین محل برای ایجاد پوسیدگی در دهان کودک، روی سطح جونده دندانهای عقبی است. اگر…