اگر در یک و یا هر دو طرف فک خود درد دارید، ممکن است به یک بیماری به نام اختلال مفصل گیجگاهی فکی یا TMD مبتلا باشید. در این بیماری ممکن است فرد در ناحیه فک احساس درد داشته باشد و احساس کند که عضلات صورتش دچار اسپاسم شده‌اند. همچنین ممکن است فک بیمار قفل شود. این علائم می‌تواند خوردن و صحبت کردن را دردناک و یا غیر ممکن کند. برای درمان بیماری TMD راه‌های بسیار زیادی وجود دارد. در بعضی از افراد بیماری با استفاده از دارو و ماساژ درمان می‌شود. گروهی دیگر ممکن است برای درمان به جراحی نیاز داشته باشند. یکی دیگر از راه‌های درمانی که به تسکین درد در بیماری TMD کمک می‌کند، فیزیوتراپی است.
فکر می‌کنید فیزیوتراپی چه تاثیری بر بیماری TMD دارد و یک فیزیوتراپ چگونه می‌تواند به شما کمک کند؟
TMD چیست؟
اختلالات مفصل گیجگاهی فکی که به TMD معروف است، شرایطی است که در آن فک شما دچار مشکلات جدی خواهد شد. در این بیماری فرد دچار درد در ناحیه فک می‌شود و نمی‌تواند به راحتی دهان خود را باز و بسته کند. همچنین ممکن است در هنگام جویدن غذا، خمیازه کشیدن و یا صحبت کردن، فک بیمار به ناگاه قفل شود.
علائم بیماری TMD به صورت تدریجی و بدون هیچ جراحت و یا اتفاق خاصی بروز پیدا می‌کنند. در این بیماری درد ممکن است بعد از خوردن غذاهای سفت شروع شود. درد در بیماری TMD معمولا دائمی نیست و بعد از به کار گرفتن فک به منظور خوردن غذاهای سفت و یا باز کردن زیاد دهان ( مثلا برای خمیازه کشیدن) خودش را نشان می‌دهد.
آناتومی مفصل گیج گاهی فکی
مفصل گیجگاهی فکی، از اتصال استخوان مندبیل یا فک و استخوان تمپورال یا گیجگاهی شکل می‌گیرد. یک قطعه کوچک از غضروف به نام دیسک مفصلی وجود دارد که بین دو استخوان قرار می‌گیرد. وقتی دهان خود را باز و بسته می‌کنید، دیسک در حین چرخش استخوان فک شما به جلو و عقب حرکت می‌کند و به این ترتیب حرکت فک شما را امکان پذیر می‌کند.
عضلات زیادی در اطراف مفصل گیجگاهی فکی وجود دارند و به آن متصل هستند. این ماهیچه‌ها به باز و بسته شدن فک شما کمک می‌کنند و به شما توانایی صحبت کردن، غذا خوردن و بلعیدن را می‌دهند (مفصل فک، بیشترین استفاده را در بین تمامی مفاصل در بدن دارد). چندین رباط کوچک نیز در این ناحیه وجود دارد که استخوان‌ها را به هم متصل می‌کنند و باعث افزایش پایداری آن‌ها می‌شوند.
چه عواملی باعث بیماری TMD می‌شوند؟
- جابجایی دیسک در مفصل
- اسپاسم عضلانی
- بیرون زدگی پیشانی
- فشار
- دندان قروچه (براکسیسم)
فشار بیش از اندازه به مفصل می‌تواند باعث ایجاد درد و اختلال در حرکت مفصل شود. در نهایت، این فشار می‌تواند منجر به ایجاد التهاب در مفصل گیجگاهی فکی و یا التهاب عضلات و رباط‍‌های اطراف آن شود.
تشخیص بیماری
اگر فک‌تان درد می‌کند باید به پزشک، دندانپزشک و یا یک متخصص مراجعه کنید. پزشک می‌تواند علت درد را شناسایی کند و بیماری شما را تشخیص دهد. تشخیص بیماری TMD تا حد زیادی با استفاده از معاینات بالینی انجام می‌شود. پزشک ممکن است از شما بخواهد دهان خود را باز و بسته کنید تا ماهیچه‌ها و مفصل گیج گاهی فکی را بررسی کند.
با این بررسی، پزشک میزان درد شما را متوجه می‌شود و می‌تواند صداهایی که در اثر حرکت مفصل ایجاد می‌شود را بشنود و بررسی کند. پزشک همچنین میزان حرکت فک شما را بررسی می‌کند تا هرگونه انحراف در حرکات را متوجه شود. بعضی اوقات ممکن است یک سمت فک به خوبی باز شود، اما سمت دیگر باز نشود. این امر سبب می‌شود که در هنگام باز کردن دهان، فک به یک سمت منحرف شود.
ممکن است برای بررسی التهاب مفصل از تصاویر ایکس-ری استفاده شود. همچنین برای بررسی وضعیت دیسک مفصلی می‌توان از MRI استفاده کرد. اگر پزشک احتمال بیماری TMD را رد کند، ممکن است عوامل دیگری منجر به ایجاد درد در فک شده باشند که شامل موارد زیر هستند:
- پوسیدگی دندان‌ها و ایجاده حفره بر روی دندان
- نورالژی صورت
- آرتروز گردن
اما اگر تشخیص پزشک TMD باشد، باید درمان را شروع کرد. در اینجا استفاده از فیزیوتراپی می‌تواند یکی از گزینه‌های پیش روی بیمار باشد.
ارزیابی اولیه
اولین مراجعه شما به فیزیوتراپ برای درمان TMD به منظور ارزیابی اولیه خواهد بود. فیزیوتراپ درباره شرایط بیماری با شما صحبت خواهد کرد . او از شما سوالاتی راجع به چگونگی شروع درد فک می‌پرسد و از شما می‌خواهد که بگویید چه فعالیت‌هایی باعث بهتر یا بدتر شدن علائم می‌شود. فیزیوتراپ در رابطه با عادت‌های غذایی و فعالیت‌هایی که می‌تواند فک شما را تحریک کند نیز با شما صحبت خواهد کرد. همچنین پزشک معالج با شما درباره روش‌های درمانی قبلی که ممکن است برای تسکین درد TMD برایتان به کار گرفته شده باشد، با شما صحبت خواهد کرد.
ممکن است یک بررسی کامل از تاریخچه پزشکی شما نیز انجام شود. در طی ارزیابی اولیه، ممکن است چندین آزمایش انجام شود تا از وضعیت بیماری شما اطلاعات اولیه و مناسبی به دست آید. مولفه‌های ارزیابی فیزیوتراپی برای بیماری TMD می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- ارزیابی وضعیت ظاهری فک
- اندازه گیری دامنه حرکت گردن
- اندازه گیری دامنه حرکات فک در جهات مختلف
- لمس و بررسی ساختارهای اطراف فک
- اندازه گیری استحکام ماهیچه‌های فک و پوسچرال
پس از اتمام ارزیابی، فیزیوتراپ شرایط بیماری را به شما توضیح می‌دهد و یک برنامه درمانی را برای شروع درمان طراحی می‌کند. حتما سوالات خود را در رابطه با بیماری و آنچه که از درمان انتظار دارید از او بپرسید. فیزیوتراپ حتما در رابطه با توسعه اهداف درمانی با شما صحبت و همکاری خواهد کرد.
درمان با استفاده از فیزیوتراپی
فیزیوتراپ می‌تواند از روش‌های مختلفی برای درمان TMD استفاده کند. این روش‌های درمانی به منظور کاهش التهاب و درد، اصلاح موقعیت فک، بهبود حرکات فک و کمک به بیمار برای بازیابی عملکرد طبیعی فک، به کار گرفته می‌شود. در درمان فیزیوتراپی از روش‌های بسیار کارآمدی استفاده می‌شود تا اختلال در مفصل بهبود پیدا کند.
کاربرد گرما و یا استفاده از یخ
ممکن است برای درمان TMD از گرما به منظور شل کردن عضلات، کاهش درد و کاهش اسپاسم عضلانی استفاده شود. گاهی اوقات نیز از یخ به منظور کاهش التهاب و درد استفاده می‌شود.
اولتراسوند تراپی
اولتراسوند تراپی یک روش درمانی در فیزیوتراپی است که از آن به منظور انتقال گرما به بافت‌ها و بهبود حرکات سلول‌ها استفاده می‌شود. در درمان TMD نیز گاهی از این روش استفاده می‌کنند.
یک مطالعه در ژورنال علوم فیزیوتراپی نشان داد که بیمارانی که به صورت همزمان اولتراسوندتراپی را انجام داده و ورزش می‌کنند، در مقایسه با کسانی که تنها ورزش انجام می‌دهند، کاهش درد بیشتر و تحرک بهتری در ناحیه فک‌شان دارند.
هنگام به کار بردن امواج اولتراسوند باید نهایت احتیاط را رعایت کرد. مطالعات بسیاری نشان می‌دهند که استفاده از اولتراسوند در فیزیوتراپی، اغلب پیشرفت عملکری کمی را در پی دارد.
ماساژ
در فیزیوتراپی ممکن است از تکنیک‌های مختلف ماساژ برای درمان اختلال فک استفاده شود. ماساژ را می‌توان بر روی عضلات فک، ماهیچه‌های صورت و عضلات گردن و شانه اعمال کرد. هدف ماساژ ریلکس کردن ماهیچه‌ها و افزایش یا بهبود جریان گردش خون در آن‌هاست که سبب حرکات طبیعی در مفصل گیجگاهی فکی می‌شود.
موبیلیزاسیون مفصل گیجگاهی فکی
پزشک ممکن است از روش موبیلیزاسیون برای بهبود حرکات فک شما استفاده کند. موبیلیزاسیون یکی از تکنیک‌های درمان دستی (منوآل تراپی) است که می‌تواند باعث بازیابی و اصلاح حرکات مفصل شود. همچنین این تکنیک می‌تواند به جا انداختن دیسک مفصلی جابجا شده کمک کند.
استفاده از تکنیک‌های موبیلیزلسیون ممکن است کمی شمارا را اذیت کند. در بیشتر مواقع فیزیوتراپ انگشت شست خود را در دهان شما در امتداد دندان‌ها قرار می‌دهد تا فک را حرکت دهد (نگران نباشید در این شرایط پزشک از دستکش استفاده خواهد کرد).
دستورالعمل پوسچورال (درست نشستن و ایستادن)
نشستن و یا ایستادن در حالتی که سر به سمت جلو باشد و یا قوز کردن می‌تواند فشار زیادری را به مفصل فک وارد کند. اگر فیزیوتراپ به این نتیجه برسد که طرز ایستادن با اختلال درعملکرد فک ارتباط دارد، ممکن است توصیه‌های لازم برای اصلاح ایستادن و یا نشستن غلط را به بیمار ارائه می‌دهد.
ورزش‌هایی مانند حرکاتی که برای اصلاح قوز کردن انجام می‌شود، می‌تواند در این شرایط مفید باشد. تمریناتی که برای تقویت کتف انجام می‌شود نیز ممکن است برای بهبود وضعیت کلی بدن شما مناسب باشد.
ورزش
ورزش کرن یکی از مهم‌ترین مولفه‌های برنامه درمانی TMD می‌باشد. فیزیوتراپ شما احتمالا تمریناتی را برای اصلاح شیوه باز و بسته کردن دهان به شما خواهد داد. ممکن است از شما خواسته شود تا در هنگام تمرینات از آینه استفاده کنید تا بتوانید ببینید دهان و فک‌تان چگونه حرکت می‌کنند. به این ترتیب اطمینان حاصل کنید که آن‌ها در هنگام تمرینات در تراز صحیحی قرار گرفته‌اند.
هدف از انجام ورزش در بیماری TMD این است که حرکات طبیعی فک بازیابی شوند و بتوانید فک را بدون اینکه احساس درد داشته باشید، تکان دهید. اگر در مورد برنامه توانبخشی خود سوالی دارید، حتما از فیزیوتراپ خود بپرسید. قطعا پزشک شما خوشحال خواهد شد که به درک شما از برنامه درمانی‌تان کمک کند، زیرا با این کار شما بیشترین بهره را از مراحل درمانی خود خواهید برد.
از چه چیزهایی باید اجتناب کنید؟
اگر مبتلا به TMD هستید، موارد خاصی وجود دارد که باید از آن‌ها به عنوان بخشی از برنامه درمانی خودداری کنید. این کارها که به آن‌ها فعالیت‌های پارافانکشنال گفته می‌شود، نه تنها برای شما ضروری نیستند بلکه می‌توانند باعث ایجاد فشارهای ناخواسته بر مفصل فک شما بشوند. فعالیت‌های پارافانکشنال شامل موارد زیر است:
- جویدن آدامس
- جویدن مداد و یا خودکار
- تکیه دادن چانه به دست
- خوردن غذاهای سفت
اجتناب از این موارد می‌تواند باعث کاهش فشار بر روی مفصل فک و ماهیچه‌های آن شود و به روند بهبودی شما کمک کند.
زمان بندی دوره درمان
در بیش تر موارد، درد مفصل گیجگاهی فکی طی شش تا هشت هفته بهبود پیدا می‌کند. کار با فیزیوتراپ و انجام تمرینات منظم می‌تواند به بهبودی شما کمک کند. در برخی از افراد ممکن است مدت زمان طولانی‌تری برای درمان مورد نیاز باشد. همچنین در بعضی بیماران حتی بعد از دوره درمان علائم از بین نمی‌روند. در این موارد شما برای درمان‌های بعدی باید به پزشک مراجعه کنید. استفاده از محافظ دهان در هنگام خواب و یا جراحی از دیگر گزینه‌های درمانی برای بیماری TMD است.
سخن آخر
اگر در فک خود احساس درد می‌کنید، ممکن است دچار اختلال در مفصل گیج گاهی فکی یا TMD شده باشید. در این صورت فیزیوتراپی می‌تواند به بهبود شما کمک کند. فیزیوتراپ می‌تواند به تشخیص و درمان بیماری شما کمک کند. با این روش درمانی شما می‌توانید با سرعت و با اطمینان به فعالیت‌های عادی خود برگردید.
دیدگاهتان را بنویسید