هایپرپلازی لثه (به انگلیسی gingival hyperplasia)، بزرگ شدن یا رشد بیش از حد بافت لثه در اطراف دندان‌ها است. این به معنی افزایش حجم لثه است. بنابراین، در اغلب موارد به جای اصطلاح رشد بیش از حد لثه از واژه هایپرپلازی استفاده می‌شود. به هیپرپلازی لثه، رشد بیش از حد لثه، بزرگ شدن لثه، هیپوتروفی و التهاب هایپرتروفیک نیز گفته می‌شود.
علائم هایپرپلازی لثه
هایپرپلازی لثه ممکن است دردناک باشد و سلامت دهان را تحت تاثیر قرار دهد. یکی از مشخصه‌های بارز این بیماری خونریزی لثه‌ها و قرمزی آن‌ها می‌باشد. به زبان دیگر، این بیماری به معنی رشد و بزرگ شدن بافت لثه به رنگ قرمز روشن یا مخملی روشن است که به راحتی خونریزی می‌کند. علائم دیگر مرتبط با این بیماری شامل موارد زیر است:
- حساس شدن لثه‌ها
- التهاب لثه
- درد
- بوی بد دهان
- تجمع پلاک بر روی دندان ها
در موارد شدید بیماری لثه‌ها به صورت کامل دندان‌ها را می‌پوشانند. این اختلال علاوه بر بهداشت دندان‌ها بر مرتب بودن آن‌ها نیز اثر منفی می‌گذارد. پوشیده شدن دندان‌ها با لثه باعث می‌شود که تمیز کردن آن‌ها دشوار شود و در نتیجه خطر ابتلا به بیماری لثه را افزایش می‌دهد. هایپرپلازی لثه در سنین پایین ممکن است بر روی روند رشد دندان‌ها و در آمدن دندان‌های اصلی اثر منفی بگذارد.
- افزایش حجم موضعی لثه می‌تواند یک ضایعه خوش خیم یا بدخیم باشد.
- رشد بیش از حد لثه می‌تواند توسط مکانیسم‌های مختلف ایجاد شود، اما ظاهر بسیار مشابهی دارند.
- این افزایش حجم معمولاً در قسمت جلوی دندان‌ها یافت می‌شود و در بعضی موارد می‌تواند در سمت زبان نیز باشد.
علل هایپرپلازی لثه
دلایل مختلفی برای این بیماری وجود دارد، اما عدم رعایت بهداشت دهان و دندان و همچنین استفاده از بعضی از داروها شایع‌ترین عوامل ابتلا به هیپرپلازی لثه می‌باشند. اگر هیپرپلازی لثه درمان نشود ممکن است باعث نامرتب شدن دندان‌ها شود و همچنین در این شرایط احتمال ابتلا به بیماری لثه نیز افزایش پیدا می‌کند. هایپرپلازی لثه در بیشتر مواقع با بهبود بهداشت دهان و دندان درمان می‌شود، اما در موارد شدید ممکن است بیمار نیاز به جراحی پیدا کند.
دلایل افزایش حجم لثه عبارتند از:
التهاب لثه
علت اصلی هیپرپلازی لثه در بیشتر مواقع التهاب است. التهاب می‌تواند به دلیل بهداشت ضعیف دهان و دندان و یا ناشی از درمان‌های دندانپزشکی مانند براکت‌های ارتودنسی یاشد.
التهاب لثه که اغلب در اثر تجمع پلاک بر روی دندان‌ها اتفاق می‌افتد، می‌تواند باعث هایپرپلازی لثه‌ها شود. پلاک‌های دندانی در اثر بهداشت ضعیف دهان و دندان شکل می‌گیرند. التهاب لثه‌ها را قرمز و حساس می‌کند و باعث خونریزی نیز می‌شود. کشیدن نخ دندان و مسواک زدن می‌تواند التهاب لثه‌ها را کاهش دهد.
داروها
هایپرپلازی لثه ممکن است از عوارض جانبی بعضی از داروها نیز باشد. رایج‌ترین داروهایی که باعث هیپرپلازی لثه‌ها می‌شوند، شامل موارد زیر می‌باشند:
- داروهای ضد تشنج
- داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی
- مسدودکننده‌های کانال‌های کلسیمی، داروهای کنترل فشار خون و سایر داروهای قلبی
التهاب لثه ممکن است عامل اصلی هایپر پلازی لثه باشد. بنابراین مهم است که در صورت مصرف هر یک از این داروها، به دندانپزشک خود اطلاع دهید.
مشکلات سیستماتیک مانند عوامل هورمونی یا خونی
هیپرلازی لثه ممکن است در اثر تغییرات فیزیولوژیکی اتفاق بیفتد. عدم تعادل هورمونی و بعضی از بیماری‌ها مانند سرطان خون می‌توانند باعث رشد بیش از حد لثه‌ها شوند. بیماری‌های زیر نیز می‌توانند در بزرگ شدن لثه‌ها نقش داشته باشند:
- HIV
- دیابت
- کم خونی
- بیماری کرون
- لنفوم
- کمبود ویتامین‌ها
در این شرایط معمولا با درمان بیماری، هایپرپلازی لثه نیز بهبود پیدا می‌کند. کسانی که در دوران بارداری دچار هیپرپلازی می‌شوند، معمولا بعد زایمان بهبود پیدا می‌کنند. رعایت بهداشت دهان و دندان علائم بیماری را در این شرایط به میزان چشمگیری کاهش می‌دهد.
وراثت
فیبروماتوز ارثی لثه (HGF) یکی بیماری نادر است که باعث بزرگ شدن تدریجی لثه‌ها می‌شود. شروع این بیماری معمولا از دوران کودکی است، اما ممکن است فرد تا دوران بزرگسالی متوجه بیماری نشود. رشد بیش از حد لثه در این مورد به دلیل تولید بیش از حد کلاژن اتفاق می‌افتد. فیبروماتوز لثه در بعضی بیماران باعث می‌شود که بخش عمده دندان‌ها و یا حتی تمامی دندان‌ها توسط لثه‌ها پوشیده شوند.
تشخیص هایپرپلازی لثه
از آنجا که دلایل زیادی برای رشد بیش از حد لثه وجود دارد، تشخیص صحیح مهم است. برای تشخیص ممکن است نیاز به نمونه برداری باشد.
درمان رشد بیش از حد لثه
نوع درمان هیپرپلازی لثه به علت ایجاد بیماری بستگی دارد. در بیشتر موارد با بهبود بهداشت دهان و دندان علائم بیماری از بین می‌رود. اما اگر رشد بیش از حد لثه در اثر ابتلا به یک بیماری و یا مصرف برخی داروها اتفاق افتاده باشد معمولا برای درمان لثه‌ها را جراحی می‌کنند. گاهی حتی با بهبود بهداشت دهان و دندان و یا جایگزینی داروها نیز بیماری بهبود پیدا نمی‌کند. در چنین شرایطی نیز معمولا پریودنتیست بخش‌های اضافی لثه را با جراحی بر می‌دارد. جراحی ممکن است با استفاده از لیزر انجام شود.
درمان با جراحی
بعضی از روش‌های مورد استفاده برای از بین بردن لثه‌های اضافی عبارتند از:
- برش لیزر: پریودنتیست با استفاده از لیزر بافت ملتهب لثه را حذف می‌کند. پس از خارج کردن لثه‌های اضافی پلاک‌های اطراف ریشه دندان‌ها را نیز حذف می‌کنند.
- الکتروسرجری: در این روش با پریودنتیست با استفاده از جریان الکتریکی بافت اضافی لثه را می‌برد.
- جراحی فلپ پریودنتال: در این روش بافت لثه‌ها را از دندان‌ها جدا می‌کنند. به این ترتیب دندانپزشک می‌تواند بافت ملتهب را از بین ببرد و با دسترسی به نواحی زیر آن‌ها پلاک‌ها و جرم‌ها را نیز حذف کند.
- ژنژیوکتومی: در این حراحی بافت لثه‌ای که در اطراف دندان است را حذف می‌کنند. برای این کار پریودنتیست بخش‌های ملتهب و اضافی لثه را می‌برد و سپس لثه را بخیه می‌زند.
رعایت بهداشت دهان و دندان برای کنترل التهاب لثه
اگر علت هایپرپلازی، التهاب لثه باشد، به درمان مربوط به لثه و بهبود بهداشت دهان و دندان نیاز است. رعایت بهداشت دهان و دندان، به ویژه از بین بردن پلاک و جرم بین دندان‌ها، می‌تواند این بیماری را کاهش دهد. ممکن است دندانپزشک از شما بخواهد که هر سه ماه یک بار به او مراجعه کنید تا با تمیز کردن نواحی درگیر اثرات التهاب را بر روی بافت‌های نرم محدود کند.
با شروع رشد بیش از حد لثه، رعایت بهداشت دهان و دندان برای فرد دشوار است. در این شرایط که بهداشت دهان و دندان ضعیف است، خود علتی است که التهاب را افزایش می‌دهد و باعث رشد بیش از حد لثه شود. می‌توانید در این شرایط از دهانشویه‌های ضد عفونی کننده استفاده کنید.
ابزاری مانند محافظ دهانی night guards نیز گاهی اوقات برای محدود کردن میزان رشد مجدد بافت‌ها استفاده می‌شود.
تعویض یا قطع داروهای موجب التهاب لثه
اگر علت رشد بیش از حد لثه، دارو باشد، با پزشک خود مشورت کنید که در صورت نیاز دارو را تغییر داده و یا قطع کند اما این کار را هرگز بدون نظر پزشک انجام ندهید و به خاطر داشته باشید که تنها قطع دارو منجر به بهبودی نمی‌شود و درمان‌های اضافی نیز مورد نیاز است.
دیدگاهتان را بنویسید